Κοινωνία, ιστορία και θέατρο: η αποτύπωση των κοινωνικών εξεγέρσεων στο νεοελληνικό θέατρο

Abstract

Modern Greek theater has played a significant role in the representation of the sociopolitical events of the 20th century, that include a number of social uprisings and revolts. These can refer to the resistance of oppressed peoples in the context of national revolutions, as well as to conflicts of purely social and ideological character, as in the cases of workers’ uprisings, strikes, and farmers’ revolts. Given the lack of documentation and research on modern Greek theater plays that depict and deal with social uprisings, this dissertation focuses on the study of the representation of this social phenomenon in theatrical texts in relation to historical events, the social reality of the time of writing of each work, as well as with the particular ideological-political leanings of the authors.In an attempt to delimit the study, this thesis was divided into two main parts, comprising of four chapters in total, according to the type of revolt represented. Biographical information on the playwrights is discussed at the beginning of the study of each text, which is followed by an indicative list of stage representations, in order to reflect the play’s reception in its time. Conclusions are drawn at the closing of each chapter, while the general conclusions that emerged from the overall study of this body of work are presented at the end of the dissertation.Our research findings suggest that many of the Greek playwrights of the 19th and 20th centuries were influenced by the socio-political conditions of their times, and thus represented social uprisings in their work (either literally or metaphorically, and also according to their own political convictions) with the main aim of activating people to fight for social justice.

Το νεοελληνικό θέατρο έχει συμβάλει σημαντικά στην αποτύπωση κοινωνικο-πολιτικών γεγονότων του 20ού κυρίως αιώνα. Ένα από αυτά είναι οι κοινωνικές εξεγέρσεις, είτε πρόκειται για την καταπίεση των λαών και την αντίστασή τους στο πλαίσιο εθνικών επαναστάσεων, είτε για αμιγώς κοινωνικές συγκρούσεις, όπως είναι οι περιπτώσεις των εργατικών εξεγέρσεων, των απεργιών, των αγώνων των κολίγων ενάντια στους τσιφλικάδες.Με δεδομένη την έλλειψη καταγραφής και μελέτης των θεατρικών έργων του νεοελληνικού θεάτρου που πραγματεύονται κοινωνικές εξεγέρσεις, η παρούσα διατριβή εστιάζει στην έρευνα και την ανάλυση της αποτύπωσης αυτού του κοινωνικού φαινομένου στο θέατρο, καθώς και στην συσχέτισή του με τυχόν πραγματικά γεγονότα, με την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής συγγραφής του κάθε έργου και με τα ιδιαίτερα ιδεολογικο-πολιτικά χαρακτηριστικά των συγγραφέων. Σε μία προσπάθεια οριοθέτησης της μελέτης η εργασία χωρίστηκε σε δύο βασικά μέρη και συνολικά σε τέσσερα κεφάλαια με άξονα το είδος της κοινωνικής εξέγερσης που αποτυπώνεται στα έργα. Στην αρχή της μελέτης κάθε θεατρικού παρουσιάζονται κάποια βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, ενώ την ανάλυση του κειμένου ακολουθεί ενδεικτική παραστασιογραφία, με σκοπό μόνο την κατάδειξη της πρόσληψης του έργου. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου παρατίθενται συμπεράσματα, ενώ στο τέλος της εργασίας παρουσιάζονται τα γενικότερα συμπεράσματα που προέκυψαν από την συνολική μελέτη του υλικού.Από την έρευνα που διενεργήθηκε διαπιστώθηκε πως πολλοί συγγραφείς επηρεασμένοι από τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής τους, αλλά και την δική τους ιδεολογία, αποτύπωσαν τις κοινωνικές εξεγέρσεις στα έργα τους, άλλοτε με κυριολεκτικό και άλλοτε με μεταφορικό τρόπο, στοχεύοντας, κυρίως, στην ενεργοποίηση του κοινού για διεκδίκηση και αγώνα.