Το φαινόμενο του βίαιου εκφοβισμού σε σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες: εμπειρική μελέτη σε μαθητές παιδικής και εφηβικής ηλικίας

Abstract

Bullying has been evolved in the last decades. It is manifested with several ways and can have severe consequences. Up to date, several theoretical approaches have been used to better understand bullying. Among the most influential approaches are the personal factors and moral disengagement theories. The aim of the present study was to expand the study of school bullying by recording the frequency of bullying behaviors, investigating the differences between the students belonging in different social groups, by examining the role of moral disengagement and self-efficacy and by extending the study of moral disengagement investigating the separate effect of the moral disengagement mechanism. The sample of the study consisted of 2252 students attending 41 public schools (24 elementary and 17 high schools) from Attiki and Lakonia, Greece. The students of the sample completed a questionnaire including α) general questions and demographic information, such as class, school, social and educational status of parents, b) a bullying scale, c) a scale measuring moral disengagement and d) a self-efficacy scale. The results of the analyses indicated that aspects of the personal factor (school type, involvement in sport, gender and age) comprise important factors associated with bullying behaviors. In addition, moral disengagement was a significant factor distinguishing students in terms of bullying behavior and predicted significantly bullying. Finally, the results of the analyses indicated that self-efficacy was a moderate predictor of bullying behavior. The findings of the present study provide valuable information for the development and implementation of intervention tackling bullying in schools.

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διευρύνει τη μελέτη του εκφοβισμού στο σχολικό περιβάλλον καταγράφοντας τη συχνότητα εμφάνισης εκφοβιστικών συμπεριφορών, να διερευνήσει τις διαφορές μεταξύ των βασικών χαρακτηριστικών που διαφοροποιούν τις κοινωνικές ομάδες όπου εμφανίζεται ο εκφοβισμός, να διερευνήσει τη σχέση της ηθικής αποδέσμευσης και της αυτο-αποτελεσματικότητας με τον εκφοβισμό και να επεκτείνει τη μελέτη στον χώρο αυτό μελετώντας την επίδραση που έχουν οι επιμέρους μηχανισμοί της ψυχολογικής αποδέσμευσης στη διαμόρφωση και εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών, και να διερευνήσει την επίδραση που έχει ο τύπος του σχολείου και το αντίστοιχο πλαίσιο κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στην εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 2252 μαθητές/τριες από 41 δημόσια σχολεία (24 Δημοτικά σχολεία και 17 Γυμνάσια) των νομών Αττικής και Λακωνίας. Οι μαθητές/τριες του δείγματος συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο που περιλάμβανε α) Γενικές ερωτήσεις και δημογραφικά χαρακτηριστικά, όπως την τάξη, το σχολείο, το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο γονέων, β) ερωτηματολόγιο εκφοβισμού, γ) ερωτηματολόγιο ηθικής αποδέσμευσης και δ) ερωτηματολόγιο αντιληπτής αυτο-αποτελεσματικότητας. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων έδειξαν ότι οι παράμετροι του προσωπικού παράγοντα (τύπος σχολείου, ενασχόληση με τον αθλητισμό, φύλο και ηλικία) αποτελούν σημαντικούς δείκτες που συνδέονται με τη συμμετοχή σε περιστατικά εκφοβισμού. Επίσης, η ηθική αποδέσμευση βρέθηκε να αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης των εφήβων σχετικά με τη συμμετοχή τους σε περιστατικά εκφοβισμού και ένα σημαντικό παράγοντα πρόβλεψης της συμμετοχής σε περιστατικά εκφοβισμού. Τέλος, από τις αναλύσεις προέκυψε ότι η γενική αυτο-αποτελεσματικότητα αποτελεί μέτριας βαρύτητας δείκτη πρόβλεψης της συμμετοχής σε περιστατικά εκφοβισμού και ανάλογης διαφοροποίησης των εφήβων. Από τα ευρήματα της έρευνας προκύπτουν σημαντικές πληροφορίες για τη δημιουργία και εφαρμογή παρεμβάσεων αντιμετώπισης του εκφοβισμού.