Πώς καταγράφηκε ο 20ός αιώνας στα ελληνικά σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας από την χούντα (1967) μέχρι σήμερα (2022): ερμηνευτικά σχήματα, ιδεολογικές κατευθύνσεις και ο μετασχηματισμός τους

Abstract

The present Ph.D. Thesis focuses on the investigation, recording and comparison of the interpretive schemes and ideological directions in the narratives with which the Greek school history textbooks recorded with their contents the History of the 20th century from the junta (1967) to the present (2022). Using a methodological mixture of Qualitative Content Analysis, Comparative Analysis and a historical-critical approach, the relevant contents of 24 Greek school textbooks of History used in Elementary, Middle School, High School and elective courses in the period 1967-2022 are analyzed and compared, in order to distinguish and record the interpretive schemes, the ideological directions, the emphases, the concealments and the “silences” of the contents; and, after that, to record and compare their transformations as transformations of the overall historical narrative and interpretation in the axis of time. The results confirm the theoretical position of the close correlation each time between the ideological-political role of school history and the socio-historical context. Thus, the role of a history school textbook as Politicum and the transformations it receives in form and contents are highlighted: its historicity as a socio-cultural product-imprint through the institutional historicization it expresses as a shaper-tool.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στην διερεύνηση, καταγραφή και σύγκριση των ερμηνευτικών σχημάτων και ιδεολογικών κατευθύνσεων στις αφηγήσεις με τις οποίες τα ελληνικά σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας από την χούντα (1967) μέχρι σήμερα (2022) κατέγραψαν στα περιεχόμενά τους την Ιστορία του 20ού αιώνα. Με ένα μεθοδολογικό μείγμα Ποιοτικής Ανάλυσης Περιεχομένου, Συγκριτικής Ανάλυσης και ιστορικο-κριτικής προσέγγισης αναλύονται και συγκρίνονται τα σχετικά περιεχόμενα 24 ελληνικών σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας που χρησιμοποιήθηκαν σε Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο και σε μαθήματα επιλογής την περίοδο 1967-2022, ώστε να εντοπιστούν και να καταγραφούν τα ερμηνευτικά σχήματα, οι ιδεολογικές κατευθύνσεις, οι εμφάσεις και οι αποσιωπήσεις των περιεχομένων· και έπειτα να καταγραφούν και να συγκριθούν οι μετασχηματισμοί τους ως μετασχηματισμοί του συνολικού ιστορικού αφηγήματος και ερμηνείας στον άξονα του χρόνου. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την θεωρητική θέση της στενής συνάρτησης του ιδεολογικοπολιτικού ρόλου της σχολικής ιστορίας με το εκάστοτε κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο. Αναδεικνύεται, έτσι, ο ρόλος του σχολικού εγχειριδίου ως Politicum και οι μετασχηματισμοί που λαμβάνει σε μορφή και περιεχόμενο: η ιστορικότητά του ως κοινωνικοπολιτισμικό προϊόν-αποτύπωμα μέσα από την θεσμική ιστορικοποίηση που εκφράζει ως διαμορφωτής-εργαλείο.