Η ανθρωπολογία και η φιλοσοφία της παιδείας στο "Περί Κατασκευής Ανθρώπου" έργο του Γρηγορίου Νύσσης

Abstract

SUMMARYThe philosophical intellect of Gregory is, as a whole, a point of referenceand an inexhaustible source of knowledge for each conscious educator. Hisphilosophy is identical to education. The main feature of Gregory's personality is hisphilosophical and scientific training, which is apparent from the use of medical,cosmological and psychological knowledge in his era, which makes him an exampleof a true educator and teacher, for those who seek true education and the essentialshaping the ethos of the educated. The influence of Plato and Aristotle on the spirit ofGregorius is evident. With the same comfort it moves in the field of variousphilosophical schools and perceptions, which he selectively uses, more so Aristotle,but also Anaxagoras, Plato and the Neoplatons. His perceptions of the physical order,the harmony of the universe, the functions of the soul and the body are consistent withPlatonic-Origenic, as well as Neoplatonic. Of particular importance is Gregory'speculiar perception of the creation of man. The man of Paradise is outside of theknown historical time. He is generally not interested in the interpretation of thebiblical narrative, the geographical "where" or the chronological "when" but thereality man.The philosophical intellect of Gregory of Nyssa, as imprinted in his work"On the Making of Man", is the same as that of human philosophy. The influence ofGreek education on the perceptions of this great man of letters is evident. Generally,Gregory's work is dominated by the idea of Christianity as "the finest of education"and the face of Christ as a "standard" of this education. The whole philosophy ofGregory is placed on a corresponding Greek equivalent. In his writings, the Platonicideas of education, which are Gregory's general perceptions of education, arediffused. Grigorios urges his students to acquire education, trying to instill in them thebasic idea of education and through it the acquisition of the good. The treatment forGod in its structural development includes issues of ontology, anthropology,philosophy of sociology, and so on sciences of a pedagogical nature and content.According to Gregory Nyssa, a true pedagogical suggestion is made by an authenticeducator who empirically communicates the truth and becomes her rapporteur. Thetrue educator is the one who in his person harmonizes the theory with the act, he hasbeen educated with principles of pedagogy, and then he becomes a youth educator.The value of the human being is supreme and the pedagogical dimension ofthe attributes and attributes of the "image" is enormous. It would be no exaggerationto mention that the traits and qualities of the "image" of God, according to which manis made and as imprinted in Gregory of Nyssa's "On the Making of Man" he ability ofman's share in all work good and good, the fidelity of the model to the Archetype, theexistence in the depths of our existence of every good idea, all virtue and wisdom, thedecoration of the soul with virtue, immortality and righteousness, and thecharacteristics of purity, apathy, blessedness, love, and removal from evil, plus theroyal office of man, by which God made him the ruler of creation, are an integratedphilosophy of education. Higherness and the power of man does not have the meaningof a formal imperial domination over animate and inanimate creation. GregoryNyssa's philosophical understanding of human creation highlights proposals not onlyfor an environmental philosophy but also for an environmental education in the fieldof education and training.

