Κλινική και εργαστηριακή αξιολόγηση της μετεγχειρητικής φυσικής δραστηριότητας σε ασθενείς με κάταγμα ισχίου

Abstract

Introduction: Hip fractures are probably the most common surgical injury among elderly individuals and, apart from the fact that they present high mortality rates, they should also be considered as a debilitating injury. At the same time, they provide a clear challenge for the orthopedic surgeon and they stand as a serious economic burden for health systems worldwide. Given the above, any kind of improvement in the means of postoperative rehabilitation process should be considered as a significant evolutionary goal. Aim: In the present study, we aim to evaluate postoperative physical activity of hip fracture patients, using both subjective and objective methods. By asking patients to answer questionnaires pre- and postoperatively and undergo functional tests, we try to identify the level of their postoperative functionality at successive follow-up periods and, hopefully, highlight those aspects of the rehabilitation process that may require improvements of any kind. Material and Methods: The sample of the study has been created by patients over 65 years of age administered in the 1st Department of Orthopedics, National and Kapodistrian University of Athens (NKUA), University General Hospital “ATTIKON”, Athens, Greece because of hip fracture, both peritrochanteric and femoral neck, between January 2015 and June 2017. Exclusion criteria were final stage cancer, neurological disease, pathological fractures, dementia, clinical depression, symptomatic arthritis of the contralateral leg and significant walking compromise requiring any means of walking aid before the fracture. Patients of the final study sample completed a series of questionnaires evaluating physical performance at time of hospitalization, 2 months and 1 year postoperatively. They also underwent functional tests at the same follow-up points. Finally, each individual patient was handed a portable pedometer, which calculated the overall count of steps made during the course of 48 hours. For the statistical analysis, the paired sample t-test was applied. Results: The final study sample consisted of 147 patients (50 men and 97 women) of middle age of 79.2 years, range, 65 – 102. The mean duration of hospitalization was 13.7 days, range, 3 – 29, divided into a mean of 8.1 days, range, 0 – 19 preoperatively and 5.5 days, range, 2 – 17 postoperatively. The results of the WHOQOL-Bref, IPAQ and ABC questionnaires presented a significant deterioration at first follow-up followed by a slight improvement at one year postoperatively. The grade of improvement varied depending on the questionnaire. Similar results were obtained by the Tinetti, Timed-Up-and-Go and Sit-to-Stand tests as well. The overall pace count was significantly low at both follow-up periods, with the last number being significantly higher as anticipated. The mean values obtained at both follow-ups however resemble to those of patients of serious neurological or functional compromise, a fact that proves the debilitating nature of hip fractures. Conclusion: This study proves and further enhances existing knowledge that hip fractures represent a serious debilitating injury, resulting to significant deterioration of quality of life, despite the improvement that should be anticipated at one year postoperatively. Appropriate physiotherapeutic interventions can facilitate the overall rehabilitation process and significantly improve final functional results. Pace count by the means of a portable pedometer provides an easily applicable, fast, directly comparable and reliable method of evaluating physical activity in these patients.

