Σύγκρουση πλοίων

Abstract

Dealing with collision of ships, a traditional institution of maritime law, has not engaged the attention of Greek scholars in a thorough and coordinated manner. This unsystematic approach has affected in several ways the existing national, yet rich, case-law, since national courts whenever requested to face issues that evade the trite legal principles show their inability to provide convincing answers. The aim of the present thesis is to provide a holistic approach of the subject. Therefore, the collision of ships is approached at more than one level, each of which is intended to illustrate the practical and legal issues that arise following the collision of ships. At a first level, it is thought necessary to review certain fundamental notions of international maritime law, namely the ones of ship or collision, since the needs of current business require the evolutionary conceptualization thereof. At a second level, comes in the in-depth examination of the crux of the matter, namely the legal basis in tandem with the conditions of civil liability. At a third level, the collision of ships is approached from the perspective of other fields of maritime law (arrest of ships, limitation of liability, impact on the contracts for the operation and commercial exploitation of the ship, marine pollution), with a view to establishing its positioning within the broader framework of maritime law. At a fourth level, is put forward the dialectical relationship that the maritime law traditionally maintains with two other fields of law; the general civil law and the international private law. Finally, particular importance is attached to the perspective of comparative law. The above main pillars of the present dissertation elaborate its contents in two distinct ways: some of them, such as the comparative law analyses, cut the whole dissertation across, whereas others, like the questions of international private law (conflict of laws, international jurisdictions) are considered separately, due to their significance. In this context, the present dissertation, which includes, in addition to the main text, a list of abbreviations, a table of contents and an annotated bibliography is divided, in accordance with the French paradigm, in two parties, each subdivided in two chapters and each in two paragraphs. The first party is dedicated to the legal basis of the civil liability for collision of ships. This presupposes the complete presentation of the legal framework, where the international convention for the collision of ships (1910) holds a prominent place, and the in-depth understanding of the legal notion of collision of ships. Both issues are examined within the first chapter. The second chapter of the first party enters into the content of the regulation of the civil liability, after having delineated precisely its scope of application. The second party addresses the issue of the legal treatment of the maritime claims for compensation for damages incurred due to the collision of ships (arrest of ships, maritime liens, limitation of liability, time bar for actions). The second party is equally subdivided in two chapters; the first chapter is dedicated to the legal treatment of the maritime claims which are covered by the special regulatory framework for the collision of ships, while the second party focuses on the maritime claims (i.e. claims for damages to goods raised against the carrying ship) which, although related to damages caused by the collision, are regulated differently, since they fall outside the scope of the special legal framework.

