Μελέτη των επιπτώσεων της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς και της θεραπευτικής της αντιμετώπισης στην ποιότητα ζωής των ασθενών

Abstract

Purpose: The assessment of nAMD patients’ perceptions on their quality of life in Greece, and their predictive factors and the evaluation of the impact of anti-VEGF treatment and the factors that influence the treatment satisfaction of patients with nAMD.Patients and methods: The Macular disease Dependent Quality of Life Questionnaire (MacDQoL), the Impact of Vision Impairment (IVI) and the Macular Disease Treatment Satisfaction Questionnaire (MacTSQ) were translated in Greek and administered to 191 nAMD patients in the Medical Retina department of Athens Hospital “G. Gennimatas”, along with the SF-12 Health Survey. Vision assessments included: Distance VA (ETDRS), Near VA (Rosenbaum and Colenbrander cards) and contrast sensitivity (Pelli-Robson charts). A randomly selected sample of 20 patients completed the MacDQoL, IVI και MacTSQ on two occasions, two weeks apart. Of the original sample, 102 patients remained in the study one year after their initial assessment and completed the MacDQoL, IVI and MacTSQ.Results: We assessed the psychometric properties of the Greek MacDQoL, IVI and MacTSQ. The intraclass correlation coefficients indicated very good test-retest reliability (MacDQoL 0.78–0.99, IVI 0.86–0.98 and MacTSQ 0.88–0.98).The internal consistency reliability was satisfactory (MacDQoL Cronbach’s α=0.952 , MacTSQ α=0.837). Principal component analysis revealed the following subscales: MacDQoL activities, embarrassment, family life; MacTSQ effectiveness, information provision and convenience, impact. We evaluated the IVI with Rasch analysis and concluded to the subscales reading and assessing information, mobility and independence, psychological well-being. The evaluation of the MacDQoL with Rasch analysis resulted to the revised MacDQoL impairment scores only and the subscales activity limitation and socioemotional well-being. In terms of convergence validity, the MacDQoL and IVI scores showed significant Spearman correlations with vision measurements (MacDQoL ρ=0.31–0.46, IVI ρ=0.40–0.67) and the SF-12 components (MacDQoL ρ=0.21-0.30, IVI ρ=0.28-0.47). The MacTSQ score showed significant correlations with SF-12 scales (ρ=0.21-0.26) and MacDQoL scores (ρ=0.17-0.21). Relationships between change in vision measures and change in MacDQoL and IVI scores were investigated with Pearson correlations. Deterioration in MacDQoL scores was associated with deterioration in distance VA and worse eye near VA, and deterioration in IVI scores was associated with deterioration in distance and near VA. Stepwise multiple linear regression analyses were performed to identify predictors of the scores of all tools. The factors that determined the MacDQoL scores were the distance VA of better and worse eye, the duration of disease, the time since last injection and mental health (MCS-12). Predictors for all three subscales of the IVI were the distance VA of better and worse eye and the physical and mental components of the SF-12. Negative predictor for the psychological well-being subscale was the duration of disease. Regarding the MacTSQ, the MCS-12 was the only common predictor for all three subscales, the level of education was a negative predictor for the effectiveness and the information provision and convenience subscales, distance VA in better eye was the best predictor of the effectiveness subscale, and the total number of injections was a significant negative predictor for the information provision and convenience subscale. We found that women and patients with lower level of education reported lower MacDQoL scores over time, irrespective of their change in distance VA. Statistically significant deterioration over time in subscale reading and assessing information showed the older patients than the younger ones. Treatment satisfaction increased at one year follow-up, despite the deterioration in distance VA. The mean increase in MacTSQ scores was higher in married males, with no vision loss and less injections in the interval, but there were no statistically significant differences. Conclusions: Our study showed that the Greek MacDQoL, IVI and MacTSQ are acceptable, reliable and valid questionnaires and their subscales could be used for the evaluation of patients with nAMD in Greece. Our results emphasized the crucial importance of mental health status, as a strong predictor of quality of life and treatment satisfaction.

