Οι επιπτώσεις των πολιτικών κοινωνικής και οικονομικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα κράτη μέλη: η περίπτωση της Ελλάδας: θεσμικές και χρηματοδοτικές όψεις του εξευρωπαϊσμού ελληνικών ΟΤΑ 1ου βαθμού

Abstract

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με την ενδιαφέρουσα, και ελλιπή σε αριθμό ερευνών, προβληματική του εξευρωπαϊσμού των ελληνικών πρωτοβάθμιων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) στο γενικότερο πλαίσιο της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ειδικότερα, χρησιμοποιείται η θεωρητική έννοια του εξευρωπαϊσμού έτσι ώστε να ερευνηθεί η επίδραση από την υλοποίηση της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της μελέτης θεμάτων χρηματοδότησης, στελέχωσης, διοικητικής διάρθρωσης και πολιτικής ηγεσίας τεσσάρων Δημοτικών Αρχών στην Ελλάδα (Δήμοι Ιωαννιτών, Κοζάνης, Λαμιέων και Τριπόλεως). Το μεθοδολογικό πλαίσιο που χρησιμοποιείται, μέσω ποσοτικών και ποιοτικών μετρήσεων, οδηγεί την έρευνα στη βασική καινοτομία να διακρίνει τον εξευρωπαϊσμό των περιφερειακών πολιτικών των ελληνικών Ο.Τ.Α. 1ου βαθμού σε «χρηματοδοτικό» και σε «θεσμικό». Ο «χρηματοδοτική» μορφή του εξευρωπαϊσμού αφορά το ύψος χρηματικών πόρων που διοχετεύονται από την περιφερειακή πολιτική της Ε.Ε. στους Δήμους για την υλοποίηση έργων τοπικής ανάπτυξης. Η «θεσμική» μορφή του εξευρωπαϊσμού εμφανίζεται πιο πολύπλοκη και σχετίζεται με θέματα στελέχωσης των Δημοτικών Οργανισμών, διοικητικής διάρθρωσής τους, ικανότητας πολιτικής καθοδήγησης, δυνατότητας αποτελεσματικής συνεργασίας με τοπικούς φορείς εξουσίας και θεσμικής κατοχύρωσης των εξουσιών των Ο.Τ.Α. έναντι του κεντρικού κράτους. Το γενικό εμπειρικό εύρημα της παρούσας μελέτης είναι ότι η υλοποίηση της περιφερειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα έχει διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο θεσμικά και χρηματοδοτικά στην λειτουργία των ΟΤΑ 1ου βαθμού. Παρόλα αυτά, το παραπάνω γενικό συμπέρασμα ισχύει εντός πλαισίου συγκεκριμένων και σημαντικών περιορισμών ως προς την χρηματοδοτική και τη θεσμική επίδραση. Η μελέτη των τεσσάρων Δήμων δείχνει ότι ο «χρηματοδοτικός» εξευρωπαϊσμός τους εξαρτάται από το επίπεδο του «θεσμικού» τους εξευρωπαϊσμού. Σημαντικές αγκυλώσεις που επιδεικνύουν οι ελληνικοί πρωτοβάθμιοι Ο.Τ.Α. σε θέματα «θεσμικής» οργάνωσης και σχεδιασμού επηρεάζουν αρνητικά την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, γεγονός που επιδρά επίσης αρνητικά και στην προοπτική ενίσχυσης των εννοιών της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της τοπικής διακυβέρνησης στη χώρα μας.