Ιωσήφ και Ασενέθ

Abstract

The purpose of this thesis is the presentation and the analysis of Joseph and Asenath an anonymous apocryphal work of the Old Testament which mainly deals with the relationship of Joseph son of Jacob with Aseneth daughter of an Egyptian priest. The narration comes to us through a rich and multilingual manuscript tradition. However, the various manuscripts transfer two rather different versions of the novel, an extensive and an abstractive version. This textual diversity combined with the fact that it is not possible to determine with safety when, where and by whom the apocryphal story was written, led in the 60’s to the emergence of two critical editions each based on different manuscript families. Thereafter, scholars argued about the manuscripts which are closer to the archetype and gradually two opposite theories were established. Generally, the first theory argues that the apocryphon was written by a Christian writer somewhere in Syria or Asia Minor from the 4th to the 6th century AD and the second one that the story was composed in Egypt by a Jew between the second century BC the 2nd century AD. So, the thesis is divided into three main parts: The first part mainly deals with the manuscript tradition of Joseph and Aseneth, the history of the research, the analysis of the interpretative problems which concerned the scholars throughout the decades and the citation and commentary of the major influences identified in the narrative. In the second part follows the first Modern Greek translation of Joseph and Aseneth based on Burchard’s critical edition. Finally, the third part is devoted to the statistical processing of the apocryphon and its quantitative comparison with the corpus of the first Greek translation of the Old Testament (Septuagint) in order to detect possible stylistic models. The principal analysis tool here is Delta a statistical method based on word frequencies. The dissertation ends with a modification of Delta and a totally new proposal that seems to improve substantially its effectiveness.

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η παρουσίαση και ανάλυση του Ιωσήφ και Ασενέθ, ενός ανώνυμου απόκρυφου έργου της Παλαιάς Διαθήκης που πραγματεύεται τη σχέση του Ιωσήφ, υιού του Ιακώβ, με την Ασενέθ, κόρη Αιγυπτίου ιερέα. Η διήγηση, που προκύπτει νοηματικά από το βιβλίο της Γένεσης, μας παραδίδεται μέσα από μια πλούσια και πολύγλωσση χειρόγραφη παράδοση. Από την εξέταση όμως του έργου προκύπτει ένα μείζον πρόβλημα, καθώς τα χειρόγραφα παραδίδουν δύο αρκετά διαφοροποιημένες παραλλαγές του έργου: την εκτεταμένη και τη συνοπτική εκδοχή του. Απόρροια αυτής της ανομοιογένειας, και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί με ασφάλεια το πότε, που και από ποιον γράφτηκε το απόκρυφο, ήταν η εμφάνιση κατά τη δεκαετία του '60 δύο κριτικών εκδόσεων που κάθε μία βασιζόταν σε διαφορετικές οικογένειες χειρογράφων. Από εκεί και πέρα οι ερευνητές διχάστηκαν για το ποια από τις δύο παραλλαγές ήταν πιο κοντά στο αρχέτυπο και σταδιακά αποκρυσταλλώθηκαν δύο αντίθετες θεωρίες. Πολύ γενικά και σχηματικά, η μία υποστήριζε ότι το απόκρυφο γράφτηκε από Χριστιανό συγγραφέα, κάπου στη Συρία ή τη Μικρά Ασία, από τον 4° έως τον 6° αιώνα μ.Χ. και η άλλη ότι το έργο συνετέθη στην Αίγυπτο από Ιουδαίο, στο διάστημα ανάμεσα στον 2° αιώνα π.Χ. και τον 2° αιώνα μ.Χ. Έτσι, λοιπόν, η διατριβή χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη: Το πρώτο μέρος ασχολείται κατ' εξοχήν με τη χειρόγραφη παράδοση του έργου, την ιστορία της έρευνας με τους σημαντικότερους σταθμούς της, την ανάλυση των ερμηνευτικών προβλημάτων που απασχόλησαν και συνεχίζουν να απασχολούν τους μελετητές, την παρουσίαση και κριτική των ερμηνευτικών τάσεων, καθώς και με την παράθεση των κυριότερων επιρροών που εντοπίζονται στη διήγηση. Στο δεύτερο μέρος ακολουθεί η πρώτη μετάφραση του έργου στα νέα ελληνικά, βασιζόμενη στην κριτική έκδοση του Burchard. Το τρίτο και τελευταίο μέρος αφιερώνεται, μετά από μια σύντομη παρουσίαση των αρχών και της ιστορίας της υφομετρίας, στη στατιστική επεξεργασία του απόκρυφου και την ποσοτική σύγκρισή του με τα βιβλία της Μετάφρασης των Ο’ προκειμένου να ανιχνευτούν πιθανά υφολογικά πρότυπα. Ως βασικό, μάλιστα, εργαλείο στατιστικής ανάλυσης αναδεικνύεται η μέθοδος Delta, που βασίζεται σε συχνότητες λέξεων, και οι διαδοχικές εφαρμογές της οποίας καταλήγουν σε μια νέα πρόταση τροποποίησής της.