Μορφομετρική ανάλυση και ανατομικές παραλλαγές των οστικών δομών της κρανιοαυχενικής συμβολής στον ελληνικό πληθυσμό

Abstract

ABSTRACT Aim: The aim of the current doctoral thesis is the morphometric study of the osseous structures of the craniocervical junction and the recording of their anatomical variants. Material: One hundred and forty-one (73 male and 68 female) adult dry skulls of a North-Greek population were investigated. The sample was part of the bone’s collection of the Department of Anatomy and Surgical Anatomy of the Medical School of the Aristotle University of Thessaloniki. A part of the sample derived from the ossuaries of the cemeteries of Thessaloniki and Serres. Method: Measurements were mainly performed with a digital caliper and rarely with metric tape. Photographs of all osseous structures were taken from a fixed distance, vertically on the horizontal plane. Digital photos were taken and the angles were measured with the program MB-Ruler 5.3. Surface area, perimeter and circularity of the foramen magnum were measured with Photoshop CS5 tutorial. Dimensions and angles of the osseous structures were measured and the shape of their surfaces was evaluated. Correlations, existence of asymmetry, the impact of the gender and the age on the variables were investigated. Results: The majority of the skulls had an ellipsoid foramen magnum, while the square and exagonal shapes were rare. No shape was representative of the gender in the Greek population. The predominant shape of the occipital condyle was the ellipsoid, followed by the octoid and asymmetry was detected. Τhe anteroposterior diameter of the foramen magnum was higher than laterolateral diameter. The occipital condyle was symmetrical regarding to their length, width and height, while the hypoglossal canals were asymmetrical concerning their length. They were closer to the posterior than the anterior border of the occipital condyle. Male skulls had a wider foramen magnum and wider occipital condyles bilaterally. The right hypoglossal canals were elongated in males, as well as the intercondylar distances. Τhe minimum thickness of the bone on vertebral artery groove was prevalent in right side. The external dimensions of the atlas vertebra, the vertebral foramen, the length of the anterior and posterior arch, the height of the posterior arch, the distance of the vertebral artery groove from the posterior tubercle, the posterior distance of the glenoid articular facets and the dimensions of the transverse foramen were higher in males. A strong correlation was found between the lengths of the anterior and posterior arch, as well as between the height and width of the fossa of the dens. The dimensions of the vertebral foramen of the axis and the anteroposterior diameter of the vertebral body were higher in males.Conclusions: The dissertation highlights the differences among populations, comparing the findings in Greek population with those of other populations. It also underlines the morphometric differences between the genders and the existence of asymmetry in Greeks. The surgeon who intervenes in the area should always evaluate the ethnic, gender and age differences and possible anatomical variants in order to select the appropriate surgical approach and anatomical landmarks.