Χλωρίδα και βλάστηση του όρους Τζένα

Abstract

The knowledge of the flora and vegetation of a region is of great importance for themanagement, monitoring and protection of its natural resourses. Until now, the region of mountain Tzena in NC Greece lacks a systematic study of its flora and vegetation, a gap filled by the current thesis.An inventory of 1266 vascular plants is presented, based primary on extensive field workcombined with published information. 904 new records are included, 18 of which are new for the floristic region of NC Greece and 5 other for Greece. The study of the life form spectrum showed a clear dominance of hemicryptophytes followed by therophytes and geophytes. The analysis of the chorological data showed that the group of widespread taxa, together with the category of the European-SW Asia chorological elements, dominates. Also, significant was the proportion of the Balkan endemic and subendemic taxa. The phytogeographical affinities of the mountain Tzena with the other regions inside and outside Greece was assessed on the base of Balkan endemic and subendemic taxa, showing that they are closest to the floristic region of NC Greece and to the region of the former Yugoslavia.The vegetation was studied according to the Braun-Blanquet method. A total of 376 vegetation relevés were classified to 13 vegetation units/classes according to the EuroVeg Checklist Expert System numerical method. Additionally, 5 alliances recognised within the classes of Carpino-Fagetea sylvaticae and Quercetea pubescentis. Species fidelity was calculated using the phicoeffient and the statistical significance of a species faithfulness was determined by using Fisher’s exact test. The classification of the grasslands above the timberline was problematic due to thepresence of diagnostic species of several classes and so was the classification of alkaline subalpine fens possibly because no bryophytes were collected in the field. Contrary, the classification of forest relevés within classes or alliances was floristically and ecologically explicit.Vegetation mapping was based on the results of phytosociological results supported by thesurvey and interpretation of recent georeferenced satellite imagery and orthophotographs of high resolution. Carpino-Fagetea sylvaticae, Quercetea pubescentis and Festuco-Brometea classes are the most extensive vegetation types occupying 31%, 22% and 24% of the total area respectively. Above the timberline the heaths of Juniperus communis ssp. nana are the dominant vegetation type.

Η γνώση της χλωρίδας και της βλάστησης μιας περιοχής αποτελεί ένα από τα σημαντικότεραεργαλεία ορθολογικής διαχείρισης, παρακολούθησης και προστασίας του φυσικού τηςπεριβάλλοντος. Δεδομένης της απουσίας μιας συστηματικής και ολοκληρωμένης μελέτης καικαταγραφής της χλωρίδας και της βλάστησης του όρους Τζένα (Β. Ελλάδα), η παρούσα διατριβή συμβάλλει στην πληρέστερη γνώση του αντικειμένου.Με βάση τα στοιχεία που συλλέχθηκαν στο πεδίο και τα δεδομένα της βιβλιογραφίαςσυντάχθηκε ο χλωριδικός κατάλογος του όρους που περιλαμβάνει 1266 τραχειόφυτα, από τα οποία τα 904 καταγράφηκαν για πρώτη φορά στην περιοχή. Μεταξύ αυτών 5 taxa δεν είχαν αναφερθεί προηγουμένως στον ελλαδικό χώρο ή η παρουσία τους σε αυτόν θεωρούνταν αμφίβολη, ενώ άλλα 18 taxa δεν είχαν αναφερθεί στη φυτογεωγραφική περιοχή της Βορειοκεντρικής Ελλάδας (ΝC Greece). Στο βιοτικό φάσματος της χλωρίδας κυριαρχούν τα ημικρυπτοφύτα και ακολουθούν τα θερόφυτα και τα γεώφυτα. Η χωρολογική ανάλυση ανέδειξε ως επικρατέστερες τη χωρολογική ομάδα των ευρέως εξαπλωμένων taxa και την κατηγορία των Ευρωπαϊκών-ΝΔ Ασίας taxa, ενώ μεγάλη είναι και η συμμετοχή των βαλκανικών και υπενδημικών taxa. Με κριτήριο τα βαλκανικά ενδημικά και υπενδημικά taxa, διερευνήθηκαν οι φυτογεωγραφικές σχέσεις του όρους με τις χλωριδικές περιοχές της Ελλάδας και των γειτονικών περιοχών της και επαληθεύτηκε η τοποθέτηση του όρους Τζένα στη φυτογεωγραφική περιοχή της Βορειοκεντρικής Ελλάδας, ενώ εκτός ελληνικής επικράτειας ισχυρότερες αποδείχθηκαν οι σχέσεις με την περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας.Η έρευνα της βλάστησης στηρίχθηκε στις αρχές της μεθόδου του Braun-Blanquet. Με τηναριθμητική μέθοδο EuroVeg Checklist Expert System οι 376 φυτοληψίες ταξινομήθηκαν σε 13διαφορετικές φυτοκοινωνιολογικές κλάσεις, ενώ στις δασικές φυτοκοινωνίες των κλάσεωνCarpino-Fagetea sylvaticae και Quercetea pubescentis διακρίθηκαν 5 μονάδες βλάστησης στο επίπεδο της συνένωσης. O βαθμός προτίμησης των ειδών στις διακεκριμένες μονάδες βλάστησης, που καθόρισε τα διαφοροποιά taxa, υπολογίστηκε με την τιμή του συντελεστή phi coefficient τους σε συνδυασμό με τη στατιστική δοκιμασία Fisher’s exact test. Στην ανωδασική περιοχή, η ταξινόμηση των χορτολίβαδων στις κλάσεις Festuco-Brometea, Daphno-Festucetea, Elyno-Seslerietea και Juncetea trifidi αποδείχθηκε προβληματική, εξαιτίας της παρουσίας διαγνωστικών ειδών διαφόρων κλάσεων. Οι αλκαλικοί ανωδασικοί τυρφώνες της κλάσης Scheuchzerio palustris-Caricetea παρουσίασαν επίσης πρόβλημα στην ταξινόμησή τους, γεγονός που αποδόθηκε στη μη καταγραφή των βρυοφύτων στις φυτοληψίες τους. Αντιθέτως, σαφής χλωριδικά και οικολογικά ήταν η διαφοροποίηση των δασικών μονάδων βλάστησης που εντάχθηκαν στις κλάσεις Carpino-Fagetea sylvaticae και Quercetea pubescentis καθώς και στις συνενώσεις τους.Η χαρτογράφηση των φυτοκοινωνιολογικών μονάδων σε επίπεδο κλάσης στηρίχθηκε τόσοστην ανάλυση των στοιχείων που λήφθηκαν από το πεδίο όσο και στην επισκόπησηαεροφωτογραφικού και ορθοφωτογραφικού υλικού. Από τη χαρτογράφηση διαπιστώθηκε ότι οι κλάσεις Carpino-Fagetea sylvaticae, Quercetea pubescentis και Festuco-Brometea καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση του όρους με ποσοστά 31%, 22% και 24% αντίστοιχα, ενώ στην ανωδασική περιοχή τη μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνουν οι χαμηλοί θαμνώνες του Juniperus communis ssp. nana.