Η Νεοελληνική λογοτεχνία ως πηγή έμπνευσης στη δημιουργική γραφή σεναρίου στον κινηματογράφο και την τηλεόραση: το παράδειγμα της Μικρασιατικής καταστροφής

Abstract

Modern Greek literature was very much influenced by Greek history, which was source of inspiration for the Greek writers and novelists, who have bequeathed to the younger generations important projects, some of them with international radiations and recognition. To these literary projects, relied on many film and television creators, exploiting them as the primary material for creating another type of script, in film and television scenario. The historical period under consideration includes the time that has been prepared and culminated the “Megali Idea” (Great Idea), the Macedonian Struggle, the Balkan Wars, the First World War, the Asia Minor’s campaign, the liberation of Greek lands and the creation of "Greece of Two Continents and Five Seas" , but also the subsequent Asia Minor’s Catastrophe and the expatriation of the Greeks of Asia Minor. The era, therefore, was dramatic for the Greek writers, who were inspired by the historical events and especially the last phase of the Asia Minor’s Tragedy. Thus, this particular study examines this specific historical period, its consequences and everything that has been depicted in the field of seventh art and television, as screenwriters and directors have been inspired from literary projects and turned them into cinematographic and television scenarios in order to transfer them to big screen.Through the anthropocentric view of the plot and the literary projects influenced by the Greek history of this period, projects of modern Greek literature were studied, which were transferred to the small and large screen, focusing on the historical context and their relation to the particular era. Therefore, this study shows evidence of history - in the chronic context of the period preceding the Asia Minor’s Catastrophe and of those that followed - literature and script writing complement each other and give a more comprehensive picture of historical events. This is because, through the heroes of literary projects and their debates in the audiovisual works, there is the imprinting of history on the part of the people who lived it, either as eyewitnesses or through narratives of their relatives who experienced the related events, given in any way purely anthropocentric character in narration. The central point of this study is the re-creation of literature, which was transferred from the pages of the novels into script, for another mean, that is, a type of writing that has a special technique and a different “language” in order to create audiovisual work for the cinema and the television.

Η Νεοελληνική Λογοτεχνία επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την Ελληνική Ιστορία, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για Έλληνες συγγραφείς και λογοτέχνες, που κληροδότησαν στις νεότερες γενιές σημαντικά έργα, ορισμένα εκ των οποίων με διεθνή ακτινοβολία και αναγνώριση. Σε αυτά τα λογοτεχνικά έργα στηρίχθηκαν πολλοί δημιουργοί του Κινηματογράφου και της Τηλεόρασης, αξιοποιώντας τα ως πρωτογενές υλικό για τη δημιουργία ενός άλλου είδους γραφής, αυτής του κινηματογραφικού και τηλεοπτικού σεναρίου. Η ιστορική περίοδος που εξετάζεται, περιλαμβάνει το χρονικό διάστημα που προετοίμασε και κορύφωσε τη Μεγάλη Ιδέα, με τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Μικρασιατική Εκστρατεία, την απελευθέρωση των ελληνικών εδαφών και τη δημιουργία της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, αλλά και τη συνακόλουθη Μικρασιατική Καταστροφή και τον εκπατρισμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Η εποχή, λοιπόν, αυτή υπήρξε πρόσφορη δραματουργικά για τους Έλληνες λογοτέχνες, που εμπνεύστηκαν από τα ιστορικά γεγονότα και κυρίως από την τελευταία φάση της Μικρασιατικής Τραγωδίας. Έτσι, στην παρούσα διατριβή εξετάζεται η συγκεκριμένη ιστορική περίοδος, οι συνέπειές της και όλα όσα αποτυπώθηκαν στον χώρο της έβδομης τέχνης και της τηλεόρασης, καθώς οι σεναριογράφοι και οι σκηνοθέτες εμπνεύστηκαν από λογοτεχνικά έργα και τα μετέτρεψαν σε κινηματογραφικά και τηλεοπτικά σενάρια, προκειμένου να μεταφερθούν στην οθόνη.Μέσα από την ανθρωποκεντρική οπτική της πλοκής και τα λογοτεχνικά έργα που επηρεάστηκαν από την ελληνική Ιστορία της συγκεκριμένης περιόδου, ερευνήθηκαν έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας που μεταφέρθηκαν στη μικρή και στη μεγάλη οθόνη με άξονα την εν λόγω ιστορική συγκυρία και τη σχέση τους με τη συγκεκριμένη εποχή. Επομένως, η ανά χείρας μελέτη εμφανίζει στοιχεία ψηλάφησης της Ιστορίας –στα χρονικά πλαίσια της περιόδου που προηγήθηκε της Μικρασιατικής Καταστροφής και όσων ακολούθησαν– με τη λογοτεχνία και τη σεναριακή γραφή να αλληλοσυμπληρώνονται και να δίνουν σφαιρική και πιο ολοκληρωμένη εικόνα των ιστορικών συμβάντων. Κι αυτό διότι, μέσα από τους ήρωες των λογοτεχνικών έργων και τις ατάκες στους στα οπτικοακουστικά έργα, υπάρχει η αποτύπωση της Ιστορίας από την πλευρά των ανθρώπων που την έζησαν, είτε ως αυτόπτες μάρτυρες είτε μέσα από διηγήσεις οικείων τους που βίωσαν τα συναφή γεγονότα, προσδίδοντας τοιουτοτρόπως καθαρά ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα στην αφήγηση. Κομβικό δε σημείο της μελέτης αποτελεί η αναδημιουργία της λογοτεχνίας, η οποία μεταφέρθηκε από τις σελίδες του μυθιστορήματος σε σενάριο, για ένα άλλο μέσο, ήτοι μέσα από ένα είδος γραφής που έχει ιδιαίτερη τεχνική και διαφορετική «γλώσσα», προκειμένου να γίνει οπτικοακουστικό έργο για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.