Εγκλήματα ελλήνων πολιτών στην αλλοδαπή (άρθρο 6 ΠΚ)

Abstract

The doctoral thesis deals with the active personality principle which constitutes the basis of the criminal jurisdiction of Greece when the offence was committed by a Greek citizen exclusively abroad (article 6 of the Criminal Code). The first chapter examines the rules about acquisition and loss of citizenship according to the Greek Citizenship Code for the purpose of verifying the greek nationality of the perpetrator of the offence. The second chapter deals with the provisions of international law in order to distinguish the national terrestrial, marine and aerial territory from the respective territory of other States since the offence must have been committed abroad. The topics of the third chapter are the concept, the scope and the function of the double-criminality condition according to which the act or the omission must be criminal according to the law of the state in which it was committed. Furthermore, the active personality principle is assessed in its absolute form. The fourth chapter analyses the victim's complaint and the official request of the foreign government which constitute the procedural requirements for prosecuting the misdemeanours committed abroad. The last chapter is dedicated to the influence of the international and european criminal law upon the active personality principle. More specifically the main topics covered are the relation of the above-mentioned principle with the prohibition of extradition of nationals, the lifting of this prohibition for the citizens of EU Member States after the introduction of the European arrest warrant and the principle "aut dedere aut judicare". In addition, reference is made to the principle of distribution of competences and the "european territoriality" principle and to their effect on the "classic" active personality principle. In this context very important are the issues of conflicts of criminal jurisdiction between several EU Member States which have a connecting element with the specific case, the resolution of these conflicts after consultations or by Eurojust, the principle of mutual recognition of decisions in criminal matters and the harmonisation of national criminal laws. This rapidly developing european criminal system serves the needs of the common European policy in criminal matters and is based on the cooperation between EU Member States. Finally, the thesis supports that the claims of jurisdiction according to the national criminal laws are directly affected by the provisions of european criminal law. That is also the case for the active personality principle provided in article 6 of the Greek Criminal Code. Depending on the kind, the special target and the extend of the cooperation between EU Member States, the criminal jurisdiction based on the above-mentioned article sometimes declines in favour of another EU Member State and sometimes acquires its own dynamic and autonomy.

Η διατριβή πραγματεύεται την αρχή της ενεργητικής προσωπικότητας που συνιστά τη βάση της ποινικής εξουσίας της Ελλάδας όταν το έγκλημα τελέστηκε αποκλειστικά σε αλλοδαπή επικράτεια με υπαίτιο Έλληνα πολίτη (άρθρο 6 ΠΚ). Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζονται τα ζητήματα της ιθαγένειας του υπαιτίου σύμφωνα με τον Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας για να διαπιστωθεί πότε και πώς αποκτάται και χάνεται η ελληνική ιθαγένεια. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται ρυθμίσεις ιδίως του διεθνούς δικαίου και διακρίνεται η χερσαία, θαλάσσια και εναέρια επικράτεια της Ελλάδας από τις αντίστοιχες αλλοδαπές επικράτειες. Στο τρίτο κεφάλαιο διερευνάται η έννοια, το περιεχόμενο και η λειτουργία του όρου του διπλού αξιοποίνου της πράξης σύμφωνα με το αλλοδαπό δίκαιο του τόπου τέλεσής της και η καθιέρωση της αρχής της ενεργητικής προσωπικότητας στην απόλυτη μορφή της για συγκεκριμένα εγκλήματα. Το τέταρτο κεφάλαιο αναφέρεται στις δικονομικές προϋποθέσεις της έγκλησης του παθόντος και της αίτησης της ξένης κυβέρνησης για τη δίωξη των πλημμελημάτων που τελέστηκαν στην αλλοδαπή επικράτεια. Το τελευταίο κεφάλαιο της διατριβής είναι αφιερωμένο στην επιρροή που ασκεί το διεθνές ποινικό δίκαιο και το ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο στην έκταση και στο περιεχόμενο της αρχής της ενεργητικής προσωπικότητας. Ειδικότερα, εξετάζεται η σχέση της αρχής της ενεργητικής προσωπικότητας με την απαγόρευση έκδοσης ημεδαπών από την οποία και πήγασε, η άρση της σχετικής απαγόρευσης για τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την εισαγωγή του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης και η αρχή "aut dedere aut judicare". Έπειτα, ερευνώνται οι σύγχρονες βάσεις ποινικής δικαιοδοσίας της αρχής της κατανομής των αρμοδιοτήτων και της "ευρωπαϊκής εδαφικότητας" και η επιρροή τους στην "κλασσική" αρχή της ενεργητικής προσωπικότητας. Στη συνέχεια, προσεγγίζονται τα ζητήματα της σύγκρουσης των ποινικών δικαιοδοσιών των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όταν περισσότερα κράτη διεκδικούν ποινική δικαιοδοσία για την ίδια υπόθεση με στοιχεία αλλοδαπότητας, η επίλυση των συγκρούσεων αυτών με διαβουλεύσεις μεταξύ τους και από τη Eurojust, το πρόγραμμα της αμοιβαίας αναγνώρισης των ποινικών αποφάσεων των κρατών μελών και η εναρμόνιση των ουσιαστικών ποινικών δικαίων τους. Αυτό το εξελισσόμενο ευρωπαϊκό ποινικό σύστημα εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινής ευρωπαϊκής αντεγκληματικής πολιτικής και στηρίζεται στη συνεργασία των κρατών μελών. Τέλος υποστηρίζεται η θέση ότι η άσκηση της ποινικής δικαιοδοσίας της Ελλάδας -όπως και των υπολοίπων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης- με βάση τα συνδετικά στοιχεία που προβλέπει το εθνικό ποινικό δίκαιο εντάσσεται στο ευρύτερο ευρωπαϊκό σύστημα και άρα επηρεάζεται άμεσα από αυτό. Αυτό ισχύει και για την αρχή της ενεργητικής προσωπικότητας του άρθρου 6 ΠΚ, η οποία, ανάλογα με το είδος της ευρωπαϊκής συνεργασίας και τον ειδικότερο στόχο της, άλλοτε υποχωρεί προκειμένου να ασκηθεί η ποινική δικαιοδοσία άλλου κράτους μέλους και άλλοτε αποκτά δυναμική και αυτοτέλεια.

