Περίληψη
[…] Η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής προς μελέτη, έγινε γιατί η Χίος παρουσιάζει ποικιλία αξιόλογων έργων ύδρευσης, τα οποία δεν έχουν ερευνηθεί συστηματικά όπως και οι μεταξύ τους σχέσεις (πηγές τροφοδοσίας κρηνών και δεξαμενών, υδραγωγεία και μηχανισμοί άντλησης). Μέχρι σήμερα για τα μεσαιωνικά υδραγωγεία της Χίου ελάχιστα έχουν ανακοινωθεί, κυρίως από περιηγητές, ενώ όταν γίνεται αναφορά σε κρήνες ή δεξαμενές σπανίως αναφέρεται το υδραγωγείο από το οποίο τροφοδοτούνταν. Η έρευνα βασίστηκε σε βιβλιογραφικά δεδομένα, παλιότερες δημοσιεύσεις και σε στοιχεία που συλλέχθηκαν από επιτόπιες έρευνες και προφορικές μαρτυρίες. Η κυριότερη βιβλιογραφία που αναφέρεται στη Χίο περιλαμβάνει τα έργα των Γεωργίου Ζολώτα³, Βλαστού Αλέξανδρου⁴, Κανελλάκη Κωνσταντίνου⁵, Μαυρόπουλου Χρίστου⁶, Σγουρού Κωνσταντίνου⁷, Αργέντη Φίλιππου - Κυριακίδη Στίλπωνα⁸. Όσον αφορά την επιτόπια έρευνα, για κάθε στοιχείο λήφθηκαν φωτογραφίες (με ημερομηνία λήψης), γεωγραφικές συντεταγμένες και όπου ήταν απαραίτητο σ ...
[…] Η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής προς μελέτη, έγινε γιατί η Χίος παρουσιάζει ποικιλία αξιόλογων έργων ύδρευσης, τα οποία δεν έχουν ερευνηθεί συστηματικά όπως και οι μεταξύ τους σχέσεις (πηγές τροφοδοσίας κρηνών και δεξαμενών, υδραγωγεία και μηχανισμοί άντλησης). Μέχρι σήμερα για τα μεσαιωνικά υδραγωγεία της Χίου ελάχιστα έχουν ανακοινωθεί, κυρίως από περιηγητές, ενώ όταν γίνεται αναφορά σε κρήνες ή δεξαμενές σπανίως αναφέρεται το υδραγωγείο από το οποίο τροφοδοτούνταν. Η έρευνα βασίστηκε σε βιβλιογραφικά δεδομένα, παλιότερες δημοσιεύσεις και σε στοιχεία που συλλέχθηκαν από επιτόπιες έρευνες και προφορικές μαρτυρίες. Η κυριότερη βιβλιογραφία που αναφέρεται στη Χίο περιλαμβάνει τα έργα των Γεωργίου Ζολώτα³, Βλαστού Αλέξανδρου⁴, Κανελλάκη Κωνσταντίνου⁵, Μαυρόπουλου Χρίστου⁶, Σγουρού Κωνσταντίνου⁷, Αργέντη Φίλιππου - Κυριακίδη Στίλπωνα⁸. Όσον αφορά την επιτόπια έρευνα, για κάθε στοιχείο λήφθηκαν φωτογραφίες (με ημερομηνία λήψης), γεωγραφικές συντεταγμένες και όπου ήταν απαραίτητο συντασσόταν σκαρίφημα με διαστάσεις. Έτσι τα στοιχεία που μελετήθηκαν και παρουσιάζονται, μπορούν ευχερώς να ταυτιστούν. Η εργασία περιλαμβάνει μια γενική προσέγγιση της διαχείρισης και της χρήσης του νερού σε πόλεις και φρούρια (κεφάλαιο «Έργα υδροδότησης - διαχείριση νερού ύδρευσης»). Ακολουθεί η παρουσίαση ορισμένων αντιπροσωπευτικών έργων υδροδότησης στην Ελλάδα (κεφάλαιο «Έργα ύδρευσης στην Ελλάδα») ώστε να υπάρχει κάποιο μέτρο σύγκρισης. Στη συνέχεια παρατίθενται ορισμένα γεωμορφολογικά και υδρολογικά στοιχεία της Χίου (κεφάλαιο «Γεωγραφικά, γεωμορφολογικά και υδρολογικά στοιχεία Χίου») ώστε ο αναγνώστης να αποκτήσει