Η υποκλασματική ακτινοθεραπεία με διαμορφούμενης έντασης δέσμες στον καρκίνο του προστάτη

Abstract

Introduction: prostate cancer is a disease highly sensitive to radiation therapy (RT) dose per fraction (fr) modifications, specifically to daily dose escalation, a method called hypofractionation. Hypofractionation can electively cause an increase in the total dose distributed to the prostate while a milder increase is observed in the surrounding normal tissues. This in turn can lead shorter treatment duration and potentially better disease control with less toxicity. In this trial we present the results of a comparison in the toxicity profile between a conventionally fractionated RT scheme of 2 Gy/fr to a total dose of 74 Gy and a hypofractionated scheme of 72 Gy with 2.25 Gy/fr. Materials and methods: Patients included in the study had localized prostate cancer (cT1c-T3bN0M0) and were randomly assigned to hypofractionated (72 Gy in 32 fractions, arm1) or conventionally fractionated (74 Gy in 37 fractions, arm2) radiation therapy treatment with Volumetric Arc Therapy technique. The treatment was delivered only to the prostate with or without the seminal vesicles according to physician’s discretion and hormone therapy was optional according to the disease stage and comorbidities. The study’s endpoint was the impact of RT treatment on acute and late adverse events from gastrointestinal (GI) and genitourinary (GU) system which was evaluated by the Radiation Therapy Oncology Group toxicity scale and by quality of life reporting questionnaires (Expanded Prostate index Composite, EPIC)Results:139 patients were recruited in the study, from which 72 received HRT and 67 CRT. At 4 years after the start of the trial, 23 patients (31,9%) from arm 1 developed grade≥ 2 acute genitourinary toxicity and 21 (31,3%) from arm 2 (p=0,79). The corresponding values from gastrointestinal were 15 (20,8%) and 12 (17,9%) (p=0,6). None of the population’s baseline characteristics was associated with acute adverse events from either GU or GI. For late toxicity from GU, 8 patients (11,1%) developed grade≥ 2 symptoms in arm 1 and 7 (10,4%) in arm 2 (p=0,92). late GI toxicity grade≥ 2 was observed in 8 (11,1%) patients in arm 1 and 8 (11,9%) in arm 2 (p=0,88). In multivariate analysis, hormone therapy was significantly associated with late GI events (p=0.016), while acute toxicity from both GU and GI was a prognostic factor of late adverse reaction (p=0.006 and 0.001 respectively). Conclusion: No difference in the acute or late toxicity profile could be identified between hypofractionation and conventional fractionation. Our schedule of 2,25Gy/fr seems safe and tolerable by the patients with acceptable rates of acute and late toxicity.

Εισαγωγή: Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια νόσος με μεγάλη ευαισθησία στη τροποποίηση της ακτινοθεραπευτικής δόσης ανά συνεδρία, συγκεκριμένα στην αύξηση αυτής, μια τεχνική που ονομάζεται υποκλασματοποίηση. Η υποκλασματοποίηση μπορεί να οδηγήσει εκλεκτικά σε μεγαλύτερη αύξηση της συνολικά χορηγούμενης δόσης στον προστάτη σε σύγκριση με τα γειτονικά υγιή όργανα, οδηγώντας έτσι σε μείωση του συνολικού χρόνου θεραπείας, με πιθανώς μεγαλύτερο θεραπευτικό όφελος και χωρίς αύξηση των παρενεργειών. Σε αυτή τη μελέτη παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της σύγκρισης τοξικότητας μεταξύ ενός σχήματος υποκλασματοποίησης (Hypofractionationated Radiation Therapy, HRT) με 2.25 Gy / συνεδρία (Gy/fr) και συνολική δόση 72 Gy και ενός σχήματος συμβατικής κλασματοποίησης (Conventional Radiation Therapy, CRT) 74 Gy με 2 Gy / συνεδρία. Μέθοδοι: Στη μελέτη μας συμπεριλάβαμε ασθενείς ηλικίας 18-85 ετών με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη σταδίου cT1c-T3bN0M0 οι οποίοι υποβλήθηκαν σε εξωτερική ακτινοθεραπεία μόνο στον προστάτη και τις σπερματοδόχες κύστεις με ή χωρίς ταυτόχρονη ορμονοθεραπεία. Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν μεταξύ του βραχέως σχήματος υποκλασματοποίησης (σκέλος 1) και της συμβατική κλασματοποίησης (σκέλος 2). Καταληκτικό σημείο της μελέτης ήταν η επίδραση της θεραπείας στην πρώιμη και όψιμη τοξικότητα από το γαστρεντερικό (gastrointestinal, GI) και το ουροποιητικό (genitourinary, GU) η οποία αξιολογήθηκε με το σύστημα βαθμονόμησης ανεπιθύμητων αντιδράσεων του Οργανισμού Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (Radiation Therapy Oncology Group, RTOG) και με ατομικά ερωτηματολόγια αξιολόγησης της ποιότητας ζωής του ασθενούς (Expanded Prostate Index Composite, EPIC). Αποτελέσματα: Στη μελέτη εντάχθηκαν συνολικά 139 ασθενείς, από τους οποίους 72 ανήκαν στο σκέλος 1 και 67 στο σκέλος 2. Στα 4 έτη μετά την έναρξη της μελέτης 23 ασθενείς (31.9 %) από το σκέλος 1 και 21 (31.3 %) από το σκέλος 2 εκδήλωσαν οξεία τοξικότητα βαθμού ≥2 από το ουροποιητικό (p=0.79). Οι αντίστοιχες τιμές για το γαστρεντερικό ήταν 15 (20.8 %) και 12 (17.9 %) (p=0.6). Σχετικά με την όψιμη τοξικότητα, ούτε εκεί εντοπίστηκε διαφορά μεταξύ των σκελών με τις αντιδράσεις στο σκέλος της υποκλασματοποίησης από το ουροποιητικό βαθμού ≥2 να καταγράφονται σε 8 ασθενείς (11.1 %) έναντι 7 (10.4 %) για τη συμβατική κλασματοποίηση (p=0.92). Από το γαστρεντερικό οι όψιμες αντιδράσεις παρατηρήθηκαν σε 8 ασθενείς (11.1 %) στο σκέλος 1 και 8 (11.9 %) στο σκέλος 2 (p=0.88). Στην πολυπαραγοντική cox παλινδρόμηση, εντοπίστηκε συσχέτιση της χρήσης ορμονοθεραπείας με τις όψιμες παρενέργειες από το γαστρεντερικό (p=0.016), ενώ η οξεία τοξικότητα από το GU και GI ήταν προβλεπτικός παράγοντας αντίστοιχης όψιμης τοξικότητας (p=0.006 και 0.001 αντίστοιχα). Σχετικά με την ποιότητα ζωής δεν εντοπίστηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ HRT και CRT. Συμπέρασμα: Η υποκλασματοποιημένη ακτινοθεραπεία με 2.25 Gy/συνεδρία δεν οδήγησε σε αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών ούτε σε επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Το παραπάνω σχήμα μπορεί επομένως να θεωρηθεί ασφαλές για τους ασθενείς, με αποδεκτά επίπεδα οξείας και χρόνιας τοξικότητας και βραχύτερη συνολική διάρκεια της θεραπείας.