Οικολογία τροφοληψίας τριών ειδών ερωδιών στις λίμνες Κερκίνη και Μικρή Πρέσπα

Abstract

The foraging ecology of three heron species, Grey Heron (Ardea cinerea), Great Egret (Egretta alba) and Little Egret (Egretta garzetta) was studied, at two of the most important Greek inland wetlands, lakes Kerkini and Mikri Prespa, in Northern Greece, during the period 1992-2000. The research had four main objectives, investigated in four stand-alone chapters: a) to identify and describe the various foraging habitats of the three species (Chapter 1), b) to document the effect of Kerkini’s water level fluctuations on heron foraging habitat availability and use (Chapter 2), c) to study the foraging ecology parameters of the three species at the foraging habitats of the two wetlands and assess habitat profitability for each species (Chapter 3), and d) to investigate the potential impact of variation in foraging habitats spatial distribution and profitability, to each species breeding output (Chapter 4). In the first chapter, wetland habitats of the two study areas were identified, classified and mapped, taking into account features such as substrate, water regime, and vegetation form, according to the relevant US classification scheme. All three inland wetland systems, present at the US classification scheme, lacustrine, palustrine and riverine were identified at the areas studied, but their extend and dominant vegetation characteristics, varied between the wetland complexes of Prespa and Kerkini. Due to the large, man induced, water level fluctuations at Kerkini, there existed more water regime categories than at Prespa. The most striking difference among the habitat features of the 2 wetland complexes, was the dominance of emergent vegetation at Prespa’s palustrine habitats, comparing to Kerkini’s where submerged or floating vascular vegetation persisted at the littoral zone. Habitats used by herons for foraging were then determined and grouped in three broad categories: a) marshes, characterized by the presence of stagnant water, submerged, or persistent emergent vegetation, b) rivers, characterized by the presence of running water and c) wet meadows, defined as seasonally inundated areas with dense emergent grasses growing in spring and early summer, during the inundation period. A special sub-category was assigned to Kerkini’s marshes, named “ponds”, defined as isolated bodies of water with submerged or emergent vegetation, used by herons during the period of water recession. The above categories constituted the heron foraging habitats, treated in the following chapters. In the second chapter, the effect of water level fluctuations on the seasonal availability and use of heron foraging habitats was investigated at Kerkini Lake. The lake water levels were classified into three lake stages based on the annual duration and depth of flooding. The area of available foraging habitat was then estimated for the mean depth of each lake stage, and the use of each habitat by foraging herons was analyzed.

Στην παρούσα διατριβή διερευνήθηκε η οικολογία τροφοληψίας τριών ειδών ερωδιών, του Σταχτοτσικνιά (Ardea cinerea), του Αργυροτσικνιά (Egretta alba) και του Λευκοτσικνιά (Egretta garzetta), σε δύο από τους σημαντικότερους εσωτερικούς υγροτόπους της χώρας μας, τις λίμνες Κερκίνη και Μικρή Πρέσπα, κατά την περίοδο 1992-2000. Η έρευνα είχε τέσσερις στόχους, οι οποίοι διερευνήθηκαν σε αντίστοιχα αυτοτελή κεφάλαια της διατριβής: α) την αναγνώριση και περιγραφή των ενδιαιτημάτων τροφοληψίας των ερωδιών στις περιοχές έρευνας (Κεφάλαιο 1), β) τη διερεύνηση των επιπτώσεων της αυξομείωσης της στάθμης της λίμνης Κερκίνης, στην εποχιακή διαθεσιμότητα και χρήση των ενδιαιτημάτων τροφοληψίας των ερωδιών (Κεφάλαιο 2), γ) τη διερεύνηση των παραμέτρων της οικολογίας τροφοληψίας των τριών ειδών, στα ενδιαιτήματα των δύο λιμνών και την εκτίμηση της αποδοτικότητας των ενδιαιτημάτων αυτών (Κεφάλαιο 3), δ) τη διερεύνηση της επίδρασης της αποδοτικότητας και της χωροδιάταξης των πεδίων τροφοληψίας, στο θεωρητικά αναμενόμενο αναπαραγωγικό αποτέλεσμα των τριών ειδών (Κεφάλαιο 4). Στο πρώτο Κεφάλαιο, αναγνωρίσθηκαν, ταξινομήθηκαν και χαρτογραφήθηκαν τα υγροτοπικά ενδιαιτήματα των δύο περιοχών, με βάση χαρακτηριστικά όπως ο τύπος υποστρώματος, η υδροπερίοδος και η φυσιογνωμία της βλάστησης, σύμφωνα με το σχετική μέθοδο ταξινόμησης υγροτόπων που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ. Με βάση την ταξινόμηση αυτή, στις δύο περιοχές έρευνας απαντώνται και τα τρία συστήματα εσωτερικών υγροτόπων, το λιμναίο, το ποτάμιο και το υγροστασιακό, που περιγράφονται από τη μέθοδο. Η έκταση κάθε συστήματος καθώς και οι επικρατούσες φυσιογνωμίες βλάστησης διέφεραν μεταξύ των δύο περιοχών έρευνας, εξαιτίας των διαφοροποιήσεων την υδροπερίοδο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν περισσότερες υδρολογικές κατηγορίες στη λίμνη Κερκίνη. Η σημαντικότερη διαφορά, σε ό,τι αφορά στις επικρατούσες μορφές βλάστησης, παρατηρήθηκε μεταξύ των παράκτιων υγροστασιακών ενδιαιτημάτων των δύο περιοχών, με επικράτηση της παραμένουσας υπερυδατικής βλάστησης στη Μικρή Πρέσπα, σε αντίθεση με την Κερκίνη, όπου επικρατεί η υφυδατική ή εφυδατική επιπλέουσα βλάστηση. Τα ενδιαιτήματα που χρησιμοποιούνται από τους ερωδιούς για τροφοληψία, αναγνωρίσθηκαν και ομαδοποιήθηκαν σε τρεις γενικές κατηγορίες: α) τα έλη, που χαρακτηρίζονται από την παρουσία στάσιμου νερού, υφυδατικής ή παραμένουσας υπερυδατικής βλάστησης, β) τα ποτάμια, που χαρακτηρίζονται από την παρουσία ρέοντος ύδατος και γ) τα υγρά λιβάδια, που προσδιορίζονται ως περιοδικώς κατακλυζόμενες εκτάσεις, στις οποίες η αύξηση της επικρατούσας ποώδους βλάστησης, λαμβάνει χώρα την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού, συμπίπτοντας με την περίοδο κατάκλυσης. Η υδρολογική ιδιαιτερότητα της Κερκίνης, επέβαλε τη δημιουργία μιας ιδιαίτερης υποκατηγορίας στα έλη της περιοχής, αυτής των εποχιακών υδατοσυλλογών, που χαρακτηρίζονται ως απομονωμένες συλλογές νερού, με υφυδατική ή υπερυδατική βλάστηση, που χρησιμοποιούνται για τροφοληψία από τους ερωδιούς κατά την περίοδο υποχώρησης της στάθμης της λίμνης. Οι παραπάνω κατηγορίες και υποκατηγορίες αντιπροσωπεύουν τα ενδιαιτήματα τροφοληψίας των τριών ειδών, που χρησιμοποιήθηκαν στα επόμενα κεφάλαια της έρευνας.