Η θέση και ο ρόλος του νέου πατέρα

Abstract

This thesis explores the ways in which men experience and negotiate their status and role as fathers in the era of late modernisation. Its objective is to examine whether there is the emergence of a “new” father in the Greek society. Theoreticlly, it is based on the three-component conceptualization of paternal involvement suggested by Lamb, Pleck, Charnov and Levine (1985): engagement, accessibility, responsibility. It also uses some of the ideas developped in debates on late - reflexive modrenization as a tool in understanding the complexity of the father’s role. It also depends upon a biographical approach which emphasizes the ways in which each subject acts within the changing structural and cultural context. Since the construction of paternal identity is a dialectical procedure, the method of life stories was used in order to understand the ways fathers view themselves in the parenting domain. Drawing upon the life stories of 14 biological fathers in intact families with children of preschool age, it is argued that inspite of increasing levels of father involvement in the domains of engagement and accessibility (the level in the domain of responsibility remains low), there is an asychrony between the cultural ideals and the actual everyday paternal behaviour. Data suggest that there is not one dominant fathering model but sevsral different models of father involvement. Fathering seems to be a response to personal biography and circumstances rather than being modelled on “traditional” or “new” ideal types of the meaning of fatherhood. It is suggested, that fathering is becoming progressively reflexive and individualized in Greek society too, as in the other western cultures

Η διατριβή αυτή διερευνά τους τρόπους με τους οποίους οι άνδρες αντιλαμβάνονται, βιώνουν και πραγματεύονται τη θέση και το ρόλο τους ως πατέρες την εποχή της ύστερης νεωτερικότητας στην ελληνική κοινωνία. Στόχος της είναι να ανιχνεύσει τις αναπαραστάσεις, τις συμπεριφορές και τις πρακτικές των σύγχρονων ανδρών, που έχουν διανύσει το στάδιο της μετάβασης στην πατρότητα και που τα παιδιά τους βρίσκονται στην προσχολική ηλικία. Θεωρητικά, βασίζεται στους τρεις άξονες της πατρικής φροντίδας όπως έχουν προταθεί από τους Lamb, Pleck, Charnov and Levine (1985): ενασχόληση, διαθεσιμότητα και ευθύνη. Επίσης χρησιμοποιεί τις έννοιες της εξατομίκευσης και του αναστοχασμού, οι οποίες χαρακτηρίζουν την κοινωνία της ύστερης νεωτερικότητας, ως εργαλεία για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι κοινωνικές αλλαγές επηρεάζουν τη θέση και το ρόλο του πατέρα. Η συλλογή και η ανάλυση του υλικού βασίζεται στη βιογραφική προσέγγιση η οποία δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο κάθε υποκείμενο αυτοπροσδιορίζεται ως πατέρας και νοηματοδοτεί την πατρική του συμμετοχή. Πιο συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος των αφηγήσεων ζωής. Από την ανάλυση των αφηγήσεων 14 βιολογικών πατέρων οι οποίοι ζουν κάτω από την ίδια στέγη με τη μητέρα και το παιδί τους, προκύπτει πως μολονότι o χρόνος ενασχόλησης και διαθεσιμότητας των πατέρων με τα παιδιά τους έχει αυξηθεί σημαντικά, εντούτοις διακρίνεται μια ασυγχρονία ανάμεσα στα πολιτισμικά ιδεώδη της πατρότητας και στην πραγματική συμπεριφορά των ανδρών στον καθημερινό βίο. Η διαπίστωση αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι τα επίπεδα συμμετοχής στον άξονα της ευθύνης παραμένουν χαμηλά. Επιπλέον, η έρευνά μας έδειξε ότι δεν υπάρχει σήμερα στην ελληνική κοινωνία ένα κυρίαρχο πρότυπο πατέρα αλλά συνυπάρχουν διαφορετικά και συχνά αλληλοσυγκρουόμενα πρότυπα πατρικής φροντίδας. Έχουν όμως ενισχυθεί οι προβληματισμοί των αντρών σχετικά με τη θέση και τον πατρικό τους ρόλο. Οι προβληματισμοί αυτοί οδηγούν στο συμπέρασμα πως η άσκηση του πατρικού ρόλου εξαρτάται κυρίως από την προσωπική βιογραφία και τις ενεστώσες καταστάσεις που αντιμετωπίζει κάθε άνδρας και λιγότερο από τα υπάρχοντα «παραδοσιακά» ή «νέα» πρότυπα που ορίζουν τι σημαίνει να είναι ένας άνδρας πατέρας. Συνεπώς, μπορούμε να θεωρήσουμε πως στη σύγχρονη εποχή της ύστερης νεωτερικότητας η πατρική συμμετοχή εμφανίζεται και στην ελληνική κοινωνία ως εξατομικευμένη και αναστοχαστική, όπως και στους άλλους Δυτικούς πολιτισμούς.