Physical activity in depressed patients: a self-determination approach

Abstract

The aim of this Thesis was threefold: (i) to contribute to the clarification of the issue of causality between physical exercise and depression amelioration in adult patients with major depressive disorder (18-65years), (ii) to investigate if self-determination theory (SDT) could reveal predictive properties towards depression relief and physical activity participation in adult outpatients (18-65years) with major depressive disorder, and (iii) to examine whether objectively measured habitual physical activity is associated with predictive effects on the improvement of depression in adult outpatients (18-65years) with major depressive disorder. The first study was a critical review provided extensive interpretation of the literature referred to exercise for adult patients with major depressive disorder. Based on this study, physical exercise was associated with an improvement in depression, but depressed patients participating in exercise on prescription schemes documented the highest dropout rates among all patients. Relevant recommendations based on SDT were provided in order to increase treatment effectiveness and to decrease dropout rates. In light of the inconclusive views seen in literature concerning the causal antidepressant effects of exercise, a systematic review was conducted to examine if exercise brings about clinically signficant antidepressant effects on adult patients with major depressive disorder. Based on normative comparisons, exercise led to an improvement in depression that was equivalent to general population. The most effective dose-response relationship was moderate intensity exercise of three times per week for both short- or longer-term (3, 8, or 9 weeks) involving strong identity characteristics referring to preferred intensity or type of exercising. A subsequent systematic review employed practical significance comparisons (meta-analytic techniques) to explore if the aerobic modality of exercise in particular, compares favourably to routine practice treatment conditions. This meta-analysis favoured the antidepressant effects of aerobic exercise attributable to the large and significant overall effect-size and the low heterogeneity levels. Also, no publication bias was recorded. Coding on participant, intervention, comparison, outcome and design characteristics did not change the result. The most-effective dose-response relationship referred to aerobic exercise of three times per week at moderate intensity for a short- (up to six weeks) or longer period (eight to twelve weeks). Following the supportive evidence for the causal antidepressant effects of exercise, the fourth study of this Thesis investigated the predictive contribution of SDT to depression relief and to physical activity participation in order to provide a robust rationale that could tackle the sedentary lifestyle of depressed patients and the disappointing dropout rates from exercise on prescription schemes. Based on a sample of 206 patients, this study revealed that need satisfaction (competence, autonomy and relatedness) is capable of predicting depression relief and physical activity participation including the corresponding metabolic equivalents by its own right as it overcome and neutralised the positive mediating effects of autonomous-(internal/identified) behavioural regulators (e.g., exercise for pleasure or for personal importance). Depression, however, illustrated an adverse toxic effect on need satisfaction. Controlling forms-(external/introjected) of behavioural regulators (e.g., exercise for external rewards or self-blame) typically comprising the iatrogenic physical activity/exercise on prescription or promotion model showed no mediating effect. Finally, given that the self-administrative health behavioural pattern of habitual physical activity may represent the front-line treatment tool against depression, the fifth study of this Thesis recruited 19 depressed patients to explore whether objective habitual physical activity levels measured by means of a 7-day use of triaxial accelerometer devices are associated with antidepressant predictive properties. The study recorded an average of 32 minutes of moderate to vigorous habitual physical activity per day. This amount of habitual physical activity predicted depression amelioration and explained 23% of the variance of depression. It should be noted that only 40 seconds of the 32 minutes represented the vigorous component. Collectively, this Thesis has found that physical exercise shows causal antidepressant effects. Also, satisfying the SDT dendrites of psychological needs for exercise may lead to depression relief as well as to participation in physical activity. Finally, the objectively measured level of moderate to vigorous habitual physical activity for 32 minutes per day is related with depression amelioration. Studies 4 and 5 need to be replicated with a longitutinal design in order to draw causal conclusions. Also, the implementation of pragmatic randomized controlled trials is essential in order to translate into real life settings the clinical evidence referred to the antidepresiveness of physical activity/exercise and the predictive power of SDT towards physical activity participation.

Η παρούσα Διδακτορική Διατριβή είχε τριπλό σκοπό. Πρώτον, να συνεισφέρει στην διευκρίνηση της σχέσης αιτιότητας μεταξύ της συμμετοχής στην άσκηση και της βελτίωσης της κατάθλιψης σε ενήλικες ασθενείς με μείζων καταθλιπτική διαταραχή (κλινική κατάθλιψη) (18-65 ετών). Δεύτερον, να διερευνήσει κατά πόσο η Θεωρία του Αυτοπροσδιορισμού μπορεί να συνεισφέρει στη πρόβλεψη της βελτίωσης της κατάθλιψης αλλά και στη συμμετοχή στη φυσική δραστηριότητα σε ενήλικες ασθενείς με μείζων καταθλιπτική διαταραχή (18-65 ετών). Τρίτον, να εξετάσει εάν η συνήθης φυσική δραστηριότητα προβλέπει βελτίωση της κατάθλιψης σε ενήλικες ασθενείς με μείζων καταθλιπτική διαταραχή (18-65 ετών). Η πρώτη μελέτη αποτέλεσε μία κριτική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σε σχέση με την άσκηση σε ενήλικες ασθενείς με μείζων καταθλιπτική διαταραχή (18-65 ετών). Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η άσκηση συνδέεται με βελτίωση της κατάθλιψης, αλλά οι ασθενείς με κλινική κατάθλιψη παρουσιάζουν από τους υψηλότερους δείκτες εγκατάλειψης από τα συνταγογραφημένα προγράμματα άσκησης. Σχετικές συστάσεις παρουσιάσθηκαν με βάση την Θεωρία του Αυτοκαθορισμού προς τη μεγιστοποίηση της αντικαταθλιπτικής δράσης της άσκησης αλλά και της μείωσης των δεικτών εγκατάλειψης. Η δεύτερη μελέτη αποτέλεση μία συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση που εξέτασε τη σχέση αιτιότητας μεταξύ της συμμετοχής στην άσκηση και της βελτίωσης της κατάθλιψης. Με βάση την ανάλυση κανονικότητας σε συνάρτηση με τον γενικό πληθυσμό, η μελέτη έδειξε πως η συμμετοχή στην άσκηση βελτιώνει την κατάθλιψη σε επίπεδο ανάλογο του γενικού πληθυσμού. Η πιο αποτελεσματική δοσολογία ήταν η αερόβια άσκηση για 3, 8, ή 9 εβδομάδες τρείς φορές την εβδομάδα με μέτρια επιβάρυνση (ένταση άσκησης) και με έντονα χαρακτηριστικά την αυτοεπιλογή του είδους ή/και της έντασης της άσκησης. Η επόμενη συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση (τρίτη μελέτη) υιοθέτησε μετα-αναλυτικές τεχνικές για να εξετάσει εάν η αερόβια άσκηση φέρει αντικαταθλιπτική επίδραση συγκρινόμενη με τις συνήθεις παραδοσιακές αντικαταθλιπτικές θεραπείες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η αερόβια άσκηση φέρει μεγάλη αντικαταθλιπτική επίδραση. Επιπλέον, η αντικαταθλιπτική δράση της άσκησης δεν διαστρεβλώθηκε από μεταβλητές σύγχυσης. Η πιο αποτελεσματική δοσολογία ήταν και η βραχυπρόθεσμη αλλά και η μακροπρόθεσμη αερόβια άσκηση (6 εβδομάδες ή 8-12 εβδομάδες) τρείς φορές την εβδομάδα σε μέτρια επιβάρυνση. Ακολούθως, εκπονήθηκε μελέτη (τέταρτη μελέτη) για να εξετάσει τη δυνατότητα της Θεωρίας του Αυτοκαθορισμού για τη πρόβλεψη της βελτίωσης της κλινικής κατάθλιψης αλλά και της συμμετοχής στη φυσική δραστηριότητα. Σε δείγμα 206 ασθενών με μείζων καταθλιπτική διαταραχή, η μελέτη έδειξε πως τα συστατικά της Θεωρίας του Αυτοκαθορισμού που αναφέρονται στην ικανοποίηση των βασικών ψυχολογικών αναγκών της επιδεξιότητας, της αυτονομίας και του κοινωνικού γίγνεσθαι προβλέπουν βελτίωση κατάθλιψης αλλά και συμμετοχή στη φυσική δραστηριότητα. Οι παραπάνω ψυχολογικές ανάγκες υπερίσχυσαν των συμπεριφορικών συστατικών της Θεωρίας του Αυτοκαθορισμού και στα δύο μοντέλα. Επιπλέον, οι διαδεδομένοι συμπεριφορικοί ρυθμιστές του ιατροκεντρικού μοντέλου της συνταγογράφησης ή/και προαγωγής της άσκησης και φυσικής δραστηριότητας (γυμνάσου για την υγεία σου, κτλ) δεν παρουσίασαν καμία συνεισφορά στα μοντέλα. Σημειωτέον, η εξέταση του ρόλου της κατάθλιψης στο παραπάνω μοντέλο αναφερόμενο στη συμμετοχή στη φυσική δραστηριότητα έδειξε αρνητική επίδραση. Η τελευταία (πέμπτη) μελέτη διερεύνησε σε δείγμα 19 ασθενών κατά πόσο η συνήθης φυσική δραστηριότητα αντικειμενικά καταγεγραμμένη μέσω επιταχυνσιογράφων επί συνόλου 7 συνεχών ημερών δύναται να προβλέψει βελτίωση της κατάθλιψης. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η ως επί το πλείστον συνήθης φυσική δραστηριότητα για περίπου 32 λεπτά την ημέρα για 7 ημέρες με μέτρια ένταση προβλέπει βελτίωση της κατάθλιψης. Προτείνεται η 4η και 5η μελέτη να επαναπραγματοποιηθούν ως μελέτες μεγάλης διάρκειας ώστε να καταστεί δυνατή η εξαγωγή συμπερασμάτων αιτιότητας. Τέλος, απαιτούνται πραγματιστικές πειραματικές μελέτες σε ενήλικες ασθενείς με μείζω καταθίπτική διαταραχή και με τυχαία δειγματοληψία και ομάδα ελέγχου ώστε να μεταφρασθούν σε συνθήκες καθημερινότητας τα συμπεράσματα όλων των μελετών της παρούσης Διατριβής.