Πολιτικές επιμόρφωσης των ελλήνων εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: η περίπτωση των διδασκαλείων δημοτικής εκπαίδευσης ( 1995 - 2003)

Abstract

Η σημερινή μορφή των Διδασκαλείων Δημοτικής Εκπαίδευσης (ΔΔΕ) αποτελεί προϊόν ενός μετασχηματισμού σε θεσμικό επίπεδο που συνέβη με τη ψήφιση του Ν.2327/1995. Ο μετασχηματισμός αυτός συνιστά σημαντική τομή στην άσκηση της επιμορφωτικής πολιτικής που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται σε αυτήν ακριβώς την περίπτωση επιμορφωτικής πολιτικής που παρέχεται από τα ΔΔΕ, εστιάζοντας τον ερευνητικό της φακό στην χρονική περίοδο από το 1995 έως το 2003. Ποιος είναι όμως ο λόγος που δικαιολογεί αυτή την επιλογή; Ως αφετηρία της παρούσας μελέτης, κρίνεται απαραίτητο να παρατεθούν τα κριτήρια επιλογής του συγκεκριμένου θέματος σε μια προσπάθεια εξήγησης του επιστημονικού του ενδιαφέροντος και της ερευνητικής του σημασίας. Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης που κυριαρχεί στην παρούσα συγκυρία αποδίδει στην εκπαίδευση νέα χαρακτηριστικά, τόσο στο δομικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, νέες παράμετροι εμφανίζονται στο προσκήνιο, παράμετροι που επιδρούν σημαντικά και κάποτε καθοριστικά στην άσκηση της εκπαιδευτικής πολιτικής. Τομέας στρατηγικής σημασίας για την υλοποίηση οποιασδήποτε εκπαιδευτικής πολιτικής (Βεργίδης 1995α :64), θεωρείται το σύνολο των πολιτικών επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Πολιτικές οι οποίες, τα τελευταία χρόνια, τροφοδοτούνται, ενθαρρύνονται και κατά μια έννοια νομιμοποιούνται από την προώθηση της ιδέας της δια βίου εκπαίδευσης. Η κυριαρχία της έννοιας της δια βίου εκπαίδευσης σε παγκόσμιο αλλά και σε τοπικό επίπεδο προκαλεί μια έκρηξη επιμορφωτικών δραστηριοτήτων, οι οποίες στοιχειοθετούν τον χάρτη των επιμορφωτικών πολιτικών που ασκούνται στην Ελλάδα στις αρχές του 21ου αιώνα. Οι επιμορφωτικές πολιτικές που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στοιχειοθετούν ένα σημαντικό υποσύνολο της συνολικής εκπαιδευτικής πολιτικής στη χώρα μας που χαρακτηρίζεται από μια αξιοσημείωτη ποικιλομορφία δομής, περιεχομένου και ιδιαίτερων χαρακτηριστικών. Μέσα σε αυτό το πραγματικά ευρύ φάσμα των συγκεκριμένων πολιτικών επιμόρφωσης, η περίπτωση των ΔΔΕ αποτελεί μια ιδιαιτερότητα, αν όχι μια αποκλειστικότητα. Καθώς παρατηρεί ο Φίλιας (2001), η επιλογή της θεματικής των ερευνών δεν αποτελεί μια ολοκληρωτικά λογικά βασισμένη διαδικασία. Αντίθετα, πρόκειται για μια επιλογή προερχόμενη από το συνδυασμό των γενικών χαρακτηριστικών του ερευνητή αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζει και δρα. Ως εκ τούτου, η επιλογή της μελέτης των πολιτικών για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που αφορά στα ΔΔΕ, ως μελέτης περίπτωσης της εκπαιδευτικής πολιτικής στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση, υπαγορεύθηκε από μια σειρά από λόγους, οι οποίοι παρατίθενται στη συνέχεια. Κατ’ αρχήν η επιμορφωτική πολιτική για τα ΔΔΕ - και στο επίπεδο της συγκρότησης και στο επίπεδο της υλοποίησης- κατά τη χρονική περίοδο από το 1995 ως το 2003 δεν έχει ουσιαστικά μελετηθεί. Ως εκ τούτου, αξίζει να μελετηθεί, δεδομένου ότι αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική πτυχή της ασκούμενης εκπαιδευτικής και πιο συγκεκριμένα επιμορφωτικής πολιτικής στην Ελλάδα. Δεύτερο, πρόκειται για μια ιδιαίτερη περίπτωση επιμορφωτικής πολιτικής, η οποία έχει τη μακρύτερη προϊστορία ανάμεσα σε όλες τις πολιτικές επιμόρφωσης που κατά καιρούς έχουν εφαρμοστεί από το ελληνικό κράτος. Πρόκειται για μια επιμορφωτική πολιτική η οποία χαρακτηρίζεται «από αξιοσημείωτη αντοχή και διάρκεια στη χώρα μας, όπου οι συνεχείς μεταρρυθμίσεις δημιουργούν και καταργούν συνεχώς θεσμούς» (Ζούκης & Κοντάκος 1999: 448). Αν και οι συνεχείς μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που χαρακτηρίζουν την εκπαιδευτική πολιτική στη χώρα μας δεν προσδιορίζουν και δεν συνδέονται ευθέως με τις θεσμικές παρεμβάσεις στο χώρο της συγκεκριμένης επιμορφωτικής πολιτικής (Μπουζάκης 2003:85), είναι δυνατό να υποστηριχθεί ότι η συγκεκριμένη περίπτωση επιμορφωτικής πολιτικής διακρίνεται για τις σημαντικές διακυμάνσεις που υπέστη από το ξεκίνημά της μέχρι σήμερα.