Controllo del progetto nella fase di gestione: uno strumento informatico per gli edifici bioclimatici del terziario

Abstract

The user of a building in the management phase is called daily to respond to a series of actions concerning his behavior relating to a correct use model, with respect to ordinary and extraordinary maintenance, redevelopment, reuse and restoration. These actions must be performed by the user without compromising the technical, functional and performance characteristics of the project. In general, in an energy efficient project that is particularly "attentive" to environmental issues, often also equipped with passive solar systems and complex technological systems, the immediate involvement of the user is assumed during management, as sole responsible for the operation phase of a construction. But it happens that the user, in the absence of specific instruments and related guidelines, doesn't have the knowledge and technical maturity to be able to activate efficient decision-making mechanisms for maintaining the quality of the project. In this regard, the research has the general objective of creating a network for the operators involved in the building process of a project, re-appropriating the relationship between users and production. This network, created mainly to support the user as a guide tool for the management of a bioclimatic sustainable building, has an innovative character. It promotes two-way communication in real time between professional actors involved in the building process and the user during the management. The specific objective is to create an operational tool, a software (hypertext) of the SaaS (Software as a Service) type at the service of users; a tool that interfaces all the professional players in the building process (from the phase of design till the phase of management) with the user. It is a technological system intended to be applied to highly employable buildings (offices, commercial activities, etc.) equipped with passive solar systems and energy management system BEMS (Building Energy Management Systems) type. The system works as an information filter based on two main operating directions; that of "updating the project" and that of "informing by the project". The purpose of this proposed tool called «IIBC» Integrated Interactive Buildings Control tool, also accompanied by a specific professional figure for its use, is the monitoring and inspection of the project in real time, guaranteeing the user an integrated management approach. This tool not only exercises control over the degradation of materials and technological components of the plant-energy type, It is able to control, during the change of context and function conditions of the project, the minimization of maintenance costs, the maximization of efficiency and redevelopment, the evaluation of the subjective judgment of the occupants and the verification of the original project by the professionals involved.

Ο χρήστης ενός κτιρίου στη φάση διαχείρισης καλείται καθημερινά να ανταποκριθεί σε μια σειρά ενέργειες που αφορούν τη συμπεριφορά του σχετικά με ένα σωστό μοντέλο χρήσης, σε σχέση με τη τακτική και έκτακτη συντήρηση, αναβάθμιση, επαναχρησιμοποίηση και αποκατάσταση. Αυτές οι ενέργειες πρέπει να εκτελούνται από τον χρήστη χωρίς να διακυβεύονται τα τεχνικά, λειτουργικά χαρακτηριστικά και χαρακτηριστικά απόδοσης της πρωτότυπης μελέτης του κτιρίου. Γενικά,σε ένα ενεργειακά αποδοτικό έργο που είναι ιδιαίτερα «προσεκτικό» σε περιβαλλοντικά ζητήματα, συχνά εξοπλισμένο με παθητικά ηλιακά συστήματα και πολύπλοκα τεχνολογικά συστήματα, είναι απαραίτητη η άμεση εμπλοκή του χρήστη κατά τη διαχείριση, ως αποκλειστικός υπεύθυνος για τη φάση λειτουργίας μια κατασκευής. Συμβαίνει όμως ο χρήστης, ελλείψει συγκεκριμένων οργάνων και σχετικών κατευθυντήριων στοιχείων, να μην έχει τη γνώση και την τεχνική ωριμότητα για να μπορέσει να ενεργοποιήσει αποτελεσματικούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων για τη διατήρηση της ποιότητας του έργου. Με δεδομένο το παραπάνω συμπέρασμα, η έρευνα έχει ως γενικό στόχο τη δημιουργία δικτύου υποστήριξης του χρήστη – διαχειριστή του δομημένου χώρου που θα τον κάνει να αλληλεπιδρά και με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες της διαδικασίας δόμησης. Αυτό το δίκτυο, που δημιουργήθηκε κυρίως για να υποστηρίξει τον χρήστη ως εργαλείο/οδηγό για τη διαχείριση ενός βιοκλιματικού κτιρίου, έχει καινοτόμο χαρακτήρα καθώς προωθεί την αμφίδρομη επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο μεταξύ των επαγγελματιών όλων των εμπλεκομένων κατηγοριών (δηλαδή της ομάδας μελετητών, εργοληπτικής εταιρείας και της παραγωγής δομικών υλικών και υποσυστημάτων του κτιρίου καθώς και επαγγελματιών τεχνικών για τη συντήρησή του) με τον χρήστη–διαχειριστή κατά τη διαχείριση του κτιρίου. Ο ειδικός στόχος της έρευνας είναι να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό εργαλείο, ένα λογισμικό (υπερκείμενο) τύπου SaaS (Software as a Service) στην υπηρεσία των χρηστών, ένα εργαλείο που συνδέει όλους τους επαγγελματίες της διαδικασίας κατασκευής (από τον σχεδιασμό έως τη διαχείριση) με τον χρήστη. Είναι ένα τεχνολογικό σύστημα που προορίζεται για να εφαρμοστεί σε κτίρια υψηλής καταληψιμότητας του τριτογενή τομέα (γραφεία, εμπορικές δραστηριότητες κ.λπ.) εξοπλισμένα με παθητικά ηλιακά συστήματα και σύστημα διαχείρισης ενέργειας τύπου BEMS (Building Energy Management Systems). Το σύστημα λειτουργεί ως φίλτρο πληροφοριών που βασίζεται σε δύο κύριες κατευθύνσεις λειτουργίας. Αυτή της «επικαιροποίησης της μελέτης» και αυτή της «ενημέρωσης από τη μελέτη». Ο σκοπός αυτού του προτεινόμενου εργαλείου που ονομάζεται «IIBC» Integrated Interactive Buildings Control tool, συνοδευόμενο επίσης από μια συγκεκριμένη επαγγελματική φιγούρα για τη χρήση του, είναι η παρακολούθηση και η επιθεώρηση του έργου, σε πραγματικό χρόνο, εξασφαλίζοντας στον χρήστη μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης. Λειτουργεί σαν ένα ενδιάμεσο φίλτρο, το οποίο έχει και χαρακτηριστικά μιας δυναμικής τράπεζας πληροφοριών για τον εκάστοτε αρχιτεκτονικό οργανισμό και τους εμπλεκομένους χρήστες και επαγκελματίες. Οι αρμόδιοι μελετητές, εργολάβοι και αντιπρόσωποι της παραγωγής έχουν το καθήκον να το ενημερώνουν και να το επικαιροποιούν συνεχώς σε σχέση με τις δράσεις τους μέχρι και τη φάση υλοποίησης. Οι πληροφορίες αυτές φτάνουν στον τελικό δέκτη – χρήστη. Από την άλλη η αντίθετη κατεύθυνση ξεκινάει από τον δέκτη που θέτει σε πραγματικό χρόνο τα διάφορα ζητήματα επίλυσης προς το φίλτρο πληροφοριών και αυτό με τη σειρά του τα προσανατολίζει προς την εκάστοτε αρμόδια κατηγορία επαγγελματιών η οποία αλληλεπιδρά και είναι υποχρεωμένη να επιστρέψει την απάντηση- λύση ή πληροφορία προς στον χρήστη (πάντα διαμέσου του φίλτρου). Αυτό το εργαλείο όχι μόνο ασκεί έλεγχο για την συντήρηση και αναβάθμιση των υλικών και των τεχνολογικών συστημάτων μιας εγκατάστασης σε επίπεδο δομικών υλικών, ενεργειακό αλλά και δικτύων, αλλά ελέγχει και σε ευρύτερους όρους, με βάση την αλλαγή του περιβαλλοντικού πλαισίου και της λειτουργίας του έργου, την ελαχιστοποίηση του κόστους συντήρησης, τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας και την αναβάθμιση ενός κτιρίου, με βάση την αξιολόγηση της υποκειμενικής κρίσης των χρηστών του καθώς και την επαλήθευση των συνθηκών της διαχείρισης του έργου από τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες σύμφωνα με τις αρχικές προδιαγραφές της μελέτης.

