Περιφερειακή οργάνωση των υπηρεσιών υγείας: η ελληνική πραγματικότητα

Abstract

The regional organization of the health system has been achieved by several countries. The decentralization of health services is a process of transferring central powers and responsibilities to local or regional authorities or bodies so that public services can better respond to the health needs of citizens.This thesis attempts to answer why the regional organization and decentralization of health services in Greece was not successful, why it did not have the expected results and why it failed to meet its legislative objectives.The first part of the thesis describes the legislative reforms made in Greece to decentralize health services at a regional level. More specifically, the health system decentralization attempts in the country are reviewed in three phases.The second part of the thesis presents the results of qualitative primary research. A purposive sampling was used, due to the nature of the matter being investigated. Elite interviews were conducted with all the persons who served as directors of the health regions from 2001 to 2009 and a total of 50 persons fulfilled this criterion. The interviews with the 37 respondents (34 men and 3 women) who participated in the study were conducted between 2009 and 2012. Then the interviews were transcribed and analyzed with thematic analysis. The aim of the thematic analysis was to select the key-points of the interviews, to understand the text based on the research questions, focusing on the key issues, and to find common ground between the participants’ experiences. The data contained in the transcript of each of the 37 interviews were organized into categories within tables by theme to compare and analyze the perspectives of the directors of the health regions. The questions were divided into four (4) main themes depending on the thematic analysis.The Greek health system has so far failed to integrate a regional organization strategy and to achieve a truly decentralized health care system. The results of the survey showed that the role of regional and local government in designing, organizing and delivering health services was and still is extremely limited. Also, the regional organization depends on the degree of decentralization of decision-making, responsibility and accountability procedures for these decisions. But its success will be judged by the extent to which it will demonstrate equality, accessibility and effectiveness of health services, and the integration of a regional-decentralized logic into the wider public administration system.In conclusion, it can be argued that the regional organization and the decentralization of health services, is an important public administration issue and despite the laudable efforts at times, remains an unachieved goal of health policy in Greece.

Η περιφερειακή οργάνωση των συστημάτων υγείας αποτελεί κατάκτηση αρκετών χωρών. Η αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας αποτελεί μια διαδικασία μεταφοράς ή μεταβίβασης κεντρικών εξουσιών και αρμοδιοτήτων σε τοπικές ή περιφερειακές αρχές ή φορείς ώστε οι δημόσιες υπηρεσίες να ανταποκριθούν καλύτερα στην ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών.Σκοπός και αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι να μελετήσει και να επιχειρήσει να δώσει απαντήσεις για τους λόγους που η περιφερειακή οργάνωση και αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα δεν ολοκληρώθηκε, δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και δεν κατάφερε να ικανοποιήσει τους στόχους για τους οποίους σχεδιάστηκε και νομοθετήθηκε.Στο πρώτο μέρος της διατριβής καταγράφονται οι νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν στη χώρα με στόχο την οργάνωση και αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας σε περιφερειακό επίπεδο. Πιο αναλυτικά, η έρευνα χωρίστηκε σε τρεις μεγάλες περιόδους. Το δεύτερο μέρος της διατριβής περιλαμβάνει την πρωτογενή ποιοτική έρευνα (qualitative research) λόγω της φύσης του διερευνώμενου θέματος. Πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις τύπου ελίτ (elite interviewing) λόγω των χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων και με τη μέθοδο της σκόπιμης δειγματοληψίας (purposive sampling) επιλέχθηκε ο πληθυσμός των πενήντα προέδρων και διοικητών υγειονομικών περιφερειών από το 2001 έως και το 2009. Στην έρευνα συμμετείχαν τριάντα επτά άτομα, από τους οποίους οι τριάντα τέσσερις ήταν άντρες και οι τρεις γυναίκες. Η διενέργεια και ολοκλήρωση των συνεντεύξεων διήρκεσε από τον Μάιο του 2009 έως τον Ιανουάριο του 2012, σύμφωνα με συγκεκριμένους κανόνες που επιβάλλονται τόσο για την ορθή αξιοποίηση της μεθόδου όσο και για λόγους δεοντολογίας.Η θεματική ανάλυση (thematic analysis) χρησιμοποιήθηκε για να επιλεγούν – τα σημεία-κλειδιά στις απαντήσεις των συνεντεύξεων, την κωδικοποίησή τους και τη δημιουργία θεμάτων (themes) με στόχο να βρεθούν τα κοινά σημεία μεταξύ των συμμετεχόντων. Στη συνέχεια οι ερωτήσεις χωρίστηκαν σε τέσσερις (4) βασικές ενότητες (themes) ανάλογα με τις απαντήσεις και με βάση τη θεματική ανάλυση (thematic analysis).Το ελληνικό σύστημα υγείας δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να ενσωματώσει μια στρατηγική περιφερειακής οργάνωσης και να επιτύχει ένα αποκεντρωμένο διοικητικό σύστημα υπηρεσιών υγείας. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι ο ρόλος της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης στον σχεδιασμό, στην οργάνωση και στην παροχή υπηρεσιών υγείας ήταν και είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Επίσης, ότι η ουσιαστική περιφερειακή οργάνωση εξαρτάται από τον βαθμό αποκέντρωσης της ευθύνης στη λήψη αποφάσεων και από τις διαδικασίες λογοδοσίας για τις αποφάσεις αυτές. Η επιτυχία της όμως θα κριθεί από τον βαθμό που θα επιδείξει στην ισότητα, στην προσβασιμότητα και στην αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγείας αλλά και της ενσωμάτωσης μιας περιφερειακής-αποκεντρωτικής λογικής στο ευρύτερο δημόσιο διοικητικό σύστημα.Συμπερασματικά μπορεί να υποστηριχθεί ότι η περιφερειακή οργάνωση και κατ’ επέκταση η αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας, παρά τις κατά καιρούς αξιέπαινες προσπάθειες, παραμένει ένας επιθυμητός όσο και απόμακρος στόχος της ασκηθείσας πολιτικής υγείας στην Ελλάδα.