Διασυνοριακές μετακινήσεις στη Βόρεια Ελλάδα: στα σύνορα με την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία

Abstract

The aim of this thesis is to contribute to the debate regarding borders and frontiers in Europe. Research has been based on two main assumptions: The first concerns the lack of qualitative empirical research of cross-border movements in Greece. The second assumption is focused on the importance given by international literature on studies of specific types of cross-border mobility, especially in the northern and western EU. Basic research question of the thesis was the degree of permeability of borders in northern Greece with neighboring countries. Within this context, the daily cross-border movements are explored, taking place in the four border stations (Evzones, Doirani, Niki and Promachonas) in Northern Greece at the border with FYROM and Bulgaria. The empirical investigation was conducted through the use of in-depth interviews to Greek cross-border commuters, passing through the four border stations. The snowball sampling technique was used for the above purpose with 22 respondents taking part. Research findings indicate multiple perceptions and experiences by respondents when cross the border. Also, a comparative analysis of cross-border mobility in FYROM and Bulgaria highlighted the importance of cultural and geographical proximity to the Balkan states. Finally, understanding in depth the perceptions of respondents showed that the borders of FYROM and Bulgaria are regarded as equally permeable. Consequently the border to be considered open by cross-border commuters is not a requirement to belong to the EU.

Η διατριβή έχει ως στόχο να συμβάλλει στην ανάπτυξη της συζήτησης αναφορικά με τα σύνορα στην Ευρώπη. Αφορμή για την έρευνα αποτέλεσαν δύο βασικές διαπιστώσεις. Η πρώτη αφορά στην απουσία ποιοτικών εμπειρικών ερευνών που προσεγγίζουν τις διασυνοριακές μετακινήσεις στην Ελλάδα. Ενώ η δεύτερη εστιάζει στη σημασία που αποδίδεται στη διεθνή βιβλιογραφία σε μελέτες που επικεντρώνονται εξειδικευμένα σε τύπους διασυνοριακής μετακίνησης, κυρίως εντός της Βόρειας και Δυτικής ΕΕ. Βασικό ερευνητικό ερώτημα της διατριβής αποτέλεσε ο βαθμός διαπερατότητας των συνόρων στη Βόρεια Ελλάδα με τις όμορες χώρες. Σε αυτό το πλαίσιο διερευνήθηκαν οι αντιλήψεις των διασυνοριακά μετακινούμενων που πραγματοποιούνται αυθημερόν από τους τέσσερις συνοριακούς σταθμούς (Εύζωνοι, Δοϊράνη, Νίκη και Προμαχώνα) της Βόρειας Ελλάδας στα σύνορα με την ΠΓΔΜ και την Βουλγαρία. Η εμπειρική διερεύνηση πραγματοποιήθηκε με βασικό ερευνητικό εργαλείο τις συνεντεύξεις σε βάθος σε διασυνοριακά μετακινούμενους Έλληνες, που διέρχονται από τους τέσσερις συνοριακούς σταθμούς. Η δειγματοληψία έγινε με τη μέθοδο της «χιονοστιβάδας» και ολοκληρώθηκε όταν είχε επέλθει ο «θεωρητικός κορεσμός» των 22 ερωτώμενων με το εύρος των ηλικιών τους να κυμαίνεται από 23 μέχρι 78 ετών. Από τα ερευνητικά ευρήματα διαπιστώνεται ο πλουραλισμός των αντιλήψεων και των εμπειριών που αποκομίζουν οι ερωτώμενοι όταν διασχίζουν το σύνορο. Επίσης, από τη συγκριτική ανάλυση των διασυνοριακών μετακινήσεων προς την ΠΓΔΜ και τη Βουλγαρία αναδεικνύεται η σημασία της πολιτισμικής και γεωγραφικής εγγύτητας με τις Βαλκανικές χώρες . Τέλος, κατανοώντας σε βάθος τις αντιλήψεις των διασυνοριακά μετακινούμενων διαπιστώνεται ότι το σύνορο γίνεται αντιληπτό ως διαπερατό τόσο με την ΠΓΔΜ όσο και με τη Βουλγαρία. Κατά συνέπεια τα σύνορα για να θεωρούνται ανοιχτά από τους διασυνοριακά μετακινούμενους δεν αποτελεί προϋπόθεση να ανήκουν στην ΕΕ.