Η εγκεφαλική οξυμετρία στην περιεγχειρητική παρακολούθηση καρδιοχειρουργικών ασθενών

Abstract

INTRODUCTION: The neurological alterations are common complications and consists a significant cause of mortality and morbidity after heart surgery. For the central nervous system monitoring during cardiac surgery are used the EEG, the somato-sensitive evocated potentials (SSEP) and recently the regional saturation of oxygen (rSO2) witch measures approximately the saturation of the cerebral venous blood, reflected the equilibration between offer and demand of oxygen. AIM: The aim of our research is the study of the baseline rSO2 range in a group of patient undergone on cardiac surgery, the possible factors influencing the rSO2 and its alterations during the operation. We would like also to study the effect of the extracorporeal circulation and the cross clamp time on the patient outcome. MATERIAL AND METHODS: We studied 100 patients undergone on selected cardiac surgery intervention. Of them, 78 underwent on coronary-artery bypass grafting, 36 of them underwent on off-pump coronary artery bypass (OPCAB). 22 patients underwent on intervention for valvulopathy, repair or replacement of the aortic or mitral valve. All of them had a complete history and an evaluation of their neurological status through the Mini-mental state examination (MMSE). Possible risk factors, according the international bibliography affecting the beseline rSO2 were studied. We studied also the rSO2 and the hemodynamic profile of any patient either intaoperatively and postoperatively for the first 12 hours in the ICU. RESULTS: Baseline rSO2 of the left hemisphere was 63,25% and the baseline rSO2 of the right was 62,25%. We did not observe significant difference of the baseline rSO2 between male and female, smokers and non smokers, dislipidemic and non dislipidemic patients, diabetics and non diabetics patients. We did none observe also difference between patients with history of myocardial infarction or not, hypertension or not, between patients with cerebrovascular diseases or not. There is not correlation of the baseline rSO2 R with the high, weigh and left ventricle ejection fraction. There is also a correlation baseline rSO2L ή baseline rSO2R with the weigh (Spearman r=0,228, p=0.023). A critical correlation of the baseline rSO2L was observed with the LVEF. A linear correlation of the baseline rSO2 was found with the hemoglobin (p=0,145) and the cardiac output (p=0,046). CONCLUSIONS: The measurement of the cerebral oxygenation trough the INVOS is a safe, useful and non-invasive tool for the central nervous system monitoring. It is useful either intra and postoperatively used in the intensive care unit. The close observation of the rSO2 curve offer to the anesthetist and cardiac surgeon information and recommendations for appropriate manipulations in order to prevent cerebral damage with neurological and neurocognitive complications.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι νευρολογικές διαταραχές αποτελούν μια συχνή επιπλοκή των καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων και ένα σημαντικό αίτιο νοσηρότητας και θνητότητας. Για την παρακολούθηση του κεντρικού νευρικού συστήματος κατά την διάρκεια μιας καρδιοχειρουργικής επέμβασης έχουν χρησιμοποιηθεί το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, τα προκλητά σωματοαισθητικά δυναμικά και πρόσφατα, η εγκεφαλική οξυμετρία (rSO2) η οποία μετρά κατά προσέγγιση τον κορεσμό του φλεβικού αίματος στον εγκέφαλο, αντανακλώντας στο ισοζύγιο προσφοράς και κατανάλωσης οξυγόνου. ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της έρευνάς μας είναι να μελετήσουμε το εύρος των βασικών τιμών του rSO2 στην ομάδα των ασθενών που υποβάλλονται σε καρδιοχειρουργική επέμβαση, τους παράγοντες που επηρεάζουν τις βασικές τιμές, τις μεταβολές του rSO2 κατά τη διάρκεια καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων και αν οι μεταβολές αυτές είναι εξαρτώμενες από το είδος της επέμβασης. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ: Στην μελέτη μας συμπεριελήφθησαν 100 καρδιοχειρουργικοί ασθενείς που υποβλήθηκαν σε προγραμματισμένη επέμβαση. Οι 78 ασθενείς υποβλήθηκαν σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη, 36 εκ των οποίων χειρουργήθηκαν χωρίς την χρήση της εξωσωματικής κυκλοφορίας (OPCAB). Άλλοι 22 ασθενείς υποβλήθηκαν σε επέμβαση επί των καρδιακών βαλβίδων, επισκευή ή αντικατάσταση, αορτικής ή μιτροειδούς. Σε όλους τους ασθενείς ελήφθη πλήρες ιστορικό και εκτιμήθηκε προεγχειρητικά η νευρολογική τους κατάσταση με τη χρήση του MMSE. Ακολούθως καταγράψαμε την πορεία του rSO2 και το πλήρες αιμοδυναμικό profile του ασθενούς στα καθορισμένα σημεία μέτρησης διεγχειρητικά και μετεγχειρητικά για τις 12 πρώτες ώρες από την άφιξη του ασθενούς στην μονάδα εντατικής θεραπείας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι βασικές τιμές ήταν για το αριστερό ημισφαίριο rSO2=63,25% και για το δεξιό rSO2=62,25%. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στις τιμές του baseline rSO2 μεταξύ ασθενών αντρικού και γυναικείου φύλου, σε διαβητικούς και μη διαβητικούς ασθενείς ή μεταξύ των ασθενών με ιστορικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ), και χωρίς εγκεφαλικό επεισόδιο. Τόσο από τους παραμετρικούς όσο και από τους μη παραμετρικούς ελέγχους προκύπτει ότι δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών του baseline rSO2 σε καπνιστές και μη καπνιστές ούτε μεταξύ ασθενών με ή χωρίς ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας. Δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών του baseline rSO2 σε ασθενείς με ή χωρίς ιστορικό αρτηριακής υπέρτασης καθώς επίσης δεν βρέθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών του baseline rSO2 σε ασθενείς με ή χωρίς ιστορικό πρόσφατου εμφράγματος του μυοκαρδίου. Προέκυψε επίσης ότι δεν υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών του baseline rSO2 και της στένωσης των καρωτίδων. Δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ κάποιου εκ των μεγεθών: ύψος, ηλικία και κλάσμα εξώθησης αριστερής κοιλίας (LVEF) και της τιμής του baseline rSO2R. Υπάρχει όμως σημαντική συσχέτιση του βάρους και της τιμής του baseline rSO2L ή baseline rSO2R. Υπάρχει επίσης οριακή συσχέτιση μεταξύ του κλάσματος εξώθησης και της τιμής του baseline rSO2L. Παρατηρήθηκε γραμμική συσχέτιση μεταξύ των τιμών της αιμοσφαιρίνης (Hb) και των βασικών τιμών εγκεφαλικής οξυμετρίας baseline rSO2, καθώς επίσης βρέθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ των τιμών της καρδιακής παροχής (CO) και των βασικών τιμών της εγκεφαλικής οξυμετρίας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η παρακολούθηση της οξυγόνωσης του εγκεφάλου με τη χρήση της εγκεφαλικής οξυμετρίας INVOS είναι μια ασφαλής, χρήσιμη, αξιόπιστη και μη επεμβατική μέθοδος παρακολούθησης του ΚΝΣ. Είναι ένα χρήσιμο εργαλείο τόσο διεγχειρητικά όσο και για την μετεγχειρητική παρακολούθηση του καρδιοχειρουργικού ασθενούς στην μονάδα εντατικής θεραπείας.