Κοσμήματα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων: τα ευρήματα από τις ανασκαφές του μετρό στο ανατολικό και δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας Θεσσαλονίκης

Abstract

In the context of the construction of the Thessaloniki Metro, the Ephorate of Antiquities of Thessaloniki City –former 16th Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities– undertook the archaeological research in the western and eastern part of the project outside the ancient city walls, at the area where the western and eastern cemeteries are located.Among the burial finds discovered during the excavations of the years 2007 to 2011 an important corpus of jewellery is included. These finds are part of the broader category of items of personal adornment including wreaths, pins, earrings, pendants, beads and necklaces, chains, bracelets, rings, brooches and belt buckles.In the context of an overall approach to jewellery as objects with ornamental and symbolic function, all the items are examined, regardless of their category and raw material. The questions raised concern their typological and chronological classification, while, at the same time, taking into account the excavation data (context, co-finds, palaeo-demographic data, etc.), issues in relation to their distribution are analyzed by category, material and quantity per period (Hellenistic and Roman) and per cemetery (east and west). Additionally, an attempt is made to approach the practices of personal adornment during the Hellenistic and Roman times in Thessaloniki based on the categories, quantities and combinations of jewellery used in relation to gender and age groups.

Στο πλαίσιο κατασκευής του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης η Εφορεία Πόλης Θεσσαλονίκης –πρώην ΙΣΤ΄ ΕΠΚΑ– ανέλαβε την αρχαιολογική έρευνα στο δυτικό και ανατολικό εκτός των τειχών της αρχαίας πόλης τμήμα του έργου, εκεί όπου χωροθετούνται αντίστοιχα το δυτικό και το ανατολικό νεκροταφείο. Μεταξύ των ευρημάτων που προήλθαν από τις ανασκαφές που διενεργήθηκαν στις παραπάνω περιοχές κατά το χρονικό διάστημα από το 2007 έως και το 2011 συγκαταλέγεται και ένα σημαντικό σύνολο κοσμημάτων τα οποία αποτελούσαν στην πλειονότητά τους ταφικά κτερίσματα. Πρόκειται για ευρήματα τα οποία εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία των αντικειμένων προσωπικής κόσμησης και συμπεριλαμβάνουν στεφάνια, περόνες, ενώτια, περίαπτα, χάνδρες και περιδέραια, αλυσίδες, βραχιόλια, δακτυλίδια, πόρπες ενδυμάτων και πόρπες ζώνης. Στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης των κοσμημάτων ως αντικειμένων με διακοσμητική και συμβολική λειτουργία εξετάζεται το σύνολό τους, ανεξάρτητα από την κατηγορία και το υλικό κατασκευής τους. Τα ζητήματα που τίθενται αφορούν στην τυπολογική και χρονολογική κατάταξη τους ενώ παράλληλα, λαμβανομένων υπόψη των ανασκαφικών δεδομένων (πλαίσιο συνάφειας, συνευρήματα, παλαιοδημογραφικά στοιχεία κ.ά.), εξετάζονται θέματα κατανομής τους κατά κατηγορία, υλικό και ποσότητα ανά εποχή (ελληνιστική και ρωμαϊκή) και ανά νεκροταφείο (ανατολικό και δυτικό). Τέλος, επιχειρείται μία προσέγγιση των πρακτικών κόσμησης στη Θεσσαλονίκη των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων με βάση τα είδη, τις ποσότητες και τους συνδυασμούς των κοσμημάτων που χρησιμοποιούνται σε σχέση με το φύλο και τις ηλικιακές ομάδες.