Η αντιμετώπιση της σύγκρουσης πλοίων, ενός παραδοσιακού θεσμού του ναυτικού δικαίου, δεν έχει απασχολήσει διεξοδικά και συντονισμένα την ελληνική επιστήμη. Η αποσπασματική ενασχόληση με την εν λόγω προβληματική έχει επηρεάσει ποικιλοτρόπως την υπάρχουσα εθνική νομολογία, η οποία έρχεται συχνά αντιμέτωπη με ζητήματα που εκφεύγουν των τετριμμένων, εκδηλώνοντας την αδυναμία της να δώσει πειστικές απαντήσεις σε αυτά. Η αντιμετώπιση της σύγκρουσης πλοίων μελετάται σε περισσότερα του ενός επίπεδα και η μελέτη εκάστου επιπέδου αποσκοπεί στην ανάδειξη και επιστημονική προσέγγιση των πρακτικών και νομικών ζητημάτων που εγείρονται συνεπεία της σύγκρουσης. Σε ένα πρώτο επίπεδο, επιδιώκεται η επαναθεώρηση θεμελιωδών εννοιών του ναυτικού δικαίου, όπως αυτή του πλοίου ή αυτή της σύγκρουσης. Διότι οι ανάγκες της πράξης αξιώνουν την εξελικτική νοηματοδότηση των εννοιών αυτών. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, εξετάζεται διεξοδικά ο πυρήνας της θεματικής, δηλαδή της νομικής βάσης και των επιμέρους προϋποθέσεων της αστικής ευθύνης. Σε ένα τρίτο επίπεδο, επιχειρείται η προσέγγιση της σύγκρουσης πλοίων υπό τη σκοπιά των υπόλοιπων κλάδων του ναυτικού δικαίου (εξασφαλίσεις και όρια της αστικής ευθύνης, επίδραση στην εκτέλεση των συμβάσεων εμπορική εκμετάλλευσης του πλοίου, θαλάσσια ρύπανση), με απώτερο στόχο την ένταξη της ερευνώμενης θεματικής στο ευρύτερο πλαίσιο του ναυτικού δικαίου. Σε ένα τέταρτο επίπεδο, αναλύεται η διαλεκτική σχέση που διατηρεί παραδοσιακά το ναυτικό δίκαιο με άλλους δύο δικαιϊκούς κλάδους, το γενικό ενοχικό και το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο. Τέλος, η εξεταζόμενη θεματική προσεγγίζεται και υπό την έποψη του συγκριτικού δικαίου. Οι βασικοί αυτοί άξονες της μελέτης διαρθρώνουν το περιεχόμενό της με δύο τρόπους: ορισμένοι από αυτούς την τέμνουν οριζόντια. Για παράδειγμα, οι δικαιοσυγκριτικές αναλύσεις απαντώνται όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο με βάση την εξεταζόμενη επιμέρους προβληματική. Άλλοι, την τέμνουν κάθετα, υπό την έννοια ότι αποτελούν αντικείμενα αυτοτελών παραγράφων της μελέτης. Έτσι, τα ζητήματα του εφαρμοστέου δικαίου και της διεθνούς δικαιοδοσίας, ενόψει και της σπουδαιότητάς τους εξετάζονται διακριτά. Με αυτά τα δεδομένα, η παρούσα διατριβή, η οποία περιλαμβάνει, πέραν του κυρίως κειμένου, πίνακα συντομογραφιών, πίνακα περιεχομένων και βιβλιογραφικό κατάλογο, διαιρείται, κατά το γαλλικό πρότυπο, σε δύο μέρη, έκαστο εκ των οποίων υποδιαιρείται σε δύο κεφάλαια και το κάθε κεφάλαιο σε δύο παραγράφους. Το μεν πρώτο μέρος εισέρχεται στην κεντρική προβληματική της έρευνας του νόμιμου λόγου και των προϋποθέσεων αστικής ευθύνης. Αυτό προϋποθέτει, αφενός την πλήρη καταγραφή του θεσμικού πλαισίου που διέπει την ειδική ρύθμιση και, αφετέρου, την κατανόηση της νομικής έννοιας της σύγκρουσης πλοίων. Αμφότερα τα ζητήματα αποτελούν αντικείμενο του πρώτου κεφαλαίου. Το δεύτερο κεφάλαιο του πρώτου μέρους αναλύει τη ρύθμιση της αστικής ευθύνης από σύγκρουση αφού πρώτα έχει προχωρήσει στην οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής της ειδικής ρύθμισης. Στο δε δεύτερο μέρος εξετάζεται το ζήτημα της νομικής μεταχείρισης των ναυτικών απαιτήσεων αποκατάστασης των ζημιών που προκλήθηκαν από τη σύγκρουση πλοίων (εξασφαλίσεις, όρια ευθύνης, διεθνής δικαιοδοσία, κ.α.). Το δεύτερο μέρος χωρίζεται επίσης σε δύο κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζονται οι ναυτικές απαιτήσεις που διέπονται από την ειδική ρύθμιση της σύγκρουσης πλοίων. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται οι ναυτικές απαιτήσεις που εξέρχονται του πεδίου εφαρμογής της ειδικής ρύθμισης.