Σύστημα επιτήρησης λοιμώξεων και κατανάλωσης αντιβιοτικών σε γυναικολογικό νοσοκομείο/μαιευτήριο και μονάδα νεογνών

Abstract

The impact of healthcare–associated infections (HAIs) is significant since they increase mortality and morbidity, prolong hospital stay, enhance resistance of microorganisms to antibiotics and add economical burden. The medical community all over the world is trying to create and implement infection control programs. The aim of the present study, conducted in a 314-bed maternity hospital, was to measure the infection rates and the consumption of antibiotics as well as to develop and implement an infection control manual in a maternity hospital with a neonate Intensive Care Unit (NICU). The measurement of antibiotic use in the hospital was conducted from 2005 to 2007. Pharmacy consumption data of systemic antibiotic were processed by the Defined Daily Doses methodology (DDDs per 1000 occupied bed-days) for the 6 Ob-Gyn clinics. The surveillance of HAIs enrolled patients hospitalized for more than 24h in the Ob-Gyn clinics, NICU the pediatric surgery clinic during one month in 2008. Two questionnaires were used, one for the adults and one for the neonates and the pediatric patients. The infection control manual was written according to the CDC guidelines and it was distributed to the personnel by the infection control nurse through educational seminars. Total hospital antibiotic use increased from 7015,7DDDs to 9336,6DDDs (not statistically significant, p=0,559), while there was no increase in patient admissions (13.000/year). Cephalosporins had the highest use (p>0,05). Carbapenemes (p=0,0001), sulfonamides (p=0,022) and glycopeptides (p=0,022) increased. Aminoglycoside use was constant throughout the years. Two clinics used no sulfonamides while one had no quinolones use. The results were used for the implementation of a guided antibiotic policy in order to improve medical treatment and establish a hospital database. Among Ob-Gyn patients 16 HAIs were recognized during hospitalization and 14 HAIs after patients’ discharge; the overall prevalence of infected patients was 2.9% and the prevalence of HAIs was 3.2%. Among NICU patients, the prevalence of HAIs was 3.9%. The infection control manual included guidelines about: hand hygiene, medical gloves, scrubs and masks, medical sharps and waste, decontamination of instruments and the environment, infections that after exposal to them a health-care worker must receive chemoprophylaxis, management of exposure to HIV, HBV, HCV, immunization practices, care of intravascular devices and catheter insertion and patients’ isolation policy. Our study can be the basis for implementing the infection control manual that we propose not only to a maternity hospital but to all hospitals after the necessary modifications. Maternity hospitals should mandate the presence of an IC committee to oversee and coordinate IC practices through dissemination of information, surveillance activities, investigation, antibiotic stewardship, prevention and control of HAIs.

Oι νοσοκομειακές λοιμώξεις έχουν δυσμενείς επιπτώσεις αυξάνοντας τη θνητότητα, τη θνησιμότητα, τη διάρκεια και το κόστος νοσηλείας καθώς και τη χρήση των αντιβιοτικών, ενισχύοντας την εμφάνιση πολυανθεκτικών στελεχών μικροβίων. Παγκόσμια είναι πλέον η προσπάθεια του ιατρικού κόσμου για εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων με μέτρα ελέγχου των λοιμώξεων. Ο στόχος της παρούσης διδακτορικής διατριβής, που διενεργήθηκε σε μαιευτήριο δυναμικότητας 314 κλινών, είναι καταγραφή της συχνότητας των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της κατανάλωσης των αντιβιοτικών και η δημιουργία ενός εγχειριδίου με μέτρα ελέγχου των λοιμώξεων για μαιευτήριο με Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) νεογνών. Η καταγραφή της κατανάλωσης αντιβιοτικών αφορά τα έτη 2005-2007. Τα δεδομένα της κατανάλωσης εκφράστηκαν σε μονάδες Daily Defined Doses/1000 occupied bed-days για τις 6 γυναικολογικές-μαιευτικές κλινικές. Η επιτήρηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων συμπεριέλαβε τους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν για περισσότερο από 24 ώρες κατά τη διάρκεια ενός μηνός το 2008 στις μαιευτικές-γυναικολογικές κλινικές, στη ΜΕΘ νεογνών και στην παιδοχειρουργική κλινική. Χρησιμοποιήθηκαν δύο πρωτόκολλα καταγραφής, ένα για τις ενήλικες ασθενείς και ένα για τα νεογνά και τους παιδοχειρουργικούς ασθενείς. Η συγγραφή του εγχειριδίου ελέγχου λοιμώξεων βασίστηκε στις κατευθυντήριες οδηγίες του CDC. Διανεμήθηκε στο προσωπικό από τη νοσηλεύτρια ελέγχου λοιμώξεων μέσω εκπαιδευτικών σεμιναρίων. Η συνολική κατανάλωση των αντιβιοτικών αυξήθηκε από 7015,7DDDs σε 9336,6DDDs (χωρίς στατιστικά σημαντική διαφορά, p=0,059), με σταθερό τον αριθμό των εισαγωγών. Οι κεφαλοσπορίνες είχαν την υψηλότερη κατανάλωση (p>0,05). Η κατανάλωση των καρβαπενεμών (p=0,0001), των σουλφοναμιδών (p=0,022) και των γλυκοπεπτιδίων (p=0,022) αυξήθηκε. Η χρήση των αμινογλυκοσιδών παρέμεινε διαρκής και στα 3 έτη. Δύο κλινικές δε χρησιμοποίησαν καθόλου σουλφοναμίδες και μια κλινική δε χορήγησε καθόλου κινολόνες. Τα αποτελέσματα αξιοποιήθηκαν με σκοπό να εφαρμοστούν μέτρα στρατηγικής χρήσης των αντιβιοτικών για τη βελτίωση της παρεχόμενης φαρμακευτικής αγωγής και για τη δημιουργία βάσης δεδομένων. Στους γυναικολογικούς-μαιευτικούς ασθενείς εντοπίστηκαν 16 λοιμώξεις κατά τη νοσηλεία τους και 14 λοιμώξεις μετά το εξιτήριο. Το ποσοστό των προσβεβλημένων ασθενών ήταν 2,9% και το ποσοστό των λοιμώξεων 3,2%. Στη ΜΕΘ νεογνών το ποσοστό των λοιμώξεων ήταν 3,9%. Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει κατευθυντήριες οδηγίες για την υγιεινή των χεριών, τη χρήση γαντιών, τους κανόνες απομόνωσης ασθενών, τον εμβολιασμό του προσωπικού, τη χημειοπροφύλαξη του προσωπικού σε περιπτώσεις ατυχημάτων, τη διαχείριση των μολυσματικών και των αιχμηρών αντικειμένων, την αποστείρωση εξοπλισμού και περιβάλλοντος και τη φροντίδα κεντρικών και περιφερικών γραμμών. Δεδομένου ότι η οργάνωση προγραμμάτων ελέγχου των νοσοκομειακών λοιμώξεων σε κάθε νοσηλευτικό ίδρυμα της χώρας αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη, η παρούσα διατριβή αποτελεί βάση για την εφαρμογή του προτεινόμενου εγχειριδίου τόσο σε ένα μαιευτήριο όσο και στα υπόλοιπα νοσοκομεία κατόπιν των απαιτούμενων τροποποιήσεων.