Οι επιπτώσεις της εκπαίδευσης στις οικονομικές επιδόσεις των επιχειρήσεων και στην εθνική ανταγωνιστικότητα: θεωρητική και εμπειρική διερεύνηση για την ελληνική οικονομία

Abstract

In the present thesis we study the importance of human capital for modern societies and economies both at the macroeconomic and at the microeconomic level. At the macroeconomic level, we investigated the relation between human capital, levels of development and rates of growth, using alternative definitions for these variables, and taking into consideration the effect of other factors that has been reported in the relative literature. We specified a novel econometric model which we estimated with the use of panel data for a group of countries. The basic conclusion is that human capital is proved to be a very important determinant for the explanation of differences in per capita GNP between countries as well as the corresponding rates of growth. Consequently, policies encouraging the accumulation of human capital would lead to income increases and acceleration in growth rates. At the microeconomic level, we emphasized the importance of educated workers as a separate productive factor affecting the performance of enterprises. The econometric results outlined the positive and significant effect of human capital on the development paths of Greek enterprises. The purpose of this study was, inter alia, to draw useful policy conclusions for the Greek economy, in order to be able to improve its level of development as well as the rates of real convergence with more developed economies, through increases in the competitiveness of business enterprises.

Στην παρούσα διατριβή μελετούμε τη σημασία του ανθρωπίνου κεφαλαίου για τις σύγχρονες κοινωνίες και οικονομίες τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε μικροοικονομικό επίπεδο. Στο μακροοικονομικό επίπεδο, χρησιμοποιώντας εναλλακτικούς ορισμούς τόσο για το ανθρώπινο κεφάλαιο όσο και για το επίπεδο και τους ρυθμούς ανάπτυξης, διερευνήσαμε τη σχέση μεταξύ τους λαμβάνοντας υπόψη και την επίδραση άλλων παραγόντων που έχουν αναφερθεί στη σχετική βιβλιογραφία. Αυτό έγινε με την διαμόρφωση (specification) ενός καινοτόμου οικονομετρικού υποδείγματος το οποίο στη συνέχεια εκτιμήσαμε με τη χρήση χρονολογικών σειρών για μία ομάδα χωρών (panel data). Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο, με όποια μεταβλητή και αν το προσεγγίσουμε, αποδεικνύεται ένας πολύ σημαντικός προσδιοριστικός παράγοντας για την ερμηνεία τόσο των διαφορών του κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ χωρών όσο και των ρυθμών μεγέθυνσης τους. Συνεπώς μία πολιτική ενθάρρυνσης της συσσώρευσης ανθρώπινου κεφαλαίου θα οδηγούσε σε αύξηση του επιπέδου εισοδήματος αλλά και σε επιτάχυνση των ρυθμών μεγέθυνσης. Σε μικροοικονομικό επίπεδο, δώσαμε έμφαση στη σημασία του επιστημονικού στελεχιακού δυναμικού, ως ξεχωριστού παραγωγικού συντελεστή και ταυτόχρονα ως παράγοντα βελτίωσης των επιδόσεων των επιχειρήσεων. Το συμπέρασμα μας είναι ότι οι κάτοχοι πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έχοντας συσσωρεύσει ανθρώπινο κεφάλαιο, μπορούν να παράγουν νέα γνώση και να συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας, βελτιώνοντας έτσι σημαντικά την οικονομική επίδοση των επιχειρήσεων. Στόχος μας και στις δύο περιπτώσεις ήταν, μεταξύ άλλων, η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων πολιτικής για το πως μία οικονομία όπως η Ελληνική θα μπορούσε να βελτιώσει το επίπεδο ευημερίας της και να επιταχύνει τους ρυθμούς πραγματικής σύγκλισης με τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες, μέσω της αύξησης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων της