Εκτίμηση δεικτών πιέσεων περιφερικών αγγείων σε στεφανιαίους ασθενείς με ή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη

Abstract

The aim of the present study was detection of Peripheral Arterial Occlusive Disease (PAOD) by evaluation of peripheral arteries pressure indices in patients with angiographically documented coronary artery disease, as well as the correlation of our findings in diabetic vs non-diabetic patients, with the angiographic gravity of coronary artery disease. A non-selected sample of 302 patients (229 men, 73 women) with a mean age of 62,2±11,5 years who had angiographically documented coronary artery disease and 88 patients (42 men, 46 women) with a mean age of 61,7±9,5 years whose coronary angiography was negative for coronary artery disease (Group IV) were enrolled in the study. Finally, peripheral pressure indices were evaluated in a control group of 60 healthy volunteers, aged 18-40 years, who did not have major risk factors for atherosclerosis (Group V). According to angiographic gravity, patients were divided into three groups: • Group I (severe coronary artery disease) comprised 140 patients (104 men, 36 women) with either atherosclerosis of the left main branch or atherosclerosis of the three major coronary vessels or atherosclerosis of the proximal part of Left Anterior Descending Artery. • Group II (moderate coronary artery disease) comprised 63 patients (48 men, 15 women) with atherosclerosis of two coronary arteries (without atherosclerosis of the proximal part of Left Anterior Descending Artery). • Group III (mild coronary artery disease) comprised 99 patients (77 men, 22 women) with atherosclerosis of one coronary artery (without atherosclerosis of the proximal part of Left Anterior Descending Artery) or atherosclerosis of coronary artery branches. Each of the groups l-IV was divided into subgroup a comprising diabetic patients (subgroups Ia, IIa, IIIa, IVa) and subgroup b comprising nondiabetic patients (subgroups Ib, IIb, IIIb,IVb). Diagnosis of PAOD was based on measurement of three pressure indices (Ankle-Brachial Index, Toe Pressure and Toe-Brachial Index) by means of a Doppler apparatus. Patient evaluation also included presence of hypertension, smoking habits (smokers vs. non-smokers), presence of dyslipidemia, symptoms of PAOD, Body-Mass Index and history of myocardial infarction. In diabetic patients we also evaluated type and duration of diabetes, as well as hypoglycemic treatment. Our results may be summarized as follows:1) Frequency of PAOD in all patients with angiographically documented coronary artery disease was 22,8% (69 patients). This frequency was significantly (p=0,0001) higher than the frequency of PAOD (0%) in patients with normal coronary angiography. 2) Almost half of those patients in whom PAOD was diagnosed did not have symptoms of PAOD. Besides, no correlation was found between gravity of PAOD symptoms (according to staging by Fontaine) and angiographic gravity of coronary artery disease. These findings apply both to diabetic and to non-diabetic patients. 3) Frequency of PAOD was significantly (p=0,0001) higher in diabetic patients with coronary artery disease (42,2%) than in non-diabetic patients with coronary artery disease (10,75%). This difference was found to be significant by separate analysis in every group of coronary artery disease angiographic gravity. 4) On the contrary, frequency of PAOD in patients with coronary artery disease did not differ between men and women. 5) A highly significant (p=0,0001) positive correlation between frequency of PAOD and coronary artery disease angiographic gravity was found. This correlation was demonstrated in diabetic (p=0,012) as well as in nondiabetic patients (p=0,0041). Furthermore, this correlation was significant in men (p=0,0029) as well as in women (p=0,0015). 