Στάσεις και απόψεις μαθητών λυκείου σχετικά με τη δωρεά οργάνων και ιστών για μεταμόσχευση

Abstract

Introduction: Internationally, and especially in our country the gap between offer and demand for organs available for transplantation is constantly expanding. Significant factors of lag and consent rates for donation are the lack of information of the population and the lack of trust in the system that governs the whole process. Scientific updating is the key to solving this problem. This updating is probably more effective if performed during adolescence, when people form their perceptions of social issues that will typically follow them for the rest of their lives. Objective: The assessment of knowledge, attitude and perception of adolescent high school students, regarding organ donation and transplantation and the potential contribution of an interactive informative/educational project by health professionals. Material and Methods: The research was conducted on high school students, class B, in six provincial city schools in Greece (in which only one of these cities operates a transplantation unit) by the method of completing a special questionnaire. Students had to complete a form, before and after an informative/educational project by health professionals. From the second phase (previous update) one school from each city was excluded, those students were the control team. The results, before and after the informative/educational project were analyzed and correlated with use of the statistical package eSPSSv.23. Results: The vast majority of students considered the training program to be particularly useful (rate > 95%), which was proved of their interest in receiving adequate and scientifically substantiated information. The implementation of the program significantly improved their general knowledge regarding donation, organ transplantation and the meaning of brain death (75,1% v.s 90,6% και 44,8% v.s. 79,7%, p<0.001 και p<0.001, before and after respectively). Also, after attending the program there was a significantly positive attitude towards the potential donation of organs from a brain-dead relative (50,6% v.s. 74%, p<0.001), while a corresponding significant improvement showed a positive attitude in a potential possibility that they themselves would consent to live organ donation to a relative (77,6% v.s. 91%, p<0.001). Last, although the significantly improvement regarding their answers, related to the knowledge and trust to the transplant system, after attending the program, the lack and ignorance continued to be the main cause of their relative caution (39,8% v.s. 31,7%, p=0.002). 90. Conclusion: The impact of the educational/informative project on students was to improve their knowledge, attitude and perception about donation and organ transplantation therefore the inclusion of similar projects in schools are recommended

Εισαγωγή: Διεθνώς, αλλά και ιδιαίτερα στη χώρα μας, το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης οργάνων προς μεταμόσχευση συνεχώς διευρύνεται. Ως σημαντικοί παράγοντες υστέρησης στα ποσοστά συναίνεσης για δωρεά έχουν ταυτοποιηθεί: η ελλιπής ενημέρωση του πληθυσμού και η έλλειψη εμπιστοσύνης στο σύστημα που διέπει την όλη διαδικασία της δωρεάς και των μεταμοσχεύσεων. Η επιστημονική ενημέρωση αποτελεί το κλειδί για την επίλυση του προβλήματος αυτού. Αυτή, πιθανά, είναι περισσότερο αποτελεσματική, αν διενεργηθεί κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας, όταν οι άνθρωποι διαμορφώνουν τις αντιλήψεις τους για τα κοινωνικά ζητήματα, που κατά κανόνα τους ακολουθούν σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Σκοπός: Η εκτίμηση των γνώσεων και των στάσεων/αντιλήψεων εφήβων μαθητών Λυκείου, σχετικά με τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και η πιθανή συμβολή διαδραστικού ενημερωτικού/εκπαιδευτικού προγράμματος από ειδικούς επαγγελματίες υγείας. Υλικό και μέθοδος: Η έρευνα διενεργήθηκε σε μαθητές Β’ Λυκείου, σε έξι Σχολεία δύο επαρχιακών πόλεων της Ελλάδας (στη μια εκ των οποίων λειτουργεί μονάδα μεταμόσχευσης), με τη μέθοδο της συμπλήρωσης ειδικού ερωτηματολογίου. Οι μαθητές κλήθηκαν να συμπληρώσουν το έντυπο πριν και μετά από ενημερωτικό/εκπαιδευτικό πρόγραμμα από επαγγελματίες υγείας. Από τη δεύτερη φάση (προηγηθείσα ενημέρωση) εξαιρέθηκαν οι μαθητές ενός σχολείου από κάθε πόλη, ώστε να αποτελέσουν την ομάδα ελέγχου. Τα αποτελέσματα των απαντήσεων, πριν και μετά το ενημερωτικό/εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αναλύθηκαν και συσχετίσθηκαν με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS v.23. Αποτελέσματα: Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών εκτίμησαν ως ιδιαίτερα χρήσιμο το επιμορφωτικό πρόγραμμα (ποσοστό > 95%), απόδειξη του πραγματικού τους ενδιαφέροντος να λάβουν επαρκή κι επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση. Η εφαρμογή του προγράμματος βελτίωσε σημαντικά τις γενικές γνώσεις τους για τα ζητήματα της δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων και της έννοιας του εγκεφαλικού θανάτου (75,1% έναντι 90,6% και 44,8% έναντι 79,7%, p<0.001 και p<0.001, πριν και μετά, αντίστοιχα). Επίσης, μετά την παρακολούθηση του προγράμματος αυξήθηκε σε σημαντικό βαθμό η θετική στάση των μαθητών στο δυνητικό ενδεχόμενο δωρεάς οργάνων από εγκεφαλικά νεκρό συγγενικό τους πρόσωπο (50,6% έναντι 74%, p<0.001), ενώ 88αντίστοιχη σημαντική βελτίωση εμφάνισε η θετική στάση τους στο δυνητικό ενδεχόμενο αυτοί οι ίδιοι να συναινέσουν στην εν ζωή δωρεά οργάνου σε κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο (77,6% έναντι 91%, p<0.001). Τέλος, παρά τη σημαντική βελτίωση των απαντήσεων σχετικά με τις γνώσεις και την εμπιστοσύνη τους στο σύστημα μεταμοσχεύσεων μετά την εφαρμογή του προγράμματος, η άγνοιαελλιπής ενημέρωση συνέχισε να αποτελεί την κύρια αιτία σχετικής επιφυλακτικότητας (39,8% έναντι 31,7%, p=0.002). Συμπεράσματα: Η επίδραση του εκπαιδευτικού/ενημερωτικού προγράμματος στους μαθητές βελτίωσε, τόσο τις γνώσεις, όσο και τις στάσεις και αντιλήψεις τους γύρω από τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και ως εκ τούτου προτείνεται η ένταξη ανάλογων projects στη σχολική διαδικασία.