Die Rechtsprechung der ICSID-Schiedsgerichte: Zwischen Homogenität und Heterogenität: die Debatte über die Schaffung einer ICSID-Berufungsinstanz

Abstract

The settlement of investment disputes within the ICSID system is carried out by the ICSID arbitral tribunals which are non-permanent judicial bodies. Every separate case is adjudicated by a different tribunal. The ICSID system, however, does not provide for any institutions similar to the EC Advocate Generals, the EC preliminary rulings, the WTO Appellate Body or to the appeal-like process of the referral to the Grand Chamber of the ECHR capable of securing the homogenous development of the case-law. Moreover, the possibility of appeal of an arbitral award is explicitly excluded within the ICSID system. The limited scope of review pursuant to article 52 as well as the explicit exclusion of appeal intend to preserve the finality of ICSID awards. But at what cost? The present thesis examines the homogeneity of the ICSID jurisprudence in order to ascertain whether the case-law of the separate and not permanent ICSID panels proves to be so inconsistent that the ICSID system is in need of reform. The study of the homogeneity of the ICSID jurisprudence concerns the interpretation of identical and similar provisions laid down in international investment treaties as well as of the ICSID Convention itself by the ICSID panels. In particular, it deals with the following topics: (a) Definition of the term “investment” pursuant to the ICSID Convention. (b) Extension of the scope of application of the most-favoured-nation clause to procedural provisions. (c) Jurisdiction of ICSID tribunals over mere violations of an investment contract through broad dispute settlement clauses and umbrella clauses. (d) Standard of compensation for expropriation and distinction between indirect expropriation and state regulation. (e) State of necessity under customary and investment treaty law. This study comes to the conclusion that the ICSID jurisprudence suffers from heterogeneity. Thus, the lack of mechanisms able to secure the consistency of the ICSID case-law constitutes a serious institutional deficit. It is, therefore, urgent to reform the ICSID system immediately, preferably by way of establishing an ICSID appellate authority.

Η επίλυση των επενδυτικών διαφορών εντός του συστήματος του Διεθνούς Κέντρου Διακανονισμού Επενδυτικών Διαφορών (ICSID) διενεργείται από διεθνή διαιτητικά δικαστήρια ICSID που είναι μη μόνιμα δικαστικά όργανα. Κάθε ξεχωριστή υπόθεση εκδικάζεται από ένα διαφορετικό δικαστικό όργανο. Το σύστημα ICSID δεν προβλέπει θεσμούς παρόμοιους με τους Γενικούς Εισαγγελείς της ΕΚ/ΕΕ, την προδικαστική παραπομπή, το Δευτεροβάθμιο Δικαιοδοτικό Όργανο του ΠΟΕ ή τη διαδικασία παραπομπής στο Τμήμα Μείζονος Συνθέσεως του ΕΔΔΑ, θεσμικές διαδικασίες που ειναι ικανές να διασφαλίσουν την ομοιογενή εξέλιξη της νομολογίας. Επιπλέον, η δυνατότητα έφεσης αποκλείεται ρητά στο πλαίσιο του συστήματος του ICSID. Η παρούσα διατριβή εξετάζει την ομοιογένεια της νομολογίας των διαιτητικών δικαστηρίων του Διεθνούς Κέντρου Διακανονισμού Επενδυτικών Διαφορών (ICSID) προκειμένου να εξακριβωθεί εάν η σχετική νομολογία παρουσιάζεται ανομοιογενής σε βαθμό που να καθιστά αναγκαία τη μεταρρύθμιση της απονομής δικαιοσύνης εντός του συστήματος ICSID. Εξετάζεται η ερμηνεία πανομοιότυπων και παρόμοιων διατάξεων που εμπεριέχονται σε διεθνείς επενδυτικές συνθήκες καθώς και στην ίδια τη Σύμβαση ICSID. Συγκεκριμένα ερευνώνται τα κατωτέρω ζητήματα: (α) Ορισμός του όρου «επένδυση» σύμφωνα με τη Σύμβαση ICSID. (β) Επέκταση του πεδίου εφαρμογής της ρήτρας του μάλλον ευνοούμενου κράτους (most-favored-nation (mfn) clause) σε διαδικαστικές διατάξεις. (γ) Δικαιοδοσία των δικαστηρίων ICSID για απλές παραβιάσεις των από το εθνικό δίκαιο διεπόμενων επενδυτικών συμβάσεων μέσω ρήτρας διευθέτησης διαφορών γενικής και ευρείας διατύπωσης καθώς και μέσω ρήτρας ομπρέλας (umbrella clause). (δ) Ύψος αποζημίωσης για απαλλοτρίωση και διάκριση μεταξύ έμμεσης απαλλοτρίωσης και κρατικής ρύθμισης. (ε) Κατάσταση ανάγκης κατά το διεθνές εθιμικό δίκαιο καθώς και σύμφωνα με τις ρήτρες των διεθνών επενδυτικών συνθηκών. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η σχετική νομολογία πάσχει από ετερογένεια και μάλιστα σε βαθμό που η διάσπασή της αντιστρατεύεται το σκοπό ίδρυσης αυτού του ίδιου Διεθνούς Κέντρου Διακανονισμού Επενδυτικών Διαφορών, ήτοι την προώθηση των διεθνών επενδύσεων δια του Rule of Law. Επομένως, η έλλειψη μηχανισμών και διαδικασιών ικανών να διασφαλίσουν τη συνοχή της νομολογίας ICSID συνιστά ένα σοβαρότατο θεσμικό έλλειμμα. Ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία η άμεση μεταρρύθμιση του συστήματος ICSID κατά προτίμηση µέσω της σύστασης ενός δευτέρου βαθμού δικαιοδοσίας.

