Πόλεις και θεσμοί: ο ρόλος των θεσμών στην εξελικτική διαδικασία των πόλεων: μελέτη της περίπτωσης του Βόλου

Abstract

This PhD dissertation is an attempt to deepen the relationship that appears to exist between the institutional theory as expressed through the work of North Douglass and the concept of city change. In this context, concepts concerning the development of cities, social change, the evolution of human relations, the impact of institutions on human behavior are studied. An attempt is made to identify the origins of the creation of cities, dating centuries before, when the need for people to coexist to evolve. The most important theories concerning the institutional part are studied, with the North Douglass institutional theory being chosen as the main means of searching for the elements of the change in the urban fabric and the urban image. But apart from the North Douglass theory, other important theories are compared and an attempt is made to identify the characteristics that create the urban change. The city is a modern social phenomenon and is the place of action and confrontation of various social groups. The process of changing a city can also be the key to explaining social change in general. An important part of the work is also the study of the phenomenon of the free rider, a social phenomenon, which is a reference point of the North's institutional theory as the attempt to eradicate it appears to have a positive effect on the evolutionary process of the cities. Finally, the work involves a piece of empirical research concerning the city of Volos in an effort to identify the aspects of the theories that were studied. The dissertation is an attempt to reconcile the research of institutional theory and urban evolution, as the first is the mirror of the human mindset in society, the second is the imprint of development in the end of the years.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί μία προσπάθεια εμβάθυνσης της σχέσης που εμφανίζεται να υπάρχει μεταξύ της θεσμικής θεωρίας όπως αυτή εκφράστηκε μέσα από το έργο του North Douglass και της έννοιας της μεταβολής των πόλεων. Στα πλαίσια αυτά μελετώνται έννοιες που άπτονται των αντικειμένων της ανάπτυξης των πόλεων, της κοινωνικής μεταβολής, της εξέλιξης των ανθρωπίνων σχέσεων, της επίδρασης των θεσμών στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν τα γενεσιουργά αίτια της δημιουργίας των πόλεων, που χρονολογούνται αιώνες πριν, όταν εμφανίσθηκε η ανάγκη στους ανθρώπους να συνυπάρξουν ώστε να εξελιχθούν. Μελετώνται οι σημαντικότερες θεωρίες που αφορούν το κομμάτι των θεσμών, με την θεσμική θεωρία του North Douglass να έχει επιλεχθεί ως το κύριο μέσο της αναζήτησης των στοιχείων της μεταβολής του αστικού ιστού και της αστικής εικόνας. Εκτός όμως από τη θεωρία του North Douglass, εξετάζονται συγκρινόμενες και άλλες σημαντικές θεωρίες και γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν τα χαρακτηριστικά εκείνα που δημιουργούν την αστική μεταβολή. Η πόλη αποτελεί ένα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο και είναι ο χώρος δράσης και αντιπαράθεσης διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Η διαδικασία της αλλαγής μίας πόλης, μπορεί να αποτελεί και το «κλειδί» επεξήγησης της κοινωνικής μεταβολής γενικότερα. Σημαντικό μέρος της εργασίας κατέχει και η μελέτη του φαινομένου του λαθρεπιβάτη, ένα κοινωνικό κυρίως φαινόμενο, που αποτελεί σημείο αναφοράς της θεσμικής θεωρίας του North καθώς η προσπάθεια εξάλειψής του, φαίνεται να έχει θετική απόδοση στην εξελικτική διαδικασία των πόλεων. Τέλος, η εργασία εμπεριέχει κομμάτι εμπειρικής έρευνας που αφορά την πόλη του Βόλου, σε μία προσπάθεια να εντοπιστούν οι πτυχές των θεωριών που μελετήθηκαν. Η διατριβή, αποτελεί μία προσπάθεια συγκερασμού της έρευνας της θεσμικής θεωρίας και της αστικής εξέλιξης, καθώς η πρώτη αποτελεί τον καθρέφτη της ανθρώπινης νοοτροπίας στη κοινωνία, η δεύτερη αποτελεί την αποτύπωση της ανάπτυξης μέσα στο πέρας των χρόνων.