την εικόνα του χώρου. Η εργασία επικεντρώνεται κυρίως στην αναλυτική παρουσίαση υδρευτικών και αρδευτικών έργων στη Χίο, εστιάζοντας την έρευνα στην πόλη και τα προάστια της (κεφάλαιο «Έργα ύδρευσης στη Χίο») και σε θέματα για τα οποία υπάρχουν πληροφορίες ή που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ακολούθως εξετάζονται τα υδρευτικά έργα σε σχέση με την ιστορία του νησιού (κεφάλαιο «Εγκαταστάσεις ανθρώπων και υδρευτικά έργα στη Χίο, μέσα από την ιστορία της»), ώστε να γίνει κατανοητό κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργήθηκαν και ποιοι παράγοντες επηρέασαν την κατασκευή τους. Το επόμενο κεφάλαιο, «Ιδιοκτησιακό καθεστώς πηγών και έργων υποδομής. Κατασκευή και συντήρηση έργων» θα μπορούσε να αποτελεί τμήμα του προηγούμενου κεφαλαίου, αλλά λόγω του ιδιαίτερου και πρακτικού ενδιαφέροντος παρουσιάζεται χωριστά. Η ανάλυση του θέματος επεκτάθηκε στη σύγχρονη εποχή μέχρι τις αρχές του παρελθόντος αιώνα, δεδομένου ότι πολλές συνήθειες κληρονομήθηκαν και τα γεωγραφικά δεδομένα δεν άλλαξαν. Μέσω αυτών των «αποσπασματικών εικόνων» του παρελθόντος και με όσα ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία εντοπίστηκαν, καταβάλλεται προσπάθεια να σκιαγραφηθεί το πολεοδομικό πλαίσιο ύδρευσης στη Χίο, κυρίως κατά την περίοδο της γενουατοκρατίας και τουρκοκρατίας, χρονικής περιόδου μέρος της οποίας αντιστοιχεί με τους μεσαιωνικούς χρόνους της δυτικής Ευρώπης, ενώ το υπόλοιπο αντιστοιχεί στους νεότερους χρόνους. Η μελέτη περιορίστηκε στην ευρύτερη περιοχή της πόλεως της Χίου από τον 11ο αι. περίπου (περίοδο κατά την οποία υπάρχουν περιορισμένες αναφορές) και κυρίως κατά τη δεύτερη γενουατοκρατία (1346-1566) μέχρι και την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1566-1912), επεκτείνεται δε μέχρι τη δεκαετία του 1930. Κατά την τελευταία περίοδο αναφέρονται μερικές πληροφορίες από το 1912 και εντεύθεν. Χρησιμοποιήθηκε αυτή η διαίρεση σε χρονικές περιόδους, επειδή οι χρονολογίες 1346, 1566 και 1912 αποτελούν χρονολογικές τομές της ιστορίας της Χίου. Στην ευρύτερη περιοχή της πόλεως Χίου, ο ερευνητής της Χίου θα διακρίνει κάποιες οικιστικές ενότητες, που χαρακτηρίζονται η κάθε μία από τον ξεχωριστό τρόπο ζωής, τις δραστηριότητες των κατοίκων, τη μορφολογία του εδάφους και αντιστοίχως την πολεοδομική και αρχιτεκτονική τους έκφραση. Αυτές οι ενότητες από το νότο προς το βορρά είναι ο Κάμπος, η Χώρα, το Κάστρο, τα Ταμπάκικα, τα Λιβάδια και ο Βροντάδος, και περιγράφονται διεξοδικά στο κεφάλαιο «Εγκαταστάσεις ανθρώπων και υδρευτικά έργα στη Χίο, μέσα από την ιστορία της». Στο «Παράρτημα» περιγράφεται η αποτύπωση του υδραγωγείου του Κουφού, παρατίθενται αντίγραφα τεκμηρίων και σχετικοί πίνακες.
περισσότερα