Die Beilegung von Investitionsstreitigkeit erfolgt innerhalb des ICSID-Systems durch die nicht ständigen und für jeden Fall neu gebildeten ICSID-Schiedsgerichte. Mit Institutionen zur Sicherung der homogenen Entwicklung der Rechtsprechung wie die EG-Generalanwälte, die EG-Vorabentscheidung, das WTO-„Appellate Body“ oder die einem Berufungsverfahren gleichstehende Verweisung an die Große Kammer des EMRGH ist allerdings das ICSID-System nicht ausgestattet. Vielmehr ist die Möglichkeit einer Berufung innerhalb des ICSID-Systems ausdrücklich ausgeschlossen. In der vorliegenden Arbeit wird die Homogenität der ICSID-Rechtsprechung geprüft, um festzustellen, ob die Rechtsprechung der für jeden Fall neu gebildeten ICSID-Schiedsgerichte derartige Dissonanzen aufweist, die das ICSID-System reformbedürftig machen. Die Prüfung der Homogenität der ICSID-Rechtsprechung bezieht sich auf die Auslegung von gleichen bzw. ähnlichen Bestimmungen völkerrechtlicher Investitionsschutzabkommen sowie des ICSID-Übereinkommens selbst durch die ICSID-Schiedsgerichte und betrifft im einzelnen die folgenden Themen: (a) Definition des Begriffs „Investition“ im Sinne des ICSID-Übereinkommens. (b) Ausdehnung der Reichweite der Meistbegünstigungsklausel auf Verfahrensvorschriften. (c) Zuständigkeit der ICSID-Schiedsgerichte für reine Verletzungen von Investitionsverträgen mittels weiter Streitbeilegungsvorschriften und Regenschirmklauseln. (d) Standard der Enteignungsentschädigung und Unterscheidung zwischen indirekter Enteignung und staatlicher Regulierung. (e) Völkervertraglicher und völkergewohnheitsrechtlicher Notstand. Die Untersuchung kommt zu dem Ergebnis, dass die ICSID-Rechtsprechung an Heterogenität leidet. Dementsprechend bildet der Mangel an Mechanismen zur Sicherung der Homogenität der ICSID-Rechtsprechung ein schwerwiegendes institutionelles Defizit. Es ist daher dringend, dass das ICSID-System unmittelbar reformiert wird, vorzugsweise durch die Schaffung einer ICSID-Berufungsinstanz.