Φύση και αγωγή στη διαδικασία διαμόρφωσης της προσωπικότητας: εξέταση των ιδεών των Ζ.Ζ. Ρουσσώ, Μ. Μοντεσσόρι, Κ. Ρότζερς και Λ. Βυγκότσκι

Abstract

The present thesis aims to study personality development in the light of the interaction between biological and social factors of child development as it is discussed in the theories of Jean-Jacques Rousseau, Maria Montessori, Carl Rogers and Lev Vygotsky. Given the fact that personality development constitutes the centre of every pedagogical theory, being the ideal to which education aims, the potential and the limits of education with regard to the development of children’s personality are examined through the comperative analysis of L. Vygotsky’s cultural-historical theory, and the child-centred tradition as it is presented in the theories of J.J. Rousseau, M. Montessori, and C. Rogers. In the first chapter there is an attempt to conceptually delineate the term personality as it is outlined in the main personality theories, and in the following chapters the theories of the four thinkers mentioned above are presented and critically examined. Finally, some methodological conclusions concerning the dialectical interaction between nature and education in the process of personality development are put forth, and the contribution of the four theories which were investigated in the development of pedagogical thinking is highlighted. Furthermore, the notion of the wholly developed personality as the goal of education is approached.

Η παρούσα διατριβή επιχειρεί τη διερεύνηση της διαμόρφωσης της προσωπικότητας υπό το πρίσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των βιολογικών και των κοινωνικών συνιστωσών της ανάπτυξης του παιδιού, όπως την πραγματεύονται οι θεωρίες του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, της Μαρίας Μοντεσσόρι, του Καρλ Ρότζερς και του Λεβ Βυγκότσκι. Δεδομένου ότι η προσωπικότητα αποτελεί το επίκεντρο κάθε παιδαγωγικής θεωρίας συνιστώντας το ιδεώδες στο οποίο αποσκοπεί η αγωγή, εξετάζονται οι δυνατότητες και οι περιορισμοί της αγωγής όσον αφορά τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών μέσω της συγκριτικής ανάλυσης της πολιτισμικής-ιστορικής θεωρίας του Λ. Βυγκότσκι και της παιδοκεντρικής παράδοσης, όπως εκφράζεται στις θεωρίες του Ζ.Ζ. Ρουσσώ, της Μ. Μοντεσσόρι και οτου Κ. Ρότζερς. Στο πρώτο κεφάλαιο επιχειρείται η εννοιολόγηση του όρου προσωπικότητα όπως αποτυπώνεται στις κυριότερες θεωρίες προσωπικότητας και στα επόμενα κεφάλαια παρουσιάζονται και εξεταζονται κριτικά οι θεωρίες των τεσσάρων προαναφερθέντων στοχαστών. Τέλος, διατυπώνονται ορισμένα μεθοδολογικά συμπεράσματα σχετικά με τη διαλεκτική αλληλεπίδραση μεταξύ φύσης και αγωγής στη διαδικασία διαμόρφωσης της προσωπικότητας και αναδεικνύεται η συμβολή των τεσσάρων θεωριών που εξετάστηκαν στη διαμόρφωση της παιδαγωγικής σκέψης. Επιπλέον, προσεγγίζεται η έννοια της ολόπλευρα ανεπτυγμένης προσωπικότητας ως σκοπού της αγωγής.