Διερεύνηση της έκβασης των ακούσιων και εκούσιων νοσηλειών τα δύο έτη που ακολουθούν από το εξιτήριο, στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Δαφνί)

Abstract

Introduction. The argument in favor of involuntary hospitalization in psychiatric care is often linked to the benefit / harm balance, i.e., whether the benefits of hospitalization outweigh the harm it causes. In Greece, the issue of involuntary hospitalization is of utmost importance, especially if seen in the light of the significant violations of patients' rights that have been recorded in conjunction with the increasing rates of involuntary hospitalization observed in the country. Aim. In this context, and in the absence of national statistical data on the topic, this doctoral dissertation sets out to explore: (1) The outcome of involuntary versus voluntary hospitalization in terms of symptom severity and global functioning from admission to discharge and after 6 months thereafter, (2) Which patients’ characteristics are associated with more/less favourable outcomes over time, for each group of patients, (3) What percentage of patients are readmitted over 2 years, and what is the legal status of their readmission. Material - Methods. Sample includes all patients hospitalized, voluntary or involuntary, during the time-period February 2012-February 2014 in the 3rd Psychiatric Department of the Psychiatric Hospital of Attica- which is a psychiatric unit for acute cases. These patients were followed up every 6 months and up to 2 years upon discharge.The Global Assessment of Functioning (GAF) scale and the Health of the Nation Outcome Scale (HoNOS) were used to assess patients’ global functioning levels and symptom severity, respectively.Results. Overall, 64,7% of the 544 patients who participated in the study were involuntary admitted. Patients’ global functioning and symptomatology levels from admission to discharge are significantly improved independently of their legal status. However, involuntarily admitted patients’ improvement continued for up to 12 months. In voluntarily admitted patients, the presence of mental retardation and the duration of hospitalization were associated with changes in global functioning levels from admission to discharge, whereas the presence of a comorbid personality disorder was associated with changes in symptomatology levels, in this group of patients. On the same line, in involuntarily admitted patients the presence of mental retardation and the levels of social support were found to be independently associated with changes in global functioning levels whereas the place of residence and a previous admission to a psychiatric hospital were associated with changes in symptomatology levels in this group of patients.Readmission rates were high in both groups (34,8% vs. 21,9%; p ≤ 0,001, in voluntary and involuntary patients, respectively). Conclusions. Involuntary hospitalization rates in Athens are particularly high. It may be argued that psychiatric admission, irrespectively of legal status, leads to clinical improvement. The present study identified several individual-related characteristics associated with better/worse treatment outcomes for this group of patients. These findings could provide stakeholders on the field (mental health professionals, policy makers, researchers etc.) valuable input for the development of tailored, better-targeted interventions per group of patients.

