Επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής στη λιπώδη νόσο του ήπατος ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, με έμφαση στις νεότερες αντιδιαβητικές θεραπείες

Abstract

Introduction: Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) is the most common cause of liver disease worldwide. Over time, the therapeutic approach of patients includes a combination of dietary interventions and exercise, aiming at weight loss, with bariatric surgery being the final solution in cases where the initial approach is insufficient. Given the limited available drug options, medical interest has encompassed drugs used for treating the comorbidities of patients with NAFLD. Aim: Aim of the present prospective observational study was to evaluate the effect of Dulaglutide and Empagliflozin on hepatic steatosis, as well as other factors such as body weight, waist circumference, glycemic control, etc. and to compare the results of treatment with these two drugs. Methods: Seventy-eight patients with type 2 Diabetes Mellitus and NAFLD were included in the study, of which 25 belonged to the Empagliflozin group, 25 to the Dulaglutide group and 28 to the control group. Patient evaluation included recording of demographic and anthropometric characteristics, measurement of laboratory parameters and calculation of corresponding scores and indexes related to hepatic steatosis and fibrosis. It also included ultrasonographic and magnetic resonance imaging, at the time of inclusion and at 52 weeks of follow-up, aiming at the assessment of liver stiffness and steatosis. Results: Quantitative assessment of hepatic steatosis by MRI showed that, after one year of treatment, the Empagliflozin group exhibited a statistically significant reduction of liver fat fraction (LFF) from (mean ± SEM) 12.31% ± 1.76% to 9.34% ± 1.39%, (P = 0.007). In contrast, no statistically significant change was observed in the Dulaglutide group and the control group. Additionally, 52% of patients in the Empagliflozin group achieved a relative reduction of LFF of at least 30%. Furthermore, significant reductions in Body Mass Index (BMI) and Fatty Liver Index (FLI) were recorded in all 3 groups, with the Empagliflozin and Dulaglutide groups appearing superior to the control group, as far as weight loss achievement of at least 5% was concerned. Finally, significant positive correlations were observed between changes in LFF and BMI, HbA1c, FLI, aminotransferase levels, AST to Platelet Ratio Index (APRI) and both waist and hip circumference. Conclusions: In the present study, treatment with Empagliflozin appeared to be superior, regarding improvement of hepatic steatosis, compared to the treatment with Dulaglutide, which, despite improving BMI, did not significantly reduce LFF.

Εισαγωγή: Η Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος (ΜΑΛΝΗ) αποτελεί την συχνότερη αιτία ηπατοπάθειας παγκοσμίως. Διαχρονικά η θεραπευτική προσέγγιση των ασθενών περιλαμβάνει ένα μίγμα υγιεινοδιαιτητικών παρεμβάσεων και άσκησης, με σκοπό την απώλεια βάρους, με την βαριατρική χειρουργική να συνιστά τη λύση σε περιπτώσεις που η αρχική προσέγγιση δεν επαρκεί. Δεδομένων των περιορισμένων διαθέσιμων φαρμακευτικών επιλογών, το ιατρικό ενδιαφέρον έχει στραφεί σε φαρμακευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των συννοσηροτήτων των ασθενών με ΜΑΛΝΗ. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας προοπτικής μελέτης παρατήρησης ήταν η αξιολόγηση της επίδρασης της Ντουλαγλουτίδης και της Εμπαγλιφλοζίνης στην ηπατική στεάτωση, καθώς και σε άλλους παράγοντες όπως το σωματικό βάρος, η περίμετρος μέσης, η γλυκαιμική ρύθμιση κ.λπ., καθώς και η σύγκριση των αποτελεσμάτων της θεραπείας με αυτές τις δύο ουσίες. Μεθοδολογία: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν τελικώς 78 ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 και ΜΑΛΝΗ, εκ των οποίων 25 ανήκαν στην ομάδα της Εμπαγλιφλοζίνης, 25 στην ομάδα της Ντουλαγλουτίδης και 28 στην ομάδα ελέγχου. Η αξιολόγηση των ασθενών έγινε με την καταγραφή δημογραφικών και ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών, την μέτρηση εργαστηριακών παραμέτρων και τον υπολογισμό αντίστοιχων δεικτών σχετιζόμενων με την ηπατική στεάτωση και ίνωση, καθώς και με την υπερηχογραφική και με μαγνητική τομογραφία απεικόνιση, με στόχο την αξιολόγηση του βαθμού της ηπατικής σκληρότητας και στεάτωσης, κατά την ένταξη και στις 52 εβδομάδες παρακολούθησης.Αποτελέσματα: Η ποσοτική αξιολόγηση της ηπατικής στεάτωσης, μέσω διενέργειας μαγνητικής τομογραφίας, ανέδειξε ότι, μετά από έναν χρόνο θεραπείας, η ομάδα της Εμπαγλιφλοζίνης εμφάνισε στατιστικά σημαντική μείωση του ηπατικού κλάσματος λίπους (ΗΚΛ) με μείωση του μέσου όρου (± SEM) από 12,31% ± 1.76% σε 9.34% ± 1.39%, (P = 0.007). Αντιθέτως, στην ομάδα της Ντουλαγλουτίδης και την ομάδα ελέγχου δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική μεταβολή. Εκτός αυτού, φάνηκε ότι 52% των ασθενών της ομάδας της Εμπαγλιφλοζίνης πέτυχαν σχετική μείωση του ΗΚΛ της τάξης του 30% τουλάχιστον. Επιπλέον, καταγράφηκε σημαντική μείωση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και του Fatty Liver Index (FLI) και στις 3 ομάδες, με τις ομάδες της Εμπαγλιφλοζίνης και της Ντουλαγλουτίδης να υπερτερούν σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, όσον αφορά την επίτευξη απώλειας βάρους της τάξης του 5% τουλάχιστον. Τέλος, παρατηρήθηκαν σημαντικές θετικές συσχετίσεις μεταξύ των μεταβολών του ΗΚΛ και του ΔΜΣ, της HbA1c, του FLI, των επιπέδων των αμινοτρανσφερασών, καθώς και του AST to Platelet Ratio Index (APRI) και των περιμέτρων ισχίων και μέσης. Συμπεράσματα: Στην παρούσα μελέτη η θεραπεία με Εμπαγλιφλοζίνη φάνηκε να υπερτερεί όσον αφορά τη βελτίωση της ηπατικής λίπωσης σε σχέση με τη θεραπεία με Ντουλαγλουτίδη, η οποία, παρά τη βελτίωση του ΔΜΣ, δεν επέφερε σημαντική μείωση του ΗΚΛ.