Εισαγωγή: Τα κατάγματα ισχίου αποτελούν μία από τις συχνότερες ορθοπεδικές κακώσεις σε ηλικιωμένους ασθενείς. Συνιστούν βαρύτατη κάκωση για τον ασθενή, καθώς παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά θνητότητας στο 1 έτος και ακόμη υψηλότερα ποσοστά απώλειας της ανεξάρτητης κινητικότητας. Συνιστούν όμως παράλληλα πρόκληση για το θεράποντα ορθοπεδικό χειρουργό , αλλά και μεγάλο οικονομικό βάρος για το σύστημα υγείας οποιασδήποτε χώρας. Η βελτίωση των μεθόδων αποκατάστασης πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο της εξέλιξης στη θεραπεία τους. Σκοπός: Στην παρούσα μελέτη επιδιώκουμε να εκτιμήσουμε τη φυσική δραστηριότητα των ασθενών με κάταγμα ισχίου μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση του κατάγματός τους, χρησιμοποιώντας και υποκειμενικούς αλλά και αντικειμενικούς τρόπους. Εφαρμόζοντας ερωτηματολόγια προ- και μετεγχειρητικά, αλλά και υποβάλλοντας τους εξεταζόμενους ασθενείς σε λειτουργικές δοκιμασίες, προσπαθούμε να προσδιορίσουμε το επίπεδο μετεγχειρητικής δραστηριότητας σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και, ενδεχομένως, να διαφωτίσουμε τα σημεία εκείνα της διαδικασίας αποκατάστασης των ασθενών αυτών που επιδέχονται βελτιώσεων. Υλικό και Μέθοδος: Δείγμα της μελέτης αποτελούν οι ασθενείς άνω των 65 ετών που εισήχθησαν λόγω κατάγματος του ισχίου (περιτροχαντήριου ή υποκεφαλικού) στην Α Ορθοπεδική Κλινική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), στο Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ» στη χρονική περίοδο 01/2015 – 06/2017. Κριτήρια αποκλεισμού ήταν η τελικού σταδίου νεοπλασματική νόσος, νευρολογική νόσος, παθολογικά κατάγματα, άνοια, κατάθλιψη, συμπτωματική αρθρίτιτδα του αντίπλευρου σκέλους και σοβαρή διαταραχή της βάδισης προ του κατάγματος. Το τελικό δείγμα ασθενών της μελέτης συμπλήρωσε μια σειρά από ερωτηματολόγια αξιολόγησης της φυσικής δραστηριότητας κατά την εισαγωγή, καθώς και 2 μήνες και 1 έτος μετεγχειρητικά, ενώ υπεβλήθη και σε λειτουργικές δοκιμασίες αξιολόγησης λειτουργικότητας στα ίδια μετεγχειρητικά χρονικά σημεία. Επίσης, στους ασθενείς έγινε βηματομέτρηση με χρήση φορητού βηματομετρητή τσέπης. Η στατιστική ανάλυση έγινε με τη δοκιμασία paired sample t-test. Αποτελέσματα: Οι ασθενείς που συμπεριελήφθησαν τελικά στην μελέτη ήταν 147, 50 άνδρες και 97 γυναίκες, μέσης ηλικίας 79,2 έτη, εύρος, 65 – 102. Η μέση διάρκεια νοσηλείας ήταν 13.7 ημέρες με εύρος 3 – 29 ημέρες. Από αυτές τις ημέρες, η μέση διάρκεια προεγχειρητικής νοσηλείας ήταν 8.1 ημέρες, με εύρος 0 – 19 ημέρες και η μέση διάρκεια μετεγχειρητικής νοσηλείας ήταν 5.5 ημέρες, με εύρος 2 – 17 ημέρες. Στα ερωτηματολόγια WHOQOL-Bref, IPAQ, και ABC, εμφανίστηκε σημαντική επιδείνωση των μέσων τιμών των βαθμολογιών στην πρώτη μετεγχειρητική επανεξέταση σε σύγκριση με τις προεγχειρητικές τιμές. Στην τελευταία επανεξέταση υπήρχε σε όλες τις περιπτώσεις μία τάση βελτίωσης, άλλοτε μεγαλύτερη και άλλοτε μικρότερη. Ανάλογη εικόνα παρουσίασε και η διακύμανση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τις δοκιμασίες Tinetti, Timed-Up-and-Go και Sit-to-Stand. Η βηματομέτρηση ανέδειξε σημαντικά μειωμένο αριθμό βημάτων και στους 2 μήνες αλλά και στον 1 χρόνο μετεγχειρητικά, με τη δεύτερη τιμή ωστόσο να είναι σημαντικά μεγαλύτερη. Οι μέσες τιμές ωστόσο που προέκυψαν και στις δύο χρονικές περιόδους προσομοιάζουν αυτές ασθενών με σοβαρά νευρολογικά προβλήματα ή κινητικούς περιορισμούς. Συμπέρασμα: Η μελέτη αυτή επιβεβαιώνει και ενισχύει την υπάρχουσα γνώση ότι τα κατάγματα του ισχίου αποτελούν μια σοβαρή κάκωση που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική πτώση της ποιότητας ζωής των ασθενών, παρά τη βελτίωση που πρέπει να αναμένεται προϊόντος του χρόνου. Οι κατάλληλες φυσιοθεραπευτικές παρεμβάσεις μπορούν να διευκολύνουν τη διαδικασία αποκατάστασης και να βελτιώσουν το τελικό αποτέλεσμα. Η βηματομέτρηση αποτελεί μια εύκολη, γρήγορη και άμεσα συγκρίσιμη μέθοδο αξιολόγησης της φυσικής δραστηριότητας των ασθενών αυτών.