Ριζωματική παιδαγωγική και νέες διδακτικές της εικαστικής αγωγής: οι νέες θεωρίες μάθησης και το συνεργατικό διαδίκτυο Web 2.0: η συμβολή τους στην καλλιτεχνική εκπαίδευση

Abstract

The subversive theory of the rhizome of Deleuze and Guattari laid the foundations for the creation of a new way of learning and approaching knowledge in the field of education. Cormier states that rhizomatic learning can enable the individual to manage knowledge in a meaningful way and to contribute – as far as education is concerned – to shaping the curriculum.Cormier acknowledges the fact that the process of learning today is provided by formal education and vocational training institutions, which offer knowledge that is 'hierarchically structured', 'static' and 'directed'. At the same time, these agencies emphasize the personalized-intrapersonal approach, regardless of whether it is done in groups-classes. Theories are used in education that were formulated when the current context did not exist – geometric growth of knowledge, labor movements, internet and immediacy of information flow. The so-called "digital citizens" have been de-institutionalized and have created, through the internet, networks where learning content and new knowledge are circulated and mainly produced. Thus, according to Ntigkmpasanis, the apparent sociability of the classroom has been transformed into an emergent digital collectivity, or technosociality. Extrapersonal learning reflects new environment principles and processes. Knowledge is not transmitted exclusively in schools, but is freely distributed through networks. In networks, emphasis must be placed on the ability to find new information, but also to distinguish between the important and the unimportant, so that through connections and participation active ("up to date") knowledge is discovered and assimilated. A new proposal that tries to respond to modern learning needs is the theory of Connection. Based on "shared knowledge" and "power of networks" it tries to implement autonomy and diversity, interaction and openness.In the era of information and the rapidly evolving internet, we have new data in the field of learning and in the process of capturing knowledge. In advanced Western societies, a very rapid development is observed in this area, that is, the process of knowledge distribution and distance learning. In Greece, we are taking the first timid steps in this direction. More specifically, many collaborative applications, which we find for free on the internet, are directly related and can offer added value to education and especially to artistic education.The purpose of this thesis is to highlight the properties of rhizomatic learning and to highlight its various aspects, through constructivist and connectivist pedagogical principles, as well as to present the applications of Web 2.0 technology in contemporary art education.In particular, the aim of the thesis is to describe the current learning environment, through the technological and social changes brought about by the new data in the internet space, such as Web 2.0 technology and digital social networks, comparing them with the rhizomatic theory.

Η ανατρεπτική θεωρία του ριζώματος των Deleuze και Guattari έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία ενός νέου τρόπου μάθησης και προσέγγισης της γνώσης στον χώρο της εκπαίδευσης. Ο Cormier αναφέρει ότι η ριζωματική μάθηση μπορεί να καταστήσει το άτομο ικανό να διαχειρίζεται με έναν ουσιαστικό τρόπο τη γνώση και να συμβάλλει –όσον αφορά στον χώρο της εκπαίδευσης– στη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών.Ο Cormier αναγνωρίζει το γεγονός ότι η διαδικασία της μάθησης σήμερα παρέχεται από οργανισμούς τυπικής εκπαίδευσης και από φορείς επαγγελματικής επιμόρφωσης, οι οποίοι προσφέρουν γνώση «ιεραρχικά δομημένη», «στατική» και «κατευθυνόμενη». Ταυτόχρονα, οι φορείς αυτοί, δίνουν έμφαση στην εξατομικευμένη–ενδοπροσωπική προσέγγιση, άσχετα αν αυτή γίνεται σε ομάδες-τάξεις. Χρησιμοποιούνται θεωρίες στην εκπαίδευση, που διατυπώθηκαν, όταν δεν υπήρχε το σημερινό πλαίσιο –γεωμετρική αύξηση της γνώσης, μετακινήσεις εργατικού δυναμικού, διαδίκτυο και αμεσότητα στη διακίνηση πληροφοριών. Οι αποκαλούμενοι «ψηφιακοί πολίτες» έχουν από-ιδρυματοποιηθεί και έχουν δημιουργήσει, μέσω του διαδικτύου, δίκτυα όπου διακινείται και κυρίως παράγεται μαθησιακό περιεχόμενο και νέα γνώση. Έτσι, κατά τον Ντιγκμπασάνη, η φαινομενική κοινωνικότητα της αίθουσας εκπαίδευσης έχει μετατραπεί σε μία αναδυόμενη ψηφιακή ομαδικότητα, ή τεχνοκοινωνικότητα. Η εξωπροσωπική μάθηση αντανακλά αρχές και διαδικασίες του νέου περιβάλλοντος. Η γνώση δεν μεταδίδεται αποκλειστικά στα σχολεία, αλλά διανέμεται ελεύθερα μέσω των δικτύων. Στα δίκτυα πρέπει να δίνεται έμφαση στην ικανότητα εύρεσης νέας πληροφορίας, αλλά και διάκρισης μεταξύ του σημαντικού και του ασήμαντου, έτσι ώστε μέσω των συνδέσεων και της συμμετοχής να ανακαλύπτεται και να αφομοιώνεται η ενεργός («up to date») γνώση. Μία νέα πρόταση που προσπαθεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες μάθησης είναι η θεωρία του Συνδεσιασμού. Βασισμένη στη «διαμοιραζόμενη γνώση» και την «ισχύ των δικτύων» προσπαθεί να εφαρμόσει την αυτονομία και τη διαφορετικότητα, την αλληλεπίδραση και την ανοικτότητα. Στην εποχή της πληροφορίας και του διαδικτύου το οποίο εξελίσσεται ραγδαία έχουμε νέα δεδομένα στον χώρο της μάθησης και στη διαδικασία σύλληψης της γνώσης. Στις προηγμένες δυτικές κοινωνίες παρατηρείται μία ταχύτατη εξέλιξη σε αυτόν τον τομέα, δηλαδή τη διαδικασία διανομής της γνώσης και της εξ αποστάσεως μάθησης. Στην Ελλάδα έχουμε τα πρώτα δειλά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Πιο συγκεκριμένα, πολλές συνεργατικές εφαρμογές, που βρίσκουμε δωρεάν στο διαδίκτυο, έχουν άμεση σχέση και μπορούν να προσφέρουν προστιθέμενη αξία στην εκπαίδευση και δη στην καλλιτεχνική εκπαίδευση. Ο σκοπός της παρούσας διατριβής, είναι να προβάλλει τις ιδιότητες της ριζωματικής μάθησης και να αναδείξει τις διάφορες όψεις της, μέσω των εποικοδομητικών και κοννεκτιβιστικών παιδαγωγικών αρχών, καθώς και να παρουσιάσει τις εφαρμογές της τεχνολογίας Web 2.0 στη σύγχρονη καλλιτεχνική εκπαίδευση. Ειδικότερα, στόχος της διατριβής είναι η περιγραφή του σημερινού περιβάλλοντος μάθησης, μέσα από τις τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές που έχουν επιφέρει τα νέα δεδομένα στον χώρο του διαδικτύου, όπως η τεχνολογία Web 2.0 και τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, συγκρίνοντάς τα με τη ριζωματική θεωρία.