Τα πάθη της ψυχής και η θεραπεία τους: Στωικοί και Επίκουρος

Abstract

Traditionally both the stoic and epicurean theories of emotions are interpreted in an intellectual way. According to these interpretations, emotions are identified as evaluative judgments. My PhD thesis tries to prove that the traditional interpretations do not capture the whole picture. There are several passages suggesting that there is something more regarding emotions. Something that cannot be intellectually understood. For the Stoics there are also dispositional and occurrent impulsive elements while for Epicurus there are also affective aspects of emotions. In order to elaborate these results i will study both the structure of emotions -in stoicism and epicureanism- and the therapeutic strategies that both schools propose in order to cure the passions of our soul.

Αντικείμενο της διατριβής μας είναι η ανάλυση των συναισθημάτων όπως αυτά παρουσιάζονται στα φιλοσοφικά συστήματα των πρώιμων Στωικών και του Επίκουρου. Ο συνήθης τρόπος με τον οποίο ερμηνεύονται οι δύο θεωρήσεις εστιάζει στον ρόλο της πεποίθησης και των γνωστικών λειτουργιών που συμβάλλουν στην παραγωγή ενός συναισθήματος τονίζοντας έτσι την γνωσιοκρατική διάσταση των παραπάνω θεωριών. Σκοπός μας είναι μέσω της μελέτης και της ανάλυσης των αποσπασμάτων να παρουσιάσουμε την υποκειμενική-βιωματική διάσταση των συναισθημάτων (feelings), εστιάζοντας στα υλικά-σωματικά στοιχεία τους (affections), τα οποία δεν έχουν αναλυθεί όσο απαιτείται. Αποτελούν τα παραπάνω στοιχεία απλώς επακόλουθα των αξιολογικών πεποιθήσεων με κανένα ουσιώδη ρόλο στην παραγωγή των συναισθημάτων (όπως υποστηρίζει η γνωσιοκρατική ερμηνεία) ή αντίθετα, όπως θα υποστηρίξουμε, τα ορμητικά στοιχεία παίζουν κάποιο ενεργό ρόλο στην παραγωγή ενός συναισθήματος; Εάν η μελέτη των αποσπασμάτων επιβεβαιώσει την παραπάνω υπόθεση εργασίας τότε μπορούμε να συνάγουμε δύο σημαντικά συμπεράσματα. Πρώτον, ο γνωσιοκρατικός χαρακτήρας με βάση τον οποίο αρκετοί σχολιαστές κατανοούν τόσο την θεωρία των Στωικών όσο και την θεωρία του Επίκουρου για τα συναισθήματα δεν μας αποδίδει την πλήρη εικόνα. Δεύτερον, εάν η σωματική διάσταση των συναισθημάτων παίζει κάποιον ρόλο στην παραγωγή του εν λόγω φαινομένου τότε ίσως είναι δυνατή μία διαφορετικού τύπου θεραπεία των συναισθημάτων, η οποία δεν θα αποτελεί μία συμβουλευτικού ή διδακτικού τύπου μετάδοση της αλήθειας από τον σοφό προς τους μαθητές του αλλά αντίθετα θα περιλαμβάνει μία συμπεριφορικού τύπου θεραπεία που συμβάλει και αυτή με την σειρά της στο να εξαλείψει τα νοσηρά πάθη ακολουθώντας όμως μία διαφορετική οδό.