6) Gravity of PAOD was associated with angiographic gravity of coronary artery disease, both in diabetic and in non-diabetic patients. 7) Among patients with coronary artery disease, PAOD was significantly more severe in those who had diabetes mellitus than in those who did not have diabetes mellitus. This difference was found to be significant in every group of coronary artery disease angiographic gravity. 8) However, gravity of PAOD in patients with coronary artery disease did not differ between men and women. 9) Diagnosis of PAOD may be helpful in detecting among patients with coronary artery disease those who have severe coronary artery disease. In this detection diagnosis of PAOD had a low sensitivity (34,28%) but a high specificity (87,03%). Sensitivity was higher in diabetic (52,38%) than in non-diabetic patients (19,48%), whereas specificity was higher in nondiabetic (95,41%) than in diabetic patients (69,80%). 10) Use of a new, more stringent criterion (Toe-Brachial Index < 0,40) succeeded in increasing specificity of our method in detection of severe coronary artery disease. This increase in specificity was observed in diabetic as well as in non-diabetic patients. However, sensitivity was markedly reduced. Thus, this new criterion did not seem to be very useful. 11) With regards to risk factors for atherosclerosis, presence of PAOD in the total of patients with coronary artery disease was associated with age and with diagnosis of diabetes mellitus. In non-diabetic patients presence of PAOD was associated with age. In diabetic patients, however, presence of PAOD was not associated with age, but with diabetes duration and insulin treatment.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανίχνευση της περιφερικής αρτηριοπάθειας με την εκτίμηση των δεικτών πιέσεων σε ασθενείς με αγγειογραφικώς τεκμηριωμένη στεφανιαία νόσο καθώς και η συσχέτιση των ευρημάτων αυτών σε πάσχοντες και μη από Σακχαρώδη Διαβήτη αναλογικά με την αγγειογραφική βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου. Συμπεριλήφθησαν 302 ασθενείς (229 άνδρες, 73 γυναίκες) μέσης ηλικίας 62,2±11,5 ετών με αγγειογραφικώς τεκμηριωμένη στεφανιαία νόσο, 88 ασθενείς (42 άνδρες, 46 γυναίκες) μέσης ηλικίας 61,7±9,5 με αρνητική στεφανιογραφία (Ομάδα IV) καθώς και μια ομάδα ελέγχου 60 υγιών εθελοντών ηλικίας 18-40 ετών χωρίς σημαντικούς παράγοντες κινδύνου αθηροσκλήρωσης (Ομάδα V). Ανάλογα με τη βαρύτητα των αγγειογραφικών ευρημάτων, οι στεφανιαίοι ασθενείς χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: • Στην Ομάδα I (Βαριά στεφανιαία νόσος), συμπεριελήφθησαν 140 ασθενείς (104 άνδρες, 36 γυναίκες) με νόσο του στελέχους ή νόσο τριών αγγείων ή νόσο του εγγύς τμήματος του προσθίου κατιόντος. • Στην Ομάδα II (Μέτριας βαρύτητας στεφανιαία νόσος) συμπεριελήφθησαν 63 ασθενείς (48 άνδρες, 15 γυναίκες) με νόσο δύο αγγείων χωρίς προσβολή του εγγύς τμήματος του προσθίου κατιόντος. • Στην Ομάδα III (Ελαφρά στεφανιαία νόσος) συμπεριελήφθησαν 99 ασθενείς (77 άνδρες, 22 γυναίκες) με νόσο ενός αγγείου (χωρίς προσβολή του εγγύς τμήματος του προσθίου κατιόντος) ή νόσο κλάδων. Κάθε μία από τις Ομάδες I-IV διαχωρίστηκε στην υποομάδα a των διαβητικών (υποομάδες Ia, IIa, IIIa και IVa) και στην υποομάδα b των μη διαβητικών ασθενών (υποομάδες Ib, IIb, IIIb και IVb). Η διάγνωση της περιφερικής αρτηριοπάθειας έγινε με τη μέτρηση τριών δεικτών πιέσεων (του Κνημοβραχιόνιου Δείκτη, της Δακτυλικής Πίεσης και του Δακτυλοβραχιόνιου Δείκτη) σύμφωνα με τη μέθοδο Doppler. Λοιπά στοιχεία που αξιολογήθηκαν ήταν η ύπαρξη αρτηριακής υπέρτασης, οι καπνιστικές συνήθειες (καπνιστές έναντι μη καπνιστών), η ύπαρξη δυσλιπιδαιμίας, ο Δείκτης Μάζας Σώματος, η συμπτωματολογία περιφερικής αρτηριοπάθειας και το ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου. Επί διαβητικών αξιολογήθηκαν επίσης ο τύπος του διαβήτη, η χρονική διάρκεια αυτού και η αντιδιαβητική αγωγή. Τα ευρήματα της μελέτης μας ήταν τα ακόλουθα: 1) Η συχνότητα περιφερικής αρτηριοπάθειας στο σύνολο των ασθενών με αγγειογραφικώς τεκμηριωμένη στεφανιαία νόσο ήταν 22,8% (69 ασθενείς). Η συχνότητα αυτή ήταν σημαντικά συχνότερη (p=0,0001) από εκείνη (0%) στους ασθενείς με αρνητική στεφανιογραφία. 2) Εκ των στεφανιαίων ασθενών στους οποίους διαγνώστηκε περιφερική αρτηριοπάθεια οι μισοί σχεδόν δεν παρουσίαζαν υποκειμενικά συμπτώματα περιφερικής αρτηριοπάθειας. Επιπλέον, δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση ανάμεσα στη βαρύτητα της συμπτωματολογίας περιφερικής αρτηριοπάθειας (κατά την κλίμακα Fontaine) και στην αγγειογραφική βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου. Τα ανωτέρω ισχύουν τόσο στους διαβητικούς όσο και στους μη διαβητικούς στεφανιαίους ασθενείς. 3) Η συχνότητα της περιφερικής αρτηριοπάθειας ήταν σημαντικά (p=0,0001) υψηλότερη στους διαβητικούς στεφανιαίους ασθενείς (42,2%) έναντι των μη διαβητικών στεφανιαίων ασθενών (10,75%). Η σημαντική αυτή διαφορά επιβεβαιώθηκε με ξεχωριστή ανάλυση σε κάθε ομάδα αγγειογραφικής βαρύτητας της στεφανιαίας νόσου. 4) Αντίθετα η συχνότητα περιφερικής αρτηριοπάθειας στους στεφανιαίους ασθενείς δεν διέφερε μεταξύ ανδρών και γυναικών. 5) Η συχνότητα περιφερικής αρτηριοπάθειας παρουσίασε λίαν σημαντική (p=0,0001) αύξηση παράλληλα με την αγγειογραφική βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου, γεγονός που διαπιστώθηκε ότι ισχύει τόσο στους διαβητικούς (p=0,012) όσο και στους μη διαβητικούς ασθενείς (p=0,0041), τόσο στους άνδρες (p=0,0029) όσο και στις γυναίκες (p=0,0015). 6) Η βαρύτητα της περιφερικής αρτηριοπάθειας, εκτιμώμενη σύμφωνα με τις τιμές των δεικτών πιέσεων, διαπιστώθηκε ότι έβαινε αυξανόμενη παράλληλα με την αγγειογραφική βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου, και μάλιστα τόσο στους διαβητικούς όσο και στους μη διαβητικούς ασθενείς. 7) Η περιφερική αρτηριοπάθεια ήταν σημαντικά βαρύτερη στους διαβητικούς σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς στεφανιαίους ασθενείς, γεγονός που ισχύει σε κάθε ομάδα αγγειογραφικής βαρύτητας της στεφανιαίας νόσου. 8) Η βαρύτητα της περιφερικής αρτηριοπάθειας στους στεφανιαίους ασθενείς δεν διέφερε μεταξύ ανδρών και γυναικών. 9) Μεταξύ των στεφανιαίων ασθενών της μελέτης μας η διάγνωση περιφερικής αρτηριοπάθειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην ανίχνευση εκείνων με σοβαρή στεφανιαία νόσο. Για την ανίχνευση αυτή παρουσιάζει χαμηλή ευαισθησία (34,28%) αλλά υψηλή ειδικότητα (87,03%). Στους διαβητικούς ασθενείς η ευαισθησία είναι υψηλότερη (52,38%) έναντι των μη διαβητικών (19,48%), ενώ στους μη διαβητικούς ασθενείς η ειδικότητα είναι υψηλότερη (95,41%) έναντι των διαβητικών ασθενών (69,80%). 10) Θέτοντας ως νέο, αυστηρότερο κριτήριο την τιμή του Δακτυλοβραχιόνιου Δείκτη σε επίπεδα < 0,40 πετύχαμε να αυξήσουμε (τόσο στους διαβητικούς όσο και στους μη διαβητικούς) την ειδικότητα της μεθόδου στην ανίχνευση της σοβαρής στεφανιαίας νόσου. Ταυτόχρονα όμως η ευαισθησία της μεθόδου μειώθηκε σημαντικά. Έτσι η διαγνωστική προσφορά του αυστηρότερου αυτού κριτηρίου κρίνεται αμφίβολη. 11) Εκ των παραγόντων κινδύνου αθηροσκλήρωσης, στο σύνολο των στεφανιαίων ασθενών η ύπαρξη περιφερικής αρτηριοπάθειας παρουσίασε συσχέτιση με την ηλικία και με την ύπαρξη Σακχαρώδους Διαβήτη. Στους μη διαβητικούς ασθενείς η ύπαρξη περιφερικής αρτηριοπάθειας παρουσίασε συσχέτιση με την ηλικία. Στους διαβητικούς ασθενείς η ύπαρξη περιφερικής αρτηριοπάθειας δεν παρουσίασε συσχέτιση με την ηλικία, αλλά με τη διάρκεια του διαβήτη και την ινσουλινοθεραπεία.