Το υπερώο στη βυζαντινή ναοδομία

Abstract

Galleries introduce a secondary functional level in churches. They are a space of segregating part of the congregation. This segragation is three-fold: nobility from the laity, women from men and incomplete (catechumens-sinners) from perfect faithful. Most commonly they are used by the emperor and other nobility. The presence of noble women brings on the objection of the priesthood. Their importance is established as a space of distinguished presence inside the church related to the actual or symbolic presence of the sovereign. Therefore galleries are recognized as an important factor in the development and evolution of Byzantine church architecture. Their construction relates to the evolution of Byzantine church architecture. Their construction relates to the evolution of patronage of ecclesiastic buildings and they constitute a feature of indicating the ideology behind this practice. The thesis is organized in chapters, each with a different methodological focus. Accordingly the options scattered in bibliography are being cross checked as well. The text is accompanied by an extensive catalogue of churches with galleries.

Τα υπερώα εισάγουν στους ναούς ένα δεύτερο λειτουργικό επίπεδο. Αναφέρονται ως χώρος διαχωρισμού τμήματος του εκκλησιάσματος. Μαρτυρούνται τρία είδη διαχωρισμού: ευγενείς από το λαό, γυναίκες από τους άντρες και ατελείς πιστοί (κατηχούμενοι-πεπτωκότες) από τέλειους χριστιανούς. Πλέον διαδεδομένη είναι η χρήση από τον αυτοκράτορα και τους ευγενείς. Η παρουσία των ευγενών γυναικών στα υπερώα βρίσκει αντίθετο το ιερατείο. Συνεπώς αναδεικνύεται η σπουδαιότητά τους ως χώρος προβεβλημένης παρουσίας εντός του ναού άμεσα συνδεδεμένη με την πραγματική ή συμβολική παρουσία του άρχοντα και των ανώτερων κοινωνικών τάξεων. Αναδεικνύονται, έτσι σε κύριο παράγοντα ανάπτυξης και εξέλιξης της βυζαντινής ναοδομίας. Η κατασκευή τους σχετίζεται με την εξέλιξη της χορηγίας λατρευτικών κτηρίων από τη αριστοκρατία και αποτελεί στοιχείο αποτύπωσης ιδεολογικού περιεχομένου πίσω από αυτή. Η εργασία οργανώνεται σε κεφάλαια στα οποία κυριαρχεί διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση. Με αυτό τον τρόπο αντιπαραβάλλονται και όλες οι απόψεις που έχουν εκφρασθεί στην έρευνα. Τη εργασία συνοδεύει εκτενής κατάλογος ναών με υπερώα.