Η συμβολή του γλωσσικού ρεπερτορίου των προσφύγων στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως γλώσσας υποδοχής: ο ρόλος της πολυγλωσσίας και της διαγλωσσικότητας

Abstract

Abstract This dissertation aims to investigate the contribution of refugees' linguistic repertoire to the learning of Greek as a host language and the role of multilingualism and interlanguage in this effort. In order to investigate this issue, the qualitative research method was employed and more specifically the technique of systematic observation of the students of two classes, 1st and 5th grade, of two primary school units of the urban area of Ioannina, based on specific observation axes and using the tool of semi-structured interviews with parents and teachers of the students. At the same time, the application of specific educational methods was chosen in order to determine their potential contribution to language awakening and the facilitation of communication through the awareness of individual language capital and the emergence of language repertoire. The emergence of language repertoire and its contribution to the acceptance of diversity of students with refugee/immigrant backgrounds in hyper-diverse societies is an important field of research for the discipline of sociolinguistics (in the 21st century). Interlingualism deals with the prevailing theories of bilingualism and multilingualism in order to disrupt the hierarchies that have led to the delegitimization of the linguistic practices of speakers who handle minority languages and accept and utilize the diverse and dynamic linguistic practices of students in the educational and learning process (Vogel & García, 2017: 18). Key-words: Intercultural Education, Refugee/Migrant Students, Superdiversity, Translanguaging, Language Repertoire.

Περίληψη Η παρούσα διατριβή έχει ως στόχο να διερευνήσει τη συμβολή του γλωσσικού ρεπερτορίου των προσφύγων στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως γλώσσας υποδοχής και του ρόλου της πολυγλωσσίας και της διαγλωσσικότηταςσε αυτήν την προσπάθεια. Προκειμένου να διερευνηθεί το εν λόγω θέμα επιστρατεύτηκε η μέθοδος της ποιοτικής έρευνας και πιο συγκεκριμένα η τεχνική της συστηματικής παρατήρησης των μαθητών/τριών δύο τάξεων, Α΄και Ε΄ Δημοτικού, δύο σχολικών μονάδων Α’ θμιας εκπαίδευσης του αστικού ιστού των Ιωαννίνων με βάση συγκεκριμένους άξονες παρατήρησης και με τη χρήση του εργαλείου της ημιδομημένης συνέντευξης γονέων και εκπαιδευτικών των μαθητών. Παράλληλα, επιλέχθηκε η εφαρμογή συγκεκριμένων εκπαιδευτικών μεθόδων προκειμένου να διαπιστωθεί η ενδεχόμενη συμβολή τους στη γλωσσική αφύπνιση και η διευκόλυνση της επικοινωνίας μέσα από την συνειδητοποίηση του ατομικού γλωσσικού κεφαλαίου και την ανάδειξη του γλωσσικού ρεπερτορίου. Η ανάδειξη του γλωσσικού ρεπερτορίου και της συμβολής του στην αποδοχή της διαφορετικότητας των μαθητών με προσφυγικό/μεταναστευτικό υπόβαθρο στις υπερποικίλλες κοινωνίες αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο έρευνας για τον κλάδο της κοινωνιογλωσσολογίας (του 21ου αιώνα). Η διαγλωσσικότητα ασχολείται με τις επικρατούσες θεωρίες της διγλωσσίας και πολυγλωσσίας με σκοπό την διατάραξη των ιεραρχιών, οι οποίες έχουν οδηγήσει στην απονομιμοποίηση των γλωσσικών πρακτικών των ομιλητών που χειρίζονται τις μειονοτικές γλώσσες και αποδέχεται και αξιοποιεί τις διαφορετικές και δυναμικές γλωσσικές πρακτικές των μαθητών/τριών κατά την εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία (Vogel & García, 2017: 18). Λέξεις-κλειδιά: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Πρόσφυγες/Μετανάστες Μαθητές/τριες, Υπερποικιλότητα, Διαγλωσσικότητα, Γλωσσικό Ρεπερτόριο.