Η ανάπτυξη των ΜΜΕ (18ος-21ος αιώνας): μια προσέγγιση της πολιτικής οικονομίας

Abstract

Τhe stated objective was the registration and the interpretation of the «big picture» of the history of the mass media, during the period from the conclusion of the 18th century until the outset of the 21st century. Within the general historical framework a study of the Greek mass media in the digital epoch is attempted. The approach of the political economy of communication is adopted, and a synthesis of three complementary and interlinked theoretical frames-viewpoints is being developed. The first frame is the viewpoint of the form and the technology of communication, as being outlined in the German Ideology, according to which upon the basis of the capitalistic system of production, concrete productive relations and divisions of labour are being developed, finally leading to a concrete/specific form of communication. At the interior of this viewpoint, the evolution of the mass media is being studied in combination with capital’s incentives for space and time compressions based on the relevant Marx’s standpoint and the approach of David Harvey. The historical viewpoint of such a type also distinguishes the transformations of capitalistic society interacting with the evolving form of communication. The second frame is the viewpoint of the evolutionary analysis within the framework of the always concrete conditions for capital accumulation . Given the trend of capital for accumulation, and that the pre-condition for the realization of profit is the uneventful possible rotation of commodities/services within the markets, there exists the need for massive networking and commercial communication with the markets, and consequently the problem of the relative interlocking of the mass media with capital’s sphere of circulation and sales. The third frame is the viewpoint of the inquiry of the mass media’s role within the wider historical conditions of workforce control. The relative role of the mass media is being examined within a wider nexus of disciplining the workforce, with the pre-requitise of the dynamics of exploitation being developed on the basis of the capitalistic productive relations.

Στη διατριβή αυτή επιχειρήθηκε μια ιστορική μελέτη της εξελικτικής πορείας των ΜΜΕ σε συνδυασμό την εξέλιξη του κεφαλαιοκρατικού κοινωνικοοικονομικού συστήματος, με στόχο να αναλυθούν οι δυναμικές που μεταμορφώνουν το πεδίο επικοινωνίας σε σχέση με τη μορφή που είχε έως τα τέλη του 20ου αιώνα. Αξιοποιήθηκε ένα θεωρητικό πλαίσιο το οποίο παρέχει τη δυνατότητα ιστορικής ανάλυσης της εξελικτικής πορείας των ΜΜΕ, προσφέροντάς μας ταυτόχρονα τη δυνατότητα να μελετάμε αυτή την πορεία σε συνδυασμό με το ιστορικό πλαίσιο. Βασικό στοιχείο του θεωρητικού πλαισίου της διατριβής, είναι ότι εξετάζει τα ΜΜΕ ως υποσυστήματα της επικοινωνιακής δικτύωσης του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Κρίθηκε επίσης απαραίτητο, το θεωρητικό αυτό πλαίσιο να δίνει τη δυνατότητα κριτικής ανάδειξης των πολιτικών διλημμάτων που συνδέονται με τα ΜΜΕ και το ρόλο τους στο πολιτικοοικονομικό πεδίο. Με δεδομένη και την επιστημονική μας ειδίκευση, το επιστημονικό πεδίο που δίνει τη δυνατότητα ιστορικών αναλύσεων και ανάδειξης των ηθικών διλημμάτων στην πολιτική και την οικονομική ζωή, είναι η πολιτική οικονομία. Στο χώρο των σπουδών επικοινωνίας η σχετική επιστημονική προσέγγιση είναι η προσέγγιση της πολιτικής οικονομίας των μέσων επικοινωνίας.