Ο χώρος στα ιδρύματα παιδικής μέριμνας: κοινωνική συνύπαρξη, μορφές ελέγχου μέσω του χώρου

Abstract

The present research focuses on buildings used for children in institutional care. The aim is to look at the role of spatial layput in sustaining the organizational requirements, but also the role in provding socialization and normal environment. The point of departure is a description of the stock of 76 buildings currently devoted to institutionalized child care in Greece, from the variety of viepoints including layout, planning, construction, relationship to surroundings, maintenance, facilities use and management. The fieldwork has provided the basis for identifying a variety of problems and issues, which can form the subject of further research. these issues include the effect of layout and spatial configuration upon the patterns of space use and the styles of control, pedagogy and management implemented in these settings. the questions asked deal with certain topics, which although are linked to distinct scientific fields, they inform certain criteria of architectural design in the context of childcare. The methodology used for the analysis of layouts and the pattern of space use is known as "space syntax" and has been developed by B. Hillier and his colleagues at University College London (Hillier and Hanson 1984; Hillier, 1996). The analysis was based on the plans of a sample of 5 settings, which were updated on site. Furthermore systematic field observations of the patterns of movement, space occupancy and behavior, were undertaken. Spatial configuration was found to influence the way surveillance imposes or eliminates normal behaviors and socialization, and revealed distinct patterns of space occupancy corresponding to distinct cultures, through staff everyday interfering; restriction of independent movement, functional changes in the use of certain areas, margins, limits or modulation of confinements, control regimes.

Η μελέτη εστιάζει το ενδιαφέρον της σε ειδικούς χώρους, όπου σήμερα λειτουργούν τα κλειστά ιδρύματα παιδικής μέριμνας ως μια περίπτωση με ισχυρές σχεδιαστικές απαιτήσεις για την εξασφάλιση ομαλού ανθρώπινου περιβάλλοντος. Η επιστημονκή συμβολή της έρευνας εντοπίζεται στην κατανόηση των πρακτικών με τις οποίες το κτιριακό περιβάλλον μεταλλάσεται και ανασυνθέτεται διαμέσου της καθημερινής διαβίωσης και ακόμη του τρόπου που αναδύονται οι χωρικές απαιτήσεις, ανεξάρτητα απο τις αρχικές σχεδιαστικές προτάσεις και προθέσεις. Στους σκοπούς της ακόμη, ανήκει η συστηματική αναγνώριση παραμέτρων και κριτηρίων, που αφορούν την προβλεψιμότητα της λειτουργίας του χώρου η οποία δημιουργεί τις προϋποθέσεις μορφοποίησης ενός συστήματος στρατηγικών επιλογών για την οργάνωσή του, ως πεδίου υποστήριξης ανθτ\ρώπινων σχέσεων. Η οσορροπία ανάμεσα στις οργανωτικές αρχές και τη λειτουργία του χώρουαπο τη μιά πλευρά και των αναμενόμενων ανθρώπινων δραστηριοτήτων από υην άλλη, αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, στο οποίο εστιάζεται η διερεύνηση. η διάρθωση της μελέτης γίνεται σε δυό επίπεδα: Το πρώτο αφορά τον προσδιορισμό του πεδίου έρυνας σε διευρυμένο δείγμα (60%) κλειστών ιδρυμάτων παιδικη΄ς προστασίας. Το δεύτερο επίπεδο αφορά την ανίχνευση του τρόπου με τον οποίο ο χώρος υποστηρίζει ή περιορίζει τις κοινωνικές συναναστροφές και τις ανθρώπινες δραστηριότητες, με εμπειρική μελέτη πέντε ιδρυμάτων που επιλέχθηκαν απο το σύνολο των μελετηθέντων. Τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήσαν η εμπειρική μελέτη, το συντακτικό του χώρου (B.Hillier, J. Hanson, 1984) και η ανάλυση οπτικών πεδίων (M.L. Benedikt, 1979) που εφαρμόσθηκαν διαμέσου του Spatialist (Γ. Πεπονής, 1998), συνεπικουρούμενααπό μεθόδους που εστιάζουν αφ'ενός στον ατομικό εξοπλισμό (P.Morris, 1969), αλλά και στην ίδια αντίληψη των χρηστών, για το περιβάλλον τους (R.Moos, 1975). Συμπερασματικά, η μελέτη στόχευσε στην αποσαφήνιση ποιοτικών παραμέτρων που αφορούν τη χρήση του χώρου και την υποστήριξη της ανθρώπινης παρουσίας και εν τέλει στην κατανόηση του τρόπου, που