Εισαγωγή. Το επιχείρημα υπέρ της ακούσιας νοσηλείας στην ψυχιατρική φροντίδα συνδέεται συχνά με το ισοζύγιο οφέλους/βλάβης, δηλαδή αν τα οφέλη από τη νοσηλεία υπερέχουν της βλάβης που αυτή προκαλεί. Στην Ελλάδα το ζήτημα της ακούσιας νοσηλείας είναι ύψιστης σημασίας, ειδικά αν ιδωθεί υπό το πρίσμα των σημαντικών παραβιάσεων των δικαιωμάτων των ασθενών που έχουν καταγραφεί σε συνδυασμό με τα αυξανόμενα ποσοστά ακούσιων νοσηλειών που παρατηρούνται στη χώρα.Σκοπός. Σε αυτό το πλαίσιο, λόγω της βαρύνουσας ηθικής διάστασης του θέματος και ελλείψει εθνικών δεδομένων επί αυτού, η παρούσα διδακτορική διατριβή εκπονήθηκε με διττό στόχο, αφενός να διερευνήσει τη σχέση ανάμεσα στο τύπο νοσηλείας των ψυχιατρικών ασθενών με i) τα επίπεδα συμπτωματολογίας και λειτουργικότητας που αυτοί εμφανίζουν κατά την εισαγωγή, το εξιτήριο και σε τέσσερα σαφώς προκαθορισμένα σημεία follow up (κάθε 6 μήνες και έως 2 χρόνια από το εξιτήριο) και ii) τον αριθμό επανεισαγωγών που πραγματοποίησαν σε χρονικό διάστημα 2 ετών. Αφετέρου, να αναγνωρίσει τα χαρακτηριστικά εκείνα τα οποία σχετίζονται με καλύτερη ή χειρότερη έκβαση ανά ομάδα ασθενών, ξεχωριστά.Υλικό - Μέθοδος. Διενεργήθηκε προοπτική μελέτη κοόρτης διάρκειας 2 ετών. Όλοι οι ασθενείς που νοσηλεύθηκαν, είτε εκούσια είτε ακούσια, κατά τη χρονική περίοδο Φεβρουάριος 2012-Δεκέμβριος του 2014, στο 3ο τμήμα του ΨΝΑ «Δαφνί», συμπεριελήφθησαν στην έρευνα. Οι ασθενείς αυτοί παρακολουθούνταν για 2 χρόνια μετά το εξιτήριο τους, σε κύκλους των 6 μηνών. Για την εκτίμηση της έκβασης χρησιμοποιήθηκαν δύο κλίμακες εκτίμησης συμπτωματολογίας και λειτουργικότητας (Global Assessment of Functioning-GAF και Health of the Nation Outcome Scales-HoNOS, αντίστοιχα). Αποτελέσματα. Συνολικά το 64,7% των 544 ασθενών που έλαβαν μέρος στη μελέτη εισήχθησαν ακούσια. Τα ευρήματα υποδεικνύουν την ύπαρξη στατιστικά σημαντικής βελτίωσης στα επίπεδα σφαιρικής λειτουργικότητας και συμπτωματολογίας από την εισαγωγή έως το εξιτήριο για όλους τους ασθενείς, ανεξάρτητα από το είδος νοσηλείας. Σε όλες τις μετρήσεις της κλίμακας HoNOS, οι ακούσιοι και οι εκούσιοι ασθενείς είχαν παρόμοιες βαθμολογίες. Στη συνέχεια οι εκούσιοι παρέμειναν σταθεροοί μέχρι τα 2 έτη ενώ οι ακούσιοι βελτιώνονταν παραπάνω μέχρι το 1 έτος. Τα χαρακτηριστικά που βρέθηκε να σχετίζονται με την μεταβολή των επιπέδων λειτουργικότητας και συμπτωματολογίας στους εκούσιους ασθενείς ήταν η παρουσία νοητικής υστέρησης και η διάρκεια νοσηλείας και η παρουσία συννοσηρότητας με διαταραχή προσωπικότητας, αντίστοιχα. Κατ΄αντιστοιχία, τα χαρακτηριστικά που βρέθηκαν να σχετίζονται με την μεταβολή των επιπέδων λειτουργικότητας και συμπτωματολογίας στους ακούσιους ασθενείς ήταν η παρουσία νοητικής υστέρησης και τα επίπεδα κοινωνικής υποστήριξης και η περιοχή διαμονής και η επανείσοδος στο νοσοκομείο, αντίστοιχα.Ωστόσο, τα ποσοστά επανεισαγωγής σε χρονική περίοδο 2 ετών μετά το εξιτήριο ήταν υψηλά (34,8% vs. 21,9%; p ≤ 0.001, σε εκούσιους και ακούσιους ασθενείς, αντίστοιχα). Συμπεράσματα. Η συχνότητα ακούσιας νοσηλείας στην Αθήνα είναι ιδιαίτερα υψηλή. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας υποδεικνύουν ότι η ψυχιατρική νοσηλεία είναι μια πρακτική με θετικά αποτελέσματα, ανεξάρτητα από το είδος της νοσηλείας. Η παρούσα μελέτη εντόπισε έναν αριθμό ατομικών προγνωστικών παραγόντων που σχετίζονται με καλύτερη/χειρότερη έκβαση, ανά ομάδα ασθενών. Τα ευρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τα ενδιαφερόμενα μέρη στο πεδίο (επαγγελματίες ψυχικής υγείας, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, ερευνητές κ.λπ.) στην ανάπτυξη προσαρμοσμένων, στοχευμένων παρεμβάσεων ανά ομάδα ασθενών.