L’utente di un edificio nella fase di gestione è chiamato quotidianamente a rispondere ad una serie di azioni che riguardano il suo comportamento relativo ad un modello d’uso coretto, rispetto alle attività di manutenzione ordinaria e straordinaria, di riqualificazione, di riuso e di restauro. Tali azioni devono essere eseguite dall’utente senza compromettere le caratteristiche tecniche, funzionali e prestazionali del progetto. In genere in un progetto energeticamente efficiente e particolarmente “attento” alle problematiche ambientali, spesso anche munito di sistemi solari passivi e sistemi tecnologici complessi, si presuppone l’immediato coinvolgimento dell’utente durante la gestione, in quanto responsabile unico nella fase di esercizio di una costruzione. Ma succede che l’utenza, in mancanza di apposite strumentazioni ed elementi guida relativi, non ha le conoscenze e la maturità tecnica per poter attivare dei meccanismi decisionali efficienti per la conservazione della qualità del progetto. A tale proposito la ricerca si pone l’obiettivo generale della costruzione di una rete per gli operatori coinvolti nel processo edilizio di un progetto, riappropriandosi della relazione tra utenza e produzione. Questa rete, nata principalmente per supportare l’utenza come strumento di guida alla gestione di un edificio sostenibile bioclimatico, si presenta con un carattere innovativo in quanto promuove in tempo reale la comunicazione bidirezionale tra attori professionisti coinvolti nel processo edilizio e l' utente in fase di gestione. L’obiettivo specifico consiste nel creare uno strumento operativo, un software (ipertesto) della tipologia SaaS (Software as a Service) a servizio dell’utenza; uno strumento che pone ad interfaccia tutti gli attori professionisti del processo edilizio (dalla programmazione fino alla gestione) con l’utenza. Si tratta di un sistema tecnologico che vuole essere applicato ad edifici di grande occupabilità (uffici, attività commerciali ecc.) muniti di sistemi solari passivi e di un sistema di gestione energetica di tipo BEMS (Building Energy Management Systems). Il sistema lavora come un filtro di informazioni basandosi su due principali direzioni di funzionamento; quella di “informare il progetto” e quella di “informarsi sul progetto”. Lo scopo di questo strumento proposto denominato «IIBC» Integrated Interactive Buildings Control tool, accompagnato anche da una figura specifica professionale per il suo utilizzo, è il monitoraggio e l’ispezione del progetto in tempo reale garantendo all’utenza un approccio integrato sulla gestione. Tale strumento non esercita soltanto un controllo sul degrado dei materiali e componenti tecnologici di tipo impiantistico – energetico ma un controllo anche nei termini più ampi, basato sul cambiamento di contesto e di funzioni del progetto, sulla minimizzazione delle spese di manutenzione, sulla massimizzazione dell’efficienza e di riqualificazione, sulla valutazione di giudizio soggettivo degli occupanti e sull’autoverifica del progetto da parte dei professionisti coinvolti.