Καθημερινές πρακτικές και νοηματικές παραγωγές της γειτονιάς μέσα από τις γεωγραφίες των παιδιών στο Παγκράτι

Abstract

This doctoral thesis explores the meanings that children produce for their neighborhood through their everyday practices. Drawing from the New Sociology of Childhood, Children's Geographies, Ethnography and Urban Studies, the thesis attempts an interdisciplinary and multidimensional approach to children's worlds and highlights their perspective on their everyday places. The study focuses on the geographies of 7 to 12-year-old children living in Pagkrati, a central urban neighborhood of Athens, via in-depth fieldwork research. Through dialogical research methods of the ethnographic tradition, we seek to understand the lived experience of children in their neighborhood. The ethnographic work reveals the children's rich and complex perspectives at “home” and on the “street”, discusses the practices of appropriating and claiming the public space of the neighborhood, and focuses on children's particular preference for the in-between, liminal and "other" places. Through these paths, the thesis examines the spatial ways in which children delimit, challenge and get familiarized with the places of the neighborhood. Led by the ethnographic work we explore children's common places, through the concepts of encounter, social networks and the multiplicity of place. Firstly, this dissertation focuses on children's encounters at school, the square, and the digital space; then, on the common places shaped by celebrations, traditions, and customs; and finally, on the common space-times produced by after-school child care and activity landscapes. The thesis highlights the spatial readings that children form about their neighborhood, but it does not stop there. It further points out their contribution to this meaning production, as agents of their neighborhood. Through their everyday practices, children reproduce, transform, and invent meanings for their places and communities. Exploring children's spatial negotiations reveals their call on space. The thesis brings to the forefront the spatial claims of children and, upon reflection, it rethinks the methods of conducting scientific research with children.

Η διδακτορική διατριβή διερευνά τα νοήματα που παράγουν τα παιδιά για τη γειτονιά τους, μέσα από τις καθημερινές τους πρακτικές. Αντλώντας από τις επεξεργασίες της Νέας κοινωνιολογίας της παιδικής ηλικίας, των Γεωγραφιών των παιδιών, της Εθνογραφίας και της Μελέτης της πόλης, η διατριβή συγκροτεί μια διεπιστημονική πολυπρισματική οπτική, προκειμένου να διεισδύσει στους παιδικούς κόσμους και να αναδείξει την οπτική των παιδιών για τους τόπους της καθημερινότητάς τους. Σε αυτήν τη βάση, η μελέτη εστιάζει στις γεωγραφίες των παιδιών 7-12 χρονών που κατοικούν στο Παγκράτι, μια αστική κεντρική γειτονιά της Αθήνας, οργανώνοντας μια εις βάθος επιτόπια έρευνα. Μέσα από τις διαλογικές ερευνητικές μεθόδους της εθνογραφικής παράδοσης, επιδιώκεται η κατανόηση της βιωμένης εμπειρίας των παιδιών στη γειτονιά. Το εθνογραφικό υλικό αναδεικνύει τις πλούσιες και σύνθετες οπτικές των παιδιών για «το σπίτι» και «τον δρόμο», συζητά για τις πρακτικές ιδιοποίησης και διεκδίκησης του δημόσιου χώρου της γειτονιάς και επικεντρώνεται στην ιδιαίτερη προτίμηση των παιδιών στους ενδιάμεσους, οριακούς και «άλλους» τόπους. Μέσα από αυτά τα μονοπάτια, η διατριβή εξετάζει τους χωρικούς τρόπους με τους οποίους τα παιδιά οριοθετούν, αμφισβητούν και οικειοποιούνται τους τόπους της γειτονιάς. Το εθνογραφικό υλικό οδήγησε την παρούσα μελέτη στη διερεύνηση των κοινών τόπων των παιδιών, μέσα από την έννοια της συνάντησης, των κοινωνικών δικτύων και της πολλαπλότητας του τόπου. Αρχικά, η διατριβή εστιάζει στις συναντήσεις των παιδιών στο σχολείο, στην πλατεία και στον ψηφιακό χώρο, στη συνέχεια, στους κοινούς τόπους που παράγουν οι γιορτές, οι παραδόσεις και τα έθιμα, και τέλος, στους κοινούς χωροχρόνους που διαμορφώνουν τα τοπία απασχόλησης και φροντίδας των παιδιών μετά-το-σχολείο. Η διατριβή επιχειρεί να αναδείξει, όχι μόνο τις χωρικές αναγνώσεις που διαμορφώνουν τα παιδιά για τη γειτονιά τους, αλλά και τη συμβολή τους σε αυτήν τη νοηματική παραγωγή, ως ενσυνείδητοι ενεργοί δρώντες της γειτονιάς. Μέσα από τις καθημερινές τους πρακτικές, τα παιδιά αναπαράγουν, μετασχηματίζουν και επινοούν σημασίες για τους τόπους τους και τις κοινότητές τους. Η διερεύνηση των χωρικών διαπραγματεύσεων των παιδιών αποκαλύπτει το αίτημά τους στο χώρο. Η διατριβή φέρνει στο επίκεντρο τις χωρικές διεκδικήσεις των παιδιών και μεταφέρει αυτούς τους προβληματισμούς στη συζήτηση για τις διαδικασίες παραγωγής επιστημονικών ερευνών με παιδιά.