Πολιτική τέχνη και νόμος στη δεύτερη σοφιστική και την ύστερη αρχαιότητα

Abstract

The object of this thesis is the evolution of political philosophy from the 2nd century BC until the 6th century AD. This era is characterized by the Roman Empire’s rise and fall and coincides with the emergence of the Second Sophistic movement. In addition, this period marked the transition from Classical Antiquity to the Middle Ages, known as Late Antiquity. Following the regime changes that occurred in Rome through the eyes of Polybius and Cicero, the perceptions of the Middle Stoics, the Neo-Pythagoreans and Plutarch, who contributed to the clarification of cosmopolitanism and idea of monarchy, we focus on the works of Dio Chrysostom with emphasis on Τhe Discourses on Kingship. Under the influence of Platonic philosophy, Dio highlights the value of kingship as a natural choice for people stemming from the analogy between heavenly and earthly government and attempts to portray the model of an ideal hegemon. The political topoi of Dio are thoroughly developed by Late Antiquity writers Eusebius, Julian, Themistius, Libanius, Synesius and Agapetus. Taking into consideration the political speeches of Aelius Aristides, these thinkers analyze the model of kingship, the difference between kingship and tyranny, the virtues of the ruler and his education, the importance of philan-thropy and piety, the theory of the living law and its relationship to clemency, the social virtues of philadelphia, friendship, social justice and homonoia.

Η παρούσα διατριβή εστιάζεται στη διαμόρφωση της πολιτικής φιλοσοφίας κατά την περίοδο από τον 2ο αι. π.Χ. έως τον 6ο αι. μ.Χ.. Χαρακτηρίζεται από την ακμή και την παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, περίοδο κατά την οποία δημιουργείται το κίνημα της Δεύτερης Σοφιστικής, και από τη συγκρότηση της Ύστερης Αρχαιότητας ως εποχής μετάβασης από την Αρχαιότητα στον Μεσαίωνα. Έχοντας προσεγγίσει τις πολιτειακές μεταβολές που επισυμβαίνουν στη Ρώμη υπό το πρίσμα του Πολύβιου και του Κικέρωνα, τις αντιλήψεις των εκ-προσώπων της Μέσης Στοάς, των Νεοπυθαγορείων και του Πλουτάρχου που συμβάλλουν στην αποσαφήνιση του κοσμοπολιτισμού και της μοναρχικής ιδέας, επικεντρώσαμε την προσοχή μας στο έργο του Δίωνος του Χρυσοστόμου με έμφαση στους λόγους Περὶ βασιλείας. Ο Δίων υπογραμμίζει την αξία της βασιλείας ως φυσικής επιλογής των ανθρώπων λόγω της αναλογίας της κοσμικής διοίκησης με την επίγεια διακυβέρνηση και προσπαθεί να παρουσιάσει το ιδανικό πρότυπο ηγεμόνος με εμφανείς επιρροές από την πλατωνική φιλοσοφία. Οι πολιτικοί τόποι του Δίωνος αναπτύσσονται διεξοδικά από τους συγγραφείς της Ύστερης Αρχαιότητας Ευσέβιο, Ιουλιανό, Θεμίστιο, Λιβάνιο, Συνέσιο και Αγαπητό Διάκονο. Έχοντας υπόψη τους, εκτός των άλλων και τους πολιτικούς λόγους του Αίλιου Αριστείδη, οι στοχαστές ασχολούνται με το πρότυπο βασιλείας, τη διαφοροποίηση της από την τυραννία, τις αρετές και την παιδεία του βασιλιά, τη σπουδαιότητα της φιλανθρωπίας και της ευσέβειας, τη θεωρία του έμψυχου νόμου και τη σχέση της με την αρχή της επιείκειας, τις κοινωνικές αρετές της φιλαδελφίας, της φιλίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ομόνοιας.

L’objet de notre recherche est l’évolution de la philosophie – et, plus généralement, de la théorie – politique depuis le IIe siècle av. J.-C. jusqu’au VIe siècle après J.-C.. Cette période est caractérisée d’une part par l’ essor et la décadence de l’ Empire romain, époque durant laquelle apparaît et se développe le mouvement de la Seconde Sophistique, et, de l’ autre, par ce qu’on appelle Antiquité tardive, à savoir la période de transition entre le monde antique et le Moyen Âge. Après avoir examiné les changements politiques fondamentaux qu’ a connus Rome selon Polybe et Cicéron, nous tentons de scruter les conceptions des représentants principaux du stoïcisme moyen et du néo-pythagorisme, ainsi que de Plutarque, qui contribuent à l’ approfondissement du cosmopolitisme et de l’ idée monarchique. Ensuite nous nous penchons sur l’ œuvre de Dion Chrysostome en mettant l’ accent sur Les Discours sur la royauté; Dion met en valeur le pouvoir royal en tant que choix naturel des hommes en raison de l’analogie entre le règne céleste et le gouvernement terrestre et propose un modèle idéal du souverain fortement marqué par le platonisme. Les topoi politiques de Dion ont été repris et développés par plusieurs écrivains de l’Antiquité tardive, notamment par Eusèbe, Julien, Thémistios, Libaniοs d’ Antioche, Synésios de Cyrène et Agapet de Constantinople. En gardant à l’ esprit également les discours poli-tiques d’Aelius Aristide, ces penseurs étudient le modèle idéal de la royauté, la différence entre la royauté et la tyrannie, les vertus du gouverneur et son éducation, l’ importance de la philanthropie et de la piété, la théorie de la loi vivante et sa relation avec la clémence, enfin les vertus sociales de la fraternité, de l’ amitié, de la justice sociale et de la concorde (homonoia).