Η συμβολή της έκδοσης των M.E.G.A. σε κρίσιμα ζητήματα της Μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας

Abstract

In this dissertation, we investigate theoretically and archivally some questions connected to Karl Marx’s magnum opus, "Capital", and the debate over it. The dissertation is divided into three Parts with each Part being structured in several chapters.In the first Part of the dissertation, we present the history of the theoretical debate over "Capital" in the framework of Marxist Political Economy since Marx’s death till the edition of P. Sweezy’s "Theory of Capitalist Development" in 1942. During that period, the debate is centered on the issues of the theoretical cohesion of Capital’ s three volumes as well as its adequacy to analyze the changing reality of capitalist economy.In the second Part of the dissertation, we present the course of creation of the theoretical current of Neue Marx-Lektüre (New Reading of Marx) during the post-war period and its basic views. One basic characteristic of that course is the gradual shift of the emphasis from questions of Marxist Political Economy per se towards questions of philosophy, method and “epistemology” of Marxism along with the enhancement of idealistic elements in their analyses. The conclusion drawn from this theoretical debate, as presented in the first two Parts of the dissertation, is that the debate around "Capital" is centered on questions of value, credit and crisis.In the third Part of the dissertation, we present the archival investigation of the arguments of Neue Marx-Lektüre and especially those of its basic modern representative, Michael Heinrich, about a) the existence of an important shift in Marx’s theoretical thought during the 1870s and b) a crucial amendment of the spirit and content of parts of Marx’s manuscripts of the third volume by Engels in the edition of that volume by him. The archival investigation is conducted through the examination of those manuscripts as included in the edition of Complete Works of Marx and Engels (Marx Engels Gesamtausgabe, MEGA) as well as through their comparison with basic points of the edition of the third volume and in particular its third and fifth Part which deal with the interest-bearing capital, credit and the law of the tendency of the rate of profit to fall respectively. The basic conclusion of this archival investigation is that Heinrich’s two arguments cannot be proved and consequently on the one hand "Capital" depicts the real thought of Marx’s thought in the last part of his life and on the other hand it fully preserves its theoretical cohesion and competency of interpreting the phenomena of modern capitalist economy.

Σε αυτήν τη διατριβή διερευνώνται θεωρητικά και αρχειογραφικά μία σειρά ζητήματα που συνδέονται με το "Κεφάλαιο" του Karl Marx και τη συζήτηση που έχει διεξαχθεί στους κόλπους της Μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας γύρω από αυτό. Η διατριβή χωρίζεται σε τρία Μέρη ενώ κάθε Μέρος διαρθρώνεται σε επιμέρους κεφάλαια. Στο πρώτο Μέρος της διατριβής παρουσιάζεται η ιστορία της θεωρητικής αντιπαράθεσης γύρω από το Κεφάλαιο στο πλαίσιο της Μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας από το θάνατο του Marx μέχρι και την έκδοση του βιβλίου του P. Sweezy "Theory of Capitalist Development" το 1942. Σε αυτήν την περίοδο η συζήτηση επικεντρώνεται γύρω από τη θεωρητική συνοχή των τριών τόμων του "Κεφαλαίου" αλλά και την επάρκεια του για την ανάλυση της μεταβαλλόμενης πραγματικότητας της καπιταλιστικής οικονομίας.Στο δεύτερο Μέρος της διατριβής παρουσιάζεται η πορεία δημιουργίας του θεωρητικού ρεύματος της Νέας Ανάγνωσης του Μαρξ κατά τη μεταπολεμική περίοδο και οι βασικές αντιλήψεις του. Βασικό στοιχείο αυτής της πορείας είναι η σταδιακή μετατόπιση της έμφασης του ενδιαφέροντος των μαρξιστών θεωρητικών στις καπιταλιστικές χώρες από τα καθαυτό ζητήματα της μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας προς ζητήματα φιλοσοφίας, μεθόδου και «επιστημολογίας» του μαρξισμού με παράλληλη ενίσχυση των ιδεαλιστικών στοιχείων στις αναλύσεις τους. Το συμπέρασμα που απορρέει από τη θεωρητική συζήτηση όπως παρουσιάζεται στα δύο πρώτα Μέρη της διατριβής είναι ότι η συζήτηση γύρω από το "Κεφάλαιο" επικεντρώνεται στα ζητήματα της αξίας, της πίστης και της κρίσης.Στο τρίτο Μέρος της εργασίας περιλαμβάνεται η αρχειογραφική εξέταση της επιχειρηματολογίας της Νέας Ανάγνωσης του Μαρξ και του βασικού σύγχρονου εκπροσώπου της, του Michael Heinrich, α) περί σημαντικής θεωρητικής μετατόπισης του Marx τη δεκαετία του 1870 και β) περί τροποποίησης του πνεύματος και του περιεχομένου τμημάτων των μαρξικών χειρογράφων του τρίτου τόμου κατά την επιμέλεια της έκδοσης αυτού του τόμου από τον Engels. Η αρχειογραφική μελέτη γίνεται μέσω της μελέτης αυτών των χειρογράφων, όπως περιλαμβάνονται στη Συνολική Έκδοση των Μαρξ και Ένγκελς (Marx Engels Gesamtausgabe, MEGA), αλλά και της σύγκρισης τους με βασικά σημεία της έκδοσης του τρίτου τόμου και συγκεκριμένα με το τρίτο και το πέμπτο Τμήμα της που ασχολούνται με το τοκοφόρο κεφάλαιο, την Πίστη και το νόμο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους αντίστοιχα.Το βασικό συμπέρασμα αυτής της αρχειογραφιικής μελέτης είναι ότι δεν μπορούν να στοιχειοθετηθούν αυτά τα δύο επιχειρήματα του Heinrich και συνεπώς το "Κεφάλαιο" από τη μία αποτυπώνει την πραγματική σκέψη του Marx και στο ύστερο στάδιο της ζωής του ενώ από την άλλη διατηρεί στο ακέραιο τη θεωρητική συνοχή του και την ικανότητα ερμηνείας των φαινομένων της σύγχρονης καπιταλιστικής οικονομίας.