La thèse traite du principe de la compétence personnelle active qui constitue le fondement du pouvoir pénal et de la compétence judiciaire de Grèce quand les faits qui constituent l'infraction ont été commis entièrement à l'étranger par un auteur grec (art. 6 Code Pénal). Dans le premier chapitre nous examinons les questions de la nationalité de l'auteur conformément au Code Grec de la Nationalité pour déterminer les conditions d'obtention et de déchéance de la citoyenneté grecque. Dans le deuxiéme chapitre nous analysons les dispositions du droit international en vue de distinguer l'espace terrestre, maritime et aérien grec de l'espace respectif des pays étrangers. Dans le troisième chapitre nous étudions la notion, le contenu et la fonction de la condition de double incrimination des faits par la législation du pays étranger où ils ont été commis et l'introduction de la compétence personelle active sous sa forme absolue pour certaines infractions. Le quatrième chapitre décrit les conditions procédurales de la plainte de la victime et de la dénonciation officielle du gouvernement du pays étranger où le délit est commis. Le dernier chapitre de la thèse est consacré à l'influence du droit pénal international et européen sur la portée et le contenu du principe de la compétence personnelle active. En particulier nous examinons le rapport de ce principe avec la règle de non-extradition des nationaux, la levée de cette règle pour les citoyens des états membres de l'Union Européenne à la suite de l'adoption du mandat d'arrêt européen et l'adage "aut dedere aut judicare". De plus la thèse traite des principes de la repartition des compétences pénales et de "la territorialité européenne" et explore leur impact sur le principe de la compétence personnelle active. En outre nous abordons les questions de conflit des compétences criminelles des plusieurs états membres de l'Union Européenne pour les mêmes faits, la résolution des conflits avec des contacts directs entre les autorités judiciaires nationales ou dans certains cas par Eurojust, le programme de reconnaissance mutuelle des décisions pénales et le rapprochement des droits pénaux des états membres. Ce système pénal européen en évolution constante répond aux besoins de la politique européenne en matière pénale et repose sur la coopération des états membres. Compte tenu du contexte ci-dessus nous soutenons que l'exercice de la compétence en matière pénale de chaque état membre -et de la Grèce aussi- qui se fonde sur les liens de rattachement classiques prevus aux lois penaux nationaux fait partie du système pénal européen et est donc directement affecté de celui-ci. Cette constatation reste valable pour la compétence basée sur l'article 6 du Code Pénal grec, qui dans certains cas écarte en faveur de la compétence pénale d'un autre état membre alors que dans d'autres cas acquiert sa propre dynamique.