Σκοπός: Η διερεύνηση των αντιλήψεων των ασθενών για τις επιπτώσεις της υγρού τύπου ηλικιακής εκφύλισης ωχράς στην ποιότητα ζωής τους και του βαθμού ικανοποίησής τους από τη θεραπευτική τους αντιμετώπιση, καθώς και των παραγόντων που σχετίζονται με αυτές. Ασθενείς και μέθοδοι: 191 ασθενείς από το τμήμα αμφιβληστροειδούς του Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» συμπλήρωσαν τα μεταφρασμένα ερωτηματολόγια SF-12 Health Survey (επίπεδο υγείας), Macular disease Dependent Quality of Life questionnaire (MacDQoL) και Impact of Vision Impairment (IVI) (ποιότητα ζωής), και Macular Disease Treatment Satisfaction Questionnaire (MacTSQ, ικανοποίηση από θεραπεία) με προσωπικές συνεντεύξεις. Έγιναν μετρήσεις της μακρινής όρασης (πίνακας ETDRS), κοντινής όρασης (κάρτες Rosenbaum και Colenbrander) και ευαισθησίας στην αντίθεση (contrast sensitivity, πίνακες Pelli-Robson). 102 ασθενείς επανεξετάστηκαν ένα χρόνο αργότερα και συμπλήρωσαν τα MacDQoL, IVI και MacTSQ. Αποτελέσματα: Αρχικά έγινε η εγκυροποίηση των Ελληνικών MacDQoL, IVI και MacTSQ. Για την αξιοπιστία επαναλαμβανόμενων μετρήσεων 20 ασθενείς συμπλήρωσαν τα MacDQoL, IVI και MacTSQ για δεύτερη φορά μετά από δύο εβδομάδες και υπολογίστηκαν οι συντελεστές συσχέτισης intraclass (MacDQoL 0.78-0.99, IVI 0.86-0.98 και MacTSQ 0.88-0.98). Η εσωτερική συνέπεια βρέθηκε επίσης ικανοποιητική ( MacDQoL συντελεστής α Cronbach=0.952 , MacTSQ α=0.837). Στο MacDQoL βρέθηκαν οι κλίμακες δραστηριότητες, αμηχανία και οικογενειακή ζωή, στο MacTSQ οι κλίμακες αποτελεσματικότητα, ενημέρωση και άνεση, επίπτωση. Το IVI αναλύθηκε με τη χρήση του μοντέλου Rasch και βρέθηκαν οι κλίμακες διάβασμα και πρόσβαση στην πληροφόρηση, κινητικότητα και ανεξαρτησία, συναισθηματική ευεξία. Από την ανάλυση του MacDQoL με την εφαρμογή του μοντέλου Rasch προέκυψε το αναθεωρημένο MacDQoL με βαθμολογία επίπτωσης μόνο και οι κλίμακες περιορισμού δραστηριοτήτων και κοινωνικής και συναισθηματικής ευεξίας. Για την αξιολόγηση της συγκλίνουσας εγκυρότητας των MacDQoL και IVI υπολογίστηκαν οι συντελεστές Spearman με τις μετρήσεις όρασης (MacDQoL ρ=0.31-0.46, IVI ρ=0.40-0.67) και τις κλίμακες του SF-12 ( MacDQoL ρ=0.21-0.30, IVI ρ=0.28-0.47). Η συγκλίνουσα εγκυρότητα του MacTSQ διερευνήθηκε με τον υπολογισμό των συντελεστών Spearman με τις κλίμακες του SF-12 (ρ=0.21-0.26) και το MacDQoL (ρ=0.17-0.21). Η ανταποκρισιμότητα των MacDQoL και IVI αξιολογήθηκε με τον υπολογισμό συντελεστών Pearson ανάμεσα στη μεταβολή των βαθμολογιών τους και στις μεταβολές των μετρήσεων όρασης. Βρέθηκαν στατιστικά σημαντικοί για το MacDQoL με τη μεταβολή της μακρινής όρασης και της κοντινής όρασης του χειρότερου οφθαλμού, ενώ για το IVI με τη μεταβολή της μακρινής και κοντινής όρασης . Για τη συνολική βαθμολογία του MacDQoL βρέθηκαν προβλεπτικοί παράγοντες η μακρινή όραση καλύτερου και χειρότερου οφθαλμού, η διάρκεια της νόσου, το χρονικό διάστημα από την τελευταία ένεση και η ψυχική υγεία. Προβλεπτικοί παράγοντες για τις 3 κλίμακες του IVI βρέθηκαν η μακρινή όραση του καλύτερου και χειρότερου οφθαλμού και οι κλίμακες του SF-12. Για την κλίμακα συναισθηματικής ευεξίας αρνητικός προβλεπτικός παράγοντας ήταν η διάρκεια της νόσου. Για το ερωτηματολόγιο MacTSQ, κοινός προβλεπτικός παράγοντας για τις 3 κλίμακές του βρέθηκε η ψυχική υγεία, ενώ ο ισχυρότερος προβλεπτικός παράγοντας της κλίμακας αποτελεσματικότητα ήταν η μακρινή όραση του καλύτερου οφθαλμού. Αρνητικός προβλεπτικός παράγοντας για τις κλίμακες αποτελεσματικότητα και ενημέρωση και άνεση βρέθηκε το επίπεδο εκπαίδευσης, ενώ αρνητικός προβλεπτικός παράγοντας της κλίμακας ενημέρωση και άνεση ήταν ο συνολικός αριθμός των ενέσεων. Βρέθηκε ότι με το πέρασμα του χρόνου οι γυναίκες και οι ασθενείς χαμηλότερης μόρφωσης καταγράφουν χαμηλότερη βαθμολογία στο MacDQoL σε σχέση με τους άνδρες και τους ασθενείς με υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης, ανεξάρτητα από τη μεταβολή της όρασης. Στατιστικά σημαντική μεγαλύτερη επιδείνωση με την πάροδο του χρόνου παρουσίασαν στην κλίμακα διάβασμα οι ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας σε σχέση με τους νεότερους. Όσον αφορά στο βαθμό ικανοποίησης από τη θεραπεία βρέθηκε ότι αυτός αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, περισσότερο αