Βιοσυστηματική μελέτη της ομάδας Satureja Montana L. στην Ελλάδα

Abstract

In the present thesis a taxonomic revision of Satureja montana L. group in Greece is attempted. For that purpose, the morphological and chemical (essential oil) variation of plants collected all over their range in the Greek territory was studied. In particular the study of the variation of 39 morphological characters (reproductive and vegetative) in plants collected from 71 geographically distinct areas of Greece suggest that eight taxa (species and subspecies) occur in Greece. Furthermore, a subspecies is further subdivided into two morphological distinct varieties. The taxa recognized within S. montana group in Greece are the following: 1. S. spinosa L. 2. S. cuneifolia Ten. 3. S. parnassica Heldr. & Sart. ex Boiss. subsp. parnassica α. S. parnassica subsp. parnassica var. parnassica β. S. parnassica subsp. parnassica var. stygia (Orph.) Halacsy 4. S. parnassica Heldr. & Sart. ex Boiss. subsp. hellenica (Halacsy) Dardioti, comb. et stat. nov. 5. S. pilosa Velen. subsp. pilosa 6. S. pilosa subsp. origanita Dardioti & Kokkini 7. S. montana L. 8. S. horvatii Silic subsp. macrophylla (Halacsy) Baden The different taxa of S. montana group recognized in Greece are geographically distinct. A comparison of the previously known horizontal and vertical distribution revealed 40 new localities (mainly in the northern part of the country) and a much wider altitudinal range (from 40 to 2450 m). The distribution of each taxon in the different floristic regions of Greece is the following: S. spinosa: Crete (KK), East Aegean islands (EAe) (Samos) S. cuneifolia: Ionian islands (IoI) (Kephallonia) S. parnassica subsp. parnassica var. parnassica: Sterea Ellas (StE)(central part) var. stygia: Peloponnisos (Pe)(north part) subsp. hellenica: Pe (south part), StE (east part), EAe, West (WAe) and North Aegean (NAe) islands, North East Greece (NE) (Chalkidiki peninsula) S. pilosa subsp. pilosa: ΝE (west part) subsp. origanita: ΝE (east part) S. montana: North (NC) and Εast Central (EC) Greece S. horvatii subsp. macrophylla: StE (west part), South Pindhos (SPi) and North Pindhos (NPi)

Στην παρούσα διατριβή επιχειρείται η ταξινόμηση των μελών της ομάδας Satureja montana L. στην Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό μελετήθηκαν η εξάπλωση των φυτών της ομάδας, η μορφολογική τους ποικιλότητα και η ποικιλότητα των αιθερίων ελαίων τους. Από τη μελέτη της ποικιλότητας 39 μορφολογικών χαρακτήρων των φυτών της ομάδας από 71 διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, διαπιστώθηκε ότι η παρουσία βλαστόκεντρων, το μήκος του μη αδενικού τριχώματος του βλαστού, το μήκος των φύλλων, ο δείκτης κωνικότητας κορυφής φύλλων, η μορφολογία των αδένων των φύλλων, το πλάτος της ταξιανθίας, ο λόγος του μήκους προς το πλάτος της ταξιανθίας, το μήκος των βρακτίων, ο λόγος του μήκους των βρακτίων προς το μήκος του σπονδύλου, το μήκος της στεφάνης και το μήκος του κάλυκα είναι οι πιο σημαντικοί διαγνωστικοί χαρακτήρες για τη διάκριση των taxa της ομάδας S. montana στην Ελλάδα. Συνολικά, αναγνωρίστηκαν 8 taxa (είδη και υποείδη) της ομάδας στον ελλαδικό χώρο. Ένα υποείδος διακρίθηκε περαιτέρω σε δύο γεωγραφικά εντοπισμένες ποικιλίες: 1. S. spinosa L. 2. S. cuneifolia Ten 3. S. parnassica Heldr. & Sart. ex Boiss. subsp. parnassica α. S. parnassica subsp. parnassica var. parnassica β. S. parnassica subsp. parnassica var. stygia (Orph.) Halacsy 4. S. parnassica Heldr. & Sart. ex Boiss. subsp. hellenica (Halacsy) Dardioti, comb. et stat. nov. 5. S. pilosa Velen. subsp. pilosa 6. S. pilosa subsp. origanita Dardioti & Kokkini 7. S. montana L. 8. S. horvatii Silic subsp. macrophylla (Halacsy) Baden Τα φυτά της ομάδας S. montana απαντούν σε όλα τα χλωριδικά διαμερίσματα εκτός από το διαμέρισμα των Κυκλάδων (Kik). Τα διαφορετικά taxa που αναγνωρίσθηκαν στην ομάδα S. montana είναι γεωγραφικά διακριτά. Η S. spinosa απαντά στα διαμερίσματα ΚΚ (Κρήτη) και EAe (Ανατολικό Αιγαίο) (Σάμος), η S. parnassica subsp. parnassica στα Pe (Πελοπόννησος) (βόρειο τμήμα, var. stygia) και StE (Στερεά Ελλάδα) (κεντρικό τμήμα, var. parnassica), η S. parnassica subsp. hellenica στα Pe (νότιο τμήμα), StE (ανατολικό τμήμα), ΝΕ (βορειοανατολική Ελλάδα) (χερσόνησος Χαλκιδικής), στο EAe, WAe (Δυτικό Αιγαίο) και NAe (Βόρειο Αιγαίο), η S. cuneifolia στο ΙοΙ (Ιόνιο) (Κεφαλλονιά), η S. horvatii subsp. macrophylla στα StE (δυτικό τμήμα), SPi (νότια Πίνδος) και NPi (βόρεια Πίνδος), η S. montana στα NC (βόρειο τμήμα της κεντρικής Ελλάδας) και EC (ανατολικό τμήμα της κεντρικής Ελλάδας) και τα δύο υποείδη της S. pilosa στο ΝΕ (δυτικό τμήμα η subsp. pilosa και ανατολικό τμήμα η subsp. origanita).