Μία συνεδρία θεραπείας συμπεριφοράς καταγεγραμμένη σε εγχειρίδιο, στη διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία: μελέτη μοναδικών περιπτώσεων

Abstract

Background and Objectives: Patients with Panic Disorder with or without Agoraphobia (PD+/-AG) visit more healthcare providers, compared to patients with other anxiety disorders. Given the under-utilization of empirically supported treatments, the scarcity of specifically trained therapists, and the length of waiting lists, there emerges the need for brief interventions that can be easily implemented in routine clinical practice. We examined the clinical feasibility and utility of a single behavior treatment session, with 11 patients with PD+/-AG. We used a short, highly structured, manualized therapeutic protocol with a very brief individualized, exposure-based, homework manual to deliver the self-help treatment. Methods: Treatment was implemented in an outpatient behavior treatment unit. Patients presented with moderate to severe anxiety, avoidance behavior, functional impairment, and depressive symptoms. Treatment was evaluated with a double-baseline case series/pre-post design with four follow-ups. In both baseline assessments, patients were assessed for PD+/-AG and comorbidity and completed a set of self-report questionnaires and scales. Manualized SSBT was delivered immediately after the second baseline assessment. Loss of diagnosis and clinically significant change defined as a 60% reduction in patients’ ratings were our prearranged outcome measures. Follow–up sessions were given strictly for assessment purposes and were scheduled at 1-, 3-, 6- months, and 1- year after SSBT. Results: Nine out of 11 patients (82%) were free of PD+/-AG at 3 months and all patients at 1-year follow-up. There was a significant and steady clinical and statistical improvement in every patient-rated questionnaire for agoraphobia, anxiety, depression, and functional impairment. Participants were satisfied with the services provided. The immediacy and magnitude of changes in most of our patients, as well as the strong correlation between exposure dose and change in final treatment goals, imply that the specific self-help-exposure instructions used in SSBT were largely responsible for the positive outcome, rather than placebo or common factors. The absence of a control group, the small sample, and the lack of blind assessments, limit the validity of the study.Conclusions: These case studies provide empirical evidence in support of both the feasibility and utility of a single-session behavior treatment (SSBT) implemented in a public mental health unit. Exposure-based manualized psychotherapy plus self-help tailored to each patient's panic and/or agoraphobia profile may be a clinically useful and acceptable way of service delivery both for sufferers and health care providers. This treatment can be cost-effective if properly disseminated and implemented. Further research with a control group is needed to assess the efficacy of the intervention in routine clinical practice.

Εισαγωγή & Σκοπός: Οι ασθενείς με Διαταραχή πανικού με ή χωρίς Αγοραφοβία (ΔΠ+/-Α) χρησιμοποιούν συχνότερα τις υπηρεσίες υγείας σε σύγκριση με όσους πάσχουν από άλλες διαταραχές άγχους. Η υποχρησιμοποίηση των εμπειρικά υποστηριζόμενων ψυχοθεραπειών, η έλλειψη ειδικά εκπαιδευμένων θεραπευτών και διαθέσιμων πόρων αυξάνουν τις λίστες αναμονής στις υπάρχουσες υπηρεσίες υγείας και εμποδίζουν ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών με ΔΠ+/-Α να επωφεληθεί της αποτελεσματικής ψυχοθεραπείας. Καταγεγραμμένες βραχείες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις προβάλλουν αναγκαίες ώστε να διευκολυνθεί η διάχυση τους σε όλο το φάσμα της δημόσιας περίθαλψης, να αποσυμφορηθεί η καθημερινή κλινική πρακτική ψυχιάτρων και ψυχολόγων και να εξυπηρετηθεί μεγαλύτερος αριθμός ασθενών.Στην παρούσα μελέτη μοναδικών περιπτώσεων εξετάσαμε την εφαρμογή και την κλινική χρησιμότητα μίας καταγεγραμμένης συνεδρίας θεραπείας συμπεριφοράς βασισμένης στην έκθεση (1ΣΘΣ.ΒΕ), σε 11 ασθενείς με ΔΠ+/-Α. Χρησιμοποιήσαμε ένα σύντομο, αυστηρά δομημένο θεραπευτικό πρωτόκολλο και ένα ακόμα πιο συνοπτικό προσωπικό φυλλάδιο θεραπείας με εξατομικευμένες οδηγίες έκθεσης για κάθε συμμετέχοντα. Μέθοδος: Η μελέτη διεξήχθη στη Μονάδα Θεραπείας Συμπεριφοράς (ΜΘΣ), μία εξειδικευμένη υπηρεσία του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών (ΕΚΕΨΥΕ) για εξωτερικούς ασθενείς με διαταραχές άγχους. Οι ασθενείς αξιολογήθηκαν δύο φορές πριν την εισαγωγή τους στη θεραπεία και τέσσερεις φορές μετά για το αν πληρούσαν τα κριτήρια της ΔΠ+/-Α. Πριν τη θεραπεία οι συμμετέχοντες εμφάνιζαν μέτριας έως σοβαρής βαρύτητας συμπτώματα άγχους, αποφευκτικής συμπεριφοράς, λειτουργικής έκπτωσης και κατάθλιψης. Όλοι οι ασθενείς έλαβαν τη 1ΣΘΣ.ΒΕ αμέσως μετά τη δεύτερη αξιολόγηση βάσης. Ακολούθησαν διαχρονικές μετρήσεις στον 1-, 3-, 6 και 12 μήνες. Προκαθορισμένα κριτήρια μέτρησης του θεραπευτικού αποτελέσματος ήταν η απώλεια της διάγνωσης της ΔΠ+/-Α και η κλινικά σημαντική βελτίωση των ασθενών που ορίστηκε ως η μείωση της τάξης του 60% στα αυτοσυμπληρούμενα ψυχομετρικά εργαλεία. Αποτελέσματα: Εννέα από τους 11 ασθενείς (82%) δεν πληρούσαν τα κριτήρια της ΔΠ+/-Α στους 3 μήνες και όλοι ήταν ελεύθεροι της διαταραχής στον 1 χρόνο των επαναξιολογήσεων. Στον πρώτο μήνα των διαχρονικών μετρήσεων οι συμμετέχοντες έδειξαν στατιστικά και κλινικά σημαντική βελτίωση σε όλα τα ψυχομετρικά εργαλεία μέτρησης και δήλωσαν ικανοποιημένοι από τη συνεργασία με τον θεραπευτή τους. Η αμεσότητα και το μέγεθος αυτών των αλλαγών σε συνδυασμό με την απώλεια της διάγνωσης σε περισσότερους από τους μισούς συμμετέχοντες, καθώς και η ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της δοσολογίας έκθεσης και της αλλαγής στους τελικούς στόχους της θεραπείας το ίδιο διάστημα (στο μήνα δηλαδή που ακολούθησε τη θεραπευτική συνεδρία), προκρίνουν την εφαρμογή της ΘΣ.ΒΕ ως κυριότερο αιτιολογικό τους παράγοντα. Η έλλειψη ομάδας ελέγχου, τυφλής αξιολόγησης καθώς και το μικρό δείγμα αποτελούν τους κυριότερους μεθοδολογικούς περιορισμούς της μελέτης. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν ότι η 1ΣΘΣ.ΒΕ είναι μία χρήσιμη, εφικτή και αποδεκτή από τους ασθενείς θεραπεία, που έδειξε την επάρκειά της στην αντιμετώπιση της ΔΠ+/-Α στις 11 περιπτώσεις που εφαρμόστηκε. Το καταγεγραμμένο της περιεχόμενο και το εξατομικευμένο φυλλάδιο θεραπείας μπορεί να διευκολύνει την διάδοσή της και να αυξήσει την προσβασιμότητα των ασθενών περιορίζοντας πιθανά τόσο το άμεσο και όσο και το έμμεσο κόστος της ΔΠ+/-Α. Η περεταίρω έρευνα της αποτελεσματικότητας της θεραπευτικής παρέμβασης σε ελεγχόμενη τυχαιοποιημένη μελέτη είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη.