Περιφερειακές πολιτικές στη ψυχροπολεμική διελκυστίνδα: η δυτική πολιτική στην περίπτωση της Ελλάδας και ο «από Βορρά» Κίνδυνος (1949-1967)

Abstract

The end of the civil war (1949), finds Greece in search of her security. Unavoidably, the northern borders of the country, being one of the few spots where the Western bloc and the Eastern bloc are tangent to each other, make the country one of the potential resurgent points of a hot episode during the Cold War. This dissertation investigates the western policy regarding the ‘menace from the North’ and its perception in Greece; and how this has determined the relations of the latter with its Northern neighbours: Albania, Yugoslavia and Bulgaria. Specifically, their relations with Greece are examined, taking into account diverse issues such as the Northern Epirote issue, the Macedonian question, the question of the repatriation of Greek children, Bulgarian revisionism, as well as the matter of war reparations. Subsequently, the Balkan Pact (1953-1954) is analysed within the context of the allied policy in the Balkan Peninsula. Particular attention is given to Thrace, since it is considered ‘the traditional invading route’ to Greece from the North. The Greek-American relations are also examined between 1949-1967, with the focus on allied security and the attempt to halt the communist threat. Lastly, an attempt is made to contrast and compare the case of Greece with other similar cases of border sharing of the western with the eastern bloc (Norway, Turkey, West Germany).

Το τέλος του Εμφυλίου πολέμου (1949), βρίσκει την Ελλάδα σε αναζήτηση της ασφάλειάς της. Αναπόφευκτα, τα βόρεια σύνορα της χώρας, όντας ένα από τα λιγοστά σημεία όπου εφάπτεται ο δυτικός με τον ανατολικό συνασπισμό, καθιστούν τη χώρα ένα από τα πιθανά σημεία ανάφλεξης ενός θερμού επεισοδίου κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζει τη δυτική πολιτική στην περίπτωση του «από βορρά κινδύνου» στην Ελλάδα, και πώς αυτός καθόρισε τις σχέσεις της τελευταίας με τους βόρειους γείτονές της: Αλβανία, Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία. Συγκεκριμένα, εξετάζονται οι σχέσεις της Ελλάδας με τα πιο πάνω κράτη, υπό το πρίσμα διαφόρων ζητημάτων, όπως είναι το Βορειοηπειρωτικό, το Μακεδονικό, το ζήτημα των Ελληνοπαίδων, o βουλγαρικός αναθεωρητισμός, καθώς και το ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων. Για τον σκοπό αυτό, αναλύεται επίσης το Βαλκανικό Σύμφωνο (1953-1954), στο πλαίσιο της συμμαχικής πολιτικής στη Βαλκανική Χερσόνησο. Ειδική μνεία γίνεται στην περίπτωση της Θράκης, αφού θεωρείται η «παραδοσιακή διαδρομή εισβολής» στην Ελλάδα εκ του βορρά. Εξετάζονται ακόμη οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις την περίοδο (1949-1967), με άξονα τη συμμαχική ασφάλεια και την προσπάθεια ανάσχεσης του κομμουνιστικού κινδύνου. Τέλος, για την ανάδειξη της συμμαχικής πολιτικής στην περίπτωση της Ελλάδας, επιχειρείται μέσα από την εν λόγω διατριβή, μια σύγκριση με άλλες περιπτώσεις άμεσης γειτνίασης του δυτικού με τον ανατολικό συνασπισμό (Νορβηγία, Τουρκία, Δυτική Γερμανία).