Η Λέσβος και ο πολιτισμός της πέτρας ( 1850-1950). Η περίπτωση του Σκαλοχωρίου και της Ανεμότιας

Abstract

The object of this thesis is the study of local architecture of Lesvos and the people engaged in this network, from the mids of the 19th century, starting era of reforms in the Ottoman Empire, until the mids of the 20th century, beginning of social transformations of post war period in Greece. More specifically, the objective of this study is the investigation of the factors that shaped the architectural identity based on stone masonry, the settlement physiognomy and the networks of structured spaces around the island. It focuses on the impact of the economic flourishing, the population growth of the Christian community in Lesvos in combination with the natural disasters during the last decades of 19th century, on the reinforcement of stonebuildings and the strengthening of ‘‘stonemen’’guilds. Particular emphasis is placed on the study of the important craftsmen, the networks of ‘‘stonemen’’ and the buildings in two villages, Skalochori and Anemotia, as representative throughout the island during the later Ottoman period (1850-1912) and the period of integration to the Greek State (1913-1950). Thus, the emergence of stonebuilt constructions is propounded, as well as the culture of stone, as monuments of cultural heritage.

Αντικείμενο αυτής της διατριβής είναι η μελέτη της τοπικής αρχιτεκτονικής της Λέσβου και των ανθρώπων των απασχολούμενων σε αυτόν τον κύκλο, από τα μέσα του 19ου, εποχή έναρξης των μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως τα μέσα του 20ού αιώνα, απαρχή των κοινωνικών μετασχηματισμών της μεταπολεμικής περιόδου στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση των παραγόντων εκείνων, που διαμόρφωσαν την αρχιτεκτονική ταυτότητα με βάση τη λιθοδομή, την οικιστική φυσιογνωμία και τα δίκτυα των δομημένων χώρων του νησιού. Ιδιαίτερα εστιάζει στην επίδραση, που άσκησε η οικονομική ακμή και η αύξηση του πληθυσμού της χριστιανικής κοινότητας της Λέσβου, σε συνδυασμό με τις φυσικές καταστροφές κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, στην ενίσχυση των λιθοκατασκευών και την ισχυροποίηση των συντεχνιών των πετράδων, με ιδιαίτερη έμφαση στη μελέτη των κομβικών τεχνιτών, των δικτύων των «ανθρώπων της πέτρας» και των κτισμάτων δύο χωριών, του Σκαλοχωρίου και της Ανεμότιας, ως αντιπροσωπευτικών όλου του νησιού κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο (1850-1912) και τη μετέπειτα συμπόρευση με το ελληνικό κράτος (1913-1950). Προβάλλεται έτσι η ανάδειξη των λιθόχτιστων κατασκευών, ο πολιτισμός της πέτρας, ως μνημείων πολιτισμικής κληρονομιάς