Ο ιδεαλισμός του έρωτος, της φιλίας και της αγάπης ως παράγων της αυτοσυνειδησίας και της πνευματικής και ηθικής καταξιώσεως

Abstract

The present dissertation intends to show the fundamental concept of Platonic divine eros as a factor of self-consciousness and spiritual and moral appreciation in its meeting with the supreme concept of divine Love in Christ. This concept of divine eros is examined beginning with the moral insights of epic and lyric poetry, as well as the pre-socratic philosophy up to the time of Socrates and the Sophists. Subsequently, the concept of divine Eros in the platonic myth of Diotima (Symposium) and in the socratic retraction-palinodia (Phaedrus) is formulated as a main subject. Then we come to the exposition of Aristotle’s theory that God as an “unmoved mover” causes change in the world in the way in which a desired object moves the person who desires it, as well as the concept of the friendship. In the course of the dissertation, after the historical survey of the Greek-Roman era, we put forward the mystic metaphysical system of Plotinus, in which the ecstatic character of eros is stressed. After going through the moral insights of later Stoics, we enter the second part of the dissertation, in which we examine the absolute concept of Love in Christ which initially is exposed in the apocalyptic words of the New Testament and then in the great Greek Church Fathers where the meeting of Hellenism with the Gospel is realized. We put forward the teachings of the Dionysius Areopagite about the ecstatic divine eros and also the teachings of St. Augustine with his particular distinction of caritas and cupiditas. Finally, as a supplement, we present the mystic experience of the German philosopher J. Böhme and of the German idealist Fr. Schelling who defines love as “alles in allem”. This dissertation follows the systematic methodology as well as the historical view of the ancient, middle and modern ages.

Η παρούσα διατριβή έχει ως σκοπόν την ανάδειξιν της θεμελιώδους εννοίας του πλατωνικού θείου έρωτος ως παράγοντος της αυτοσυνειδησίας και της πνευματικής και ηθικής καταξιώσεως εις την συνάντησίν του με την μεγίστην έννοια της θείας εν Χριστώ Αγάπης. Η ανωτέρω έννοια του θείου έρωτος εξετάζεται αρχής γενομένης από τις ηθικές επίνοιες της επικής και λυρικής ποιήσεως καθώς και της προσωκρατικής φιλοσοφίας έως την εποχήν της συγκρούσεως του Σωκράτους με την Σοφιστική. Εν συνεχεία διατυπούται ως κύριον θέμα η έννοια του θείου έρωτος εις τον πλατωνικόν μύθον της Διοτίμας εις το «Συμπόσιον» καθώς εις την παλινωδία του Σωκράτους εις τον «Φαίδρον». Εν συνεχεία εξετάζεται η θεωρία του Αριστοτέλους για τον Θεόν, ο οποίος κινεί ως ερώμενον, καθώς και η έννοια της φιλίας ως υψίστη ηθική αρετή. Εν τη εξελίξει της πραγματείας μας παρεμβάλλεται μία ιστορική επισκόπησις των Ελληνορωμαϊκών χρόνων για να εκτεθεί εν συνεχεία το μυστικόν μεταφυσικόν σύστημα του Πλωτίνου, εις το οποίον τονίζεται ο εκστατικός χαρακτήρ του έρωτος. Μετά την επισήμανσιν του στωικού ανθρωπισμού εισερχόμεθα εις το δεύτερον μέρος της διατριβής όπου πραγματευόμεθα την απόλυτον έννοια της Αγάπης εν Χριστώ, η οποία αρχικώς εκτίθεται εις τον αποκαλυπτικόν Λόγον της Καινής Διαθήκης και εν συνεχεία αναπτύσσεται εις τους Έλληνες Πατέρες, όπου πραγματούται η συνάντησις του Ελληνισμού με το Ευαγγέλλιον. Ακολούθως, αναλύεται η διδασκαλία του Διονυσίου Αρεοπαγίτου περί του εκστατικού θείου έρωτος και η διδασκαλία του ιερού Αυγουστίνου, όπου διακρίνεται η caritas από την cupiditas. Τέλος, ως επίμετρον της εργασίας μας, παρατίθεται η μυστική φιλοσοφία του Γερμανού φιλοσόφου J. Böhme και του ιδεαλιστού Fr. Schelling, ο οποίος ορίζει την αγάπη ως «alles in allem» πάντα εν πάσι. Η διατριβή αυτή ακολουθεί την συστηματικήν μεθοδολογίαν, καθώς και την ιστορικήν εποπτείαν διαμέσω των αρχαίων, μέσων και νεωτέρων χρόνων.