Ανάπτυξη υποδειγμάτων μέτρησης της βιωσιμότητας μιας περιφέρειας και συγκριτική ανάλυση των ψηφιακών και φυσικών περιφερειών

Abstract

The process of Economic - Sustainable Development and its relationship with regional-spatial inequalities, continues to be the subject of dialogue and scientific research, especially in the current reality that the territorial organization of economies and societies is undergoing dramatic changes. The market economy, the unrestricted movement of resources, technological innovation and sectoral restructuring, migration and an aging population make it increasingly difficult to predict the future of the regions.At the same time, developments in the field of new digital technologies, supporting a variety of functions in urban environments and providing services to citizens, businesses, public and private, have brought about significant changes in a number of areas related to spatial planning and sustainable urban development, while at the same time contributing substantially to the management of modern urban problems. Utilizing them brings to the fore the idea of smart cities, as urban units which adopt and use technology, promote innovation, pursue sustainable urban development and encourage the participation of citizens, businesses and other stakeholders in the process of decision making (Panagiotopoulou, General, Somarakis, 2014). The concept of smart cities has received increasing attention and is now emerging as a new example of smart urban and sustainable socio-economic development. The aim of this PhD dissertation is the methodological approach to the concept of Sustainable Development. In this context, a model for monitoring, measuring and evaluating growth will be developed in a sample of 21 selected EU countries, the strengths & weaknesses, challenges and opportunities of the countries examined each time, regarding the three components of sustainable development, economic, social and environmental. Thorough observation of the changes of the examined indicators during twelve years in the countries that have been selected as case studies in the present analysis, are a privileged tool for interpreting the differences between the countries of the North and South of the European Union and a framework for formulating development strategies. It would be an omission if the above concept did not include the concept of smart development. From the early stages of the electronic presence of cities and geographical areas, the transition to "smart" cities re-fed the concept of development, gave a different content to the economic, social and environmental dimension of an area. Using the seven basic principles of the smart city, in the context of this dissertation a model of action plan was developed, redefining the parameters of sustainable development. This dissertation concludes by adding the concept of digital region to the table of international dialogue. Introducing the concept of digital rather than digitized region (the latter refers to a region where all its services are offered electronically) we are talking about digital entities that consist of geographical areas with common characteristics and development strategies and that together create an imaginary space where its members communicate and operate online for the economic, social and environmental sustainability of the digital area to which they belong. The creation of the concept of “Cloud Digital Region” knows no boundaries but focuses only on the creation of appropriate strategies to address common problems and needs, is the innovation of this PhD dissertation.

Η διαδικασία της Οικονομικής – Βιώσιμης Ανάπτυξης και η σχέση που αυτή έχει με τις περιφερειακές- χωρικές ανισότητες, εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο διαλόγου και επιστημονικής έρευνας, ειδικά στη σημερινή πραγματικότητα που η εδαφική οργάνωση των οικονομιών και των κοινωνιών υφίσταται δραματικές αλλαγές. Η οικονομία της αγοράς, η διακίνηση πόρων χωρίς περιορισμούς, η τεχνολογική καινοτομία και η τομεακή αναδιάρθρωση, η μετανάστευση και η γήρανση του πληθυσμού, καθιστούν ολοένα και πιο δύσκολο να προβλέψει κανείς το μέλλον των περιφερειών. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις που συντελούνται στον τομέα των νέων ψηφιακών τεχνολογιών, υποστηρίζοντας πληθώρα λειτουργιών σε αστικά περιβάλλοντα και παρέχοντας υπηρεσίες σε πολίτες, επιχειρήσεις, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές σε μια σειρά από αντικείμενα που σχετίζονται με το χωρικό σχεδιασμό και τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαχείριση των σύγχρονων αστικών προβλημάτων. Η αξιοποίησή τους φέρνει στο προσκήνιο την ιδέα των έξυπνων πόλεων, ως αστικών ενοτήτων οι οποίες με την υιοθέτηση-χρήση της τεχνολογίας, προωθούν την καινοτομία, επιδιώκουν τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών, επιχειρήσεων και άλλων συντελεστών (stakeholders) στη διαδικασία λήψης αποφάσεων (Παναγιωτοπούλου, Στρατηγέα, Σωμαράκης, 2014). Η έννοια των έξυπνων πόλεων αποτέλεσε αντικείμενο ολοένα και μεγαλύτερης προσοχής, ενώ πλέον εμφανίζεται ως ένα νέο παράδειγμα ευφυούς αστικής και βιώσιμης κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής αποτελεί η μεθοδολογική προσέγγιση της έννοιας της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό θα αναπτυχθεί ένα υπόδειγμα παρακολούθησης, μέτρησης και αξιολόγησης της ανάπτυξης σε ένα δείγμα 21 επιλεγμένων χωρών της Ε.Ε., θα καταγραφούν τα δυνατά & αδύνατα σημεία, οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες των χωρών που εξετάζονται κάθε φορά, αναφορικά με τις τρεις συνιστώσες της βιώσιμης ανάπτυξης, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Η ενδελεχής παρατήρηση των μεταβολών των εξεταζόμενων παραμέτρων σε διάρκεια δέκα ετών στις χώρες που έχουν επιλεγεί ως μελέτες περίπτωσης στην παρούσα ανάλυση, αποτελούν προνομιακό εργαλείο ερμηνείας των διαφορών μεταξύ των χωρών Βορρά και Νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πλαίσιο διαμόρφωσης στρατηγικών ανάπτυξης. Θα αποτελούσε παράλειψη αν στο παραπάνω πλαίσιο, δεν συμπεριλαμβανόταν η έννοια της έξυπνης ανάπτυξης. Από τα αρχικά στάδια της ηλεκτρονικής παρουσίας των πόλεων και των γεωγραφικών περιοχών, η μετάβαση σε «έξυπνες» πόλεις τροφοδότησε εκ νέου την έννοια της ανάπτυξης, έδωσε διαφορετικό περιεχόμενο στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση μιας περιοχής. Κάνοντας χρήση των επτά βασικών αρχών της έξυπνης πόλης, στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής αναπτύχθηκε ένα υπόδειγμα δέσμης δράσεων, επαναπροσδιορισμού των παραμέτρων της βιώσιμης ανάπτυξηςΗ παρούσα διατριβή ολοκληρώνεται με την προσθήκη της έννοιας της ψηφιακής περιφέρειας στο τραπέζι του διεθνούς διαλόγου. Εισάγοντας την έννοια της ψηφιακής και όχι της ψηφιοποιημένης περιφέρειας (η τελευταία αναφέρεται σε περιφέρεια που το σύνολο των υπηρεσιών της προσφέρονται ηλεκτρονικά) μιλάμε για ψηφιακές οντότητες που αποτελούνται από γεωγραφικές περιοχές με κοινά χαρακτηριστικά και στρατηγικές ανάπτυξης και που στο σύνολο τους δημιουργούν έναν φαντασιακό χώρο όπου τα μέλη του επικοινωνούν και δραστηριοποιούνται διαδικτυακά με σκοπό την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα της ψηφιακής περιοχής στην οποία ανήκουν. Η δημιουργία μιας «Νοητής Ψηφιακής Περιφέρειας» (Cloud Digital Region) δεν γνωρίζει σύνορα, αλλά εστιάζει μόνο στη δημιουργία των κατάλληλων στρατηγικών για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων και αναγκών, αποτελεί την καινοτομία της παρούσας διδακτορικής διατριβής.