Ο Stanley Cavell και η συμβολή του στη φιλοσοφική θεμελίωση του αμερικανικού κινηματογράφου: ερμηνευτικές προσεγγίσεις και κριτική

Abstract

This paper attempts to access cinema through the philosophical perspective, both trying to detect its eventual philosophical or non-philosophical implications, as well as making use of the analytical tools of the field of film philosophy. The paper attempts to propose a concrete method of film analysis, an analysis based on Stanley Cavell, and secondarily on Wittgenstein, Austin, Quine and Derrida. First, the paper attempts to define cinema philosophically using the thought of Cavell and Derrida. Furthermore the paper tries to find the relationship between cinematic, philosophical and artistic indeterminacy as well as the relationship between epistemological and film realism. It also analyses Kubrick‟s Eyes Wide Shut using the concept of Cavell‟s acknowledgement and examines the function of Wittgenstein language games in cinema, especially in Dogtooth of Yorgos Lanthimos. Finally, the paper refers to the changes that happen and will happen to the cinema due to the new technologies. In conclusion, the philosophy of cinema does not seem to be restricted to itself. This field has a lot to teach us both in terms of art and philosophy: 1) the concept of Cavell's acknowledgement can be used both in theater and cinema as well as in every possible scriptural or literary plot , 2) the influence that philosophical thinking can have on the arts is a sufficiently wide field that should be sought in the field of Greek art with a springboard of the philosophy of cinema, 3) we must talk about the power of the cinematographic image, not only in the context of its impressiveness and verisimilitude, but of how it can now project philosophical ideas or situations which may have philosophical implications - in this case philosophy itself benefits because through cinema you can indicate a philosophical concept; 4) the concept of revealing the world of everyday life through cinema can serve but also establish scientifically many of the arts that happen at neighborhood and community level and involve an artistic action with community-based projects; 5) the discovery of everyday life through cinema as Cavell portrays is a opportunity to reconstitute the relationship of the individual with himself, with others, with his world, with his speech, 6) all the above may reveal to himself unknown aspects of himself and of others 7) cinema puts us, finally, before our actions and is essentially a highly self-awareness art.

Αυτή η διατριβή προσπαθεί να προσεγγίσει τον κινηματογράφο μέσα από τη φιλοσοφική προοπτική, προσπαθώντας να ανιχνεύσει τις τυχαίες ή μη φιλοσοφικές προεκτάσεις του, καθώς και να χρησιμοποιήσει τα αναλυτικά εργαλεία του πεδίου της φιλοσοφίας του κινηματογράφου. Η διατριβή επιχειρεί, επίσης, να προτείνει μια συγκεκριμένη μέθοδο ανάλυσης ταινιών, μια ανάλυση βασισμένη στο Stanley Cavell και δευτερευόντως στους Wittgenstein, Austin, Quine και Derrida. Πρώτον, επιχειρεί να ορίσει τον κινηματογράφο φιλοσοφικά χρησιμοποιώντας τη σκέψη του Cavell και του Derrida. Επιπλέον, η εργασία επιχειρεί να βρει τη σχέση μεταξύ κινηματογραφικής, φιλοσοφικής και καλλιτεχνικής απροσδιοριστίας καθώς και τη σχέση μεταξύ επιστημολογικού και κινηματογραφικού ρεαλισμού. Αναλύει επίσης το έργο του Κιούμπρικ Μάτια Ερμητικά Κλειστά χρησιμοποιώντας την έννοια της επαναγνώρισης (acknowledgement) του Cavell και εξετάζει την λειτουργία των γλωσσικών παιγνίων του Wittgenstein στον κινηματογράφο και ειδικότερα στον Κυνόδοντα του Γιώργου Λάνθιμου. Τέλος, η διατριβή αναφέρεται στις αλλαγές που συμβαίνουν και θα συμβούν στον κινηματογράφο λόγω της χρήσης των νέων τεχνολογιών. Συμπερασματικά, η φιλοσοφία του κινηματογράφου δεν πιστεύουμε πως περιορίζεται ασφυκτικά στην ίδια. Το συγκεκριμένο πεδίο έχει να μας διδάξει πολλά τόσο σε σχέση με την τέχνη όσο και σε σχέση με τη φιλοσοφία: 1) η έννοια της επαναγνώρισης του Cavell μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο αλλά και σε κάθε δυνατή σεναριακή ή και λογοτεχνική πλοκή, 2) η επιρροή που μπορεί να έχει η φιλοσοφική σκέψη στις τέχνες είναι αρκετά διευρυμένο πεδίο που θα ήταν καλό να αναζητηθεί και να αναζητείται και στο χώρο της ελληνικής τέχνης με εφαλτήριο τη φιλοσοφία του κινηματογράφου, 3) οφείλουμε να μιλήσουμε για την ισχύ της εικόνας, πόσω μάλλον της κινηματογραφικής εικόνας, όχι μόνο στα πλαίσια του εντυπωσιασμού και της αληθοφάνειάς της αλλά για το πώς αυτή μπορεί πια να προβάλλει φιλοσοφικές ιδέες ή καταστάσεις που ενδέχεται να έχουν φιλοσοφικές προεκτάσεις –σε αυτήν την περίπτωση ωφελείται η ίδια η φιλοσοφία, καθώς αυτό για το οποίο μιλάς και επιχειρηματολογείς, μπορείς απλά και να το δείξεις και κυρίως να το δεις και εσύ ως τρίτος, 4) η έννοια της αποκάλυψης του κόσμου της καθημερινότητας μέσα από τον κινηματογράφο μπορεί να εξυπηρετήσει αλλά και να θεμελιώσει επιστημονικά πολλά είδη τεχνών που συμβαίνουν σε επίπεδο γειτονιάς και κοινότητας και εμπλέκουν ένα καλλιτεχνικό δρώμενο/εγχείρημα με τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας (community projects), 5) η ίδια η αποκάλυψη/ανακάλυψη της καθημερινότητας μέσα από τον κινηματογράφο όπως το αποτυπώνει ο Cavell αποτελεί μια ευκαιρία επανασύστασης της σχέσης του ατόμου με τον εαυτόν του, με τους άλλους, με τον κόσμο του, με τον εκφερόμενο λόγο του, 6) όλα τα παραπάνω ενδέχεται να αποκαλύψουν στον ίδιον τον άνθρωπο που κρίνει και δημιουργεί, άγνωστες πτυχές του εαυτού του και των άλλων, 7) ο κινηματογράφος μας θέτει, τελικά, ενώπιον των πράξεών μας και είναι ουσιαστικά μια εξόχως αυτογνωσιακή τέχνη.