ΠΕΡΙΛΗΨΗΗ φιλοσοφική διανόηση του Γρηγορίου αποτελεί, στο σύνολό της, σημείοαναφοράς και ανεξάντλητη πηγή γνώσεων για κάθε συνειδητοποιημένο παιδαγωγό. Ηφιλοσοφία του ταυτίζεται με την παιδεία. Κύριο γνώρισμα της προσωπικότητας τουΓρηγορίου είναι η φιλοσοφική και επιστημονική του κατάρτιση, που φαίνεται από τηχρησιμοποίηση με άνεση ιατρικών, κοσμολογικών και ψυχολογικών γνώσεων τηςεποχής του, γεγονός που τον καθιστά παράδειγμα αληθινού παιδαγωγού καιδιδασκάλου, για όσους αναζητούν την αληθινή παιδεία και την ουσιαστικήδιαμόρφωση του ήθους των παιδαγωγούμενων. Η επίδραση του Πλάτωνος και τουΑριστοτέλους επί του πνεύματος του Γρηγορίου είναι έκδηλη Με την ίδια άνεσηκινείται στο χώρο των ποικίλων φιλοσοφικών σχολών και αντιλήψεων, τις οποίεςχρησιμοποιεί επιλεκτικά, περισσότερο τον Αριστοτέλη αλλά και τον Αναξαγόρα, τονΠλάτωνα και τους Νεοπλατωνικούς. Οι αντιλήψεις του για την φυσική τάξη, τηναρμονία του σύμπαντος, τις λειτουργίες της ψυχής και του σώματος συνάδουν με τηνπλατωνική-ωριγενική, καθώς και με τη νεοπλατωνική. Ιδιαίτερη σημασία έχει ηιδιόμορφη αντίληψη του Γρηγορίου για τη δημιουργία του άνθρωπου. Ο άνθρωποςτου Παραδείσου βρίσκεται εκτός του γνωστού ιστορικού χρόνου. Γενικώς δεν τονενδιαφέρει για την ερμηνεία της βιβλικής διηγήσεως, το γεωγραφικό "πού" η τοχρονολογικό "πότε" αλλά η πραγματικότητα άνθρωπος.Η φιλοσοφική διανόηση του Γρηγορίου Νύσσης, όπως αυτή αποτυπώνεταιστο «Περί Κατασκευής Ανθρώπου» έργο του ταυτίζεται με την περί παιδείας τουανθρώπου φιλοσοφία. Είναι εμφανής η επίδραση της ελληνικής παιδείας στιςαντιλήψεις του μεγάλου αυτού άνδρα των γραμμάτων. Κυρίαρχη θέση, γενικώς, στοέργο του Γρηγορίου καταλαμβάνει η ιδέα του Χριστιανισμού ως «τελείας παιδείας»και το πρόσωπο του Χριστού ως «προτύπου» της παιδείας αυτής. Ολόκληρη ηφιλοσοφία του Γρηγορίου τοποθετείται πάνω σε ένα αντίστοιχο ελληνικό ισοδύναμο.Στα συγγράμματά του είναι διάχυτες οι πλατωνικές ιδέες περί παιδείας, οι οποίεςαποτελούν τις γενικότερες περί παιδείας αντιλήψεις του Γρηγορίου. Ο Γρηγόριοςπροτρέπει τους μαθητές του στην απόκτηση παιδείας, προσπαθώντας να εμφυσήσεισε αυτούς τη βασική ιδέα περί παιδείας και μέσω αυτής, της απόκτησης του αγαθού.Η προς Θεόν αγωγή στη δομική της ανάπτυξη περιλαμβάνει θέματα της οντολογίας,ανθρωπολογίας, φιλοσοφίας κοινωνιολογίας κ.ά. επιστημών που έχουν παιδαγωγικόχαρακτήρα και περιεχόμενο. Κατά τον Γρηγόριο Νύσσης αληθινή παιδαγωγικήπρόταση γίνεται από τον αυθεντικό παιδαγωγό που έχει εμπειρικά οικειωθεί τηναλήθεια και γίνεται εισηγητής της. Ο αληθινός παιδαγωγός είναι εκείνος που στοπρόσωπό του εναρμονίζει τη θεωρία με την πράξη, ο ίδιος έχει παιδαγωγηθεί μεαρχές παιδαγωγίας και μετά γίνεται εισηγητής αγωγής στους νέους.Η αξία του ανθρωπίνου όντος είναι υπέρτατη και η παιδαγωγική διάστασητων γνωρισμάτων και των ιδιοτήτων του «κατ’ εικόνα» τεράστια. Δεν θα ήτανυπερβολή να αναφέρουμε ότι τα γνωρίσματα και οι ιδιότητες του «κατ’ εικόνα»Θεού, σύμφωνα με το οποίο είναι πλασμένος ο άνθρωπος και όπως αποτυπώνονταιστο «Περί Κατασκευής Ανθρώπου» έργο του Γρηγορίου Νύσσης, το αυτεξούσιο, ηδυνατότητα της μετοχής του ανθρώπου εις παν έργον αγαθό και καλό, η πιστότητατου ομοιώματος προς το Αρχέτυπο, η ύπαρξη εις τα βάθη της υπάρξεώς μας παντόςμεν καλού ιδέα, πάσα δε αρετή και σοφία, η διακόσμηση της ψυχής με αρετή,αθανασία και δικαιοσύνη και με τα χαρακτηριστικά της καθαρότητας, της απάθειας,της μακαριότητας, της αγάπης και της απομάκρυνσης από το κακό, επιπλέον δε τοβασιλικό αξίωμα του ανθρώπου, με το οποίο ο Θεός τον κατέστησε άρχοντα τηςκτίσεως, αποτελούν ολοκληρωμένη φιλοσοφία της παιδείας. Η ανωτερότητα και ηεξουσία του ανθρώπου δεν έχει το νόημα μίας τυπικής εξ καθέδρας επικυριαρχίας τουεπί της έμψυχης και της άψυχης δημιουργίας. Στην φιλοσοφική διανόηση τουΓρηγορίου Νύσσης περί της δημιουργίας του ανθρώπου αναδεικνύονται προτάσειςόχι μόνο για μία φιλοσοφία του περιβάλλοντος, αλλά και μία περιβαλλοντικήεκπαίδευση στο χώρο της παιδείας και της εκπαιδεύσεως.