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η μορφομετρική μελέτη των οστών της κρανιοαυχενικής συμβολής και η καταγραφή των ανατομικών τους παραλλαγών. Υλικό: Εξετάσθηκαν 141 αποξηραμένα οστά ενηλίκων Ελλήνων από τη Βόρεια Ελλάδα (73 ανδρών και 68 γυναικών). Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε ανήκε σε σκελετούς που φυλάσσονται στο Εργαστήριο της Ανατομίας και Χειρουργικής Ανατομίας της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. και σε οστεοφυλάκια των νομών Θεσσαλονίκης και Σερρών. Μέθοδος: Οι μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν κυρίως με ηλεκτρονικό παχύμετρο ακριβείας και σπανιότερα με μετρική ταινία. Ελήφθησαν φωτογραφίες όλων των οστών από σταθερή απόσταση, κάθετα στο οριζόντιο επίπεδο. Ακολούθησε ψηφιακή ανάλυση των φωτογραφιών και μέτρηση γωνιών με τη χρήση του προγράμματος ΜΒ-Ruler 5.3. Το εμβαδόν, η περίμετρος και η κυκλικότητα του μεγάλου τρήματος μετρήθηκαν με το πρόγραμμα Photoshop cs5 tutorial. Μετρήθηκαν οι διαστάσεις και οι γωνίες όλων των οστών και αξιολογήθηκε το σχήμα των επιφανειών τους. Αναζητήθηκαν συσχετίσεις, ύπαρξη ασυμμετρίας, επίδραση του φύλου και της ηλικίας στις μεταβλητές της περιοχής. Αποτελέσματα: Η πλειονότητα των κρανίων παρουσίαζε ελλειψοειδές σχήμα μεγάλου τρήματος, ενώ το τετράγωνο και εξάγωνο σχήμα ήταν σπάνια. Κανένα σχήμα δεν ήταν αντιπροσωπευτικό του φύλου στον Ελληνικό πληθυσμό. Το επικρατέστερο σχήμα ινιακού κονδύλου ήταν το ελλειψοειδές, ακολουθούμενο από το οκτωειδές και υπήρχε ασυμμετρία. Η προσθιοπίσθια διάμετρος του μεγάλου τρήματος ήταν μεγαλύτερη από την πλαγιοπλάγια. Οι ινιακοί κόνδυλοι ήταν συμμετρικοί ως προς το μήκος, πλάτος και ύψος τους, ενώ οι υπογλώσσιοι πόροι ήταν ασύμμετροι ως προς το μήκος τους. Ο υπογλώσσιος πόρος βρισκόταν πιο κοντά στο οπίσθιο, από ότι στο πρόσθιο άκρο του ινιακού κονδύλου. Τα ανδρικά κρανία παρουσίαζαν ινιακό τρήμα μεγαλύτερων διαστάσεων και ινιακούς κονδύλους πλατύτερους αμφοτερόπλευρα. Οι δεξιοί υπογλώσσιοι πόροι ήταν επιμηκέστεροι στους άνδρες, όπως μεγαλύτερες ήταν και οι διακονδυλικές αποστάσεις. Το ελάχιστο πάχος τόξου στην αύλακα της σπονδυλικής αρτηρίας ήταν μεγαλύτερο δεξιά. Οι εξωτερικές διαστάσεις του άτλαντα, του σπονδυλικού τρήματος, το μήκος του προσθίου και οπισθίου τόξου, το ύψος του οπισθίου τόξου, η απόσταση της αύλακας της σπονδυλικής αρτηρίας από το οπίσθιο φύμα, η οπίσθια απόσταση των γληνοειδών αποφύσεων, οι διαστάσεις των εγκαρσίων τρημάτων παρουσίαζαν στατιστικά μεγαλύτερες τιμές στους άνδρες. Βρέθηκε ισχυρή συσχέτιση του μήκους του προσθίου με το μήκος του οπισθίου τόξου καθώς του ύψους με το πλάτος του βοθρίου του οδόντα. Οι διαστάσεις του σπονδυλικού τρήματος του άξονα και η προσθιοπίσθια διάμετρος του σπονδυλικού σώματος παρουσίαζαν στατιστικά μεγαλύτερες τιμές στους άνδρες. Συμπεράσματα: Η διατριβή αναδεικνύει την ύπαρξη πληθυσμιακών διαφορών συγκρίνοντας τα ευρήματα στον Ελληνικό πληθυσμό με τα αντίστοιχα άλλων πληθυσμών. Επιπλέον επισημαίνει τις μορφομετρικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων και την ύπαρξη ασυμμετρίας στον Ελληνικό πληθυσμό. Ο χειρουργός που επεμβαίνει στην περιοχή πρέπει πάντα να αξιολογεί τις πληθυσμιακές, φυλετικές και ηλικιακές διαφοροποιήσεις και τις τυχόν υπάρχουσες ανατομικές παραλλαγές προκειμένου να επιλέξει την κατάλληλη προσπέλαση και τα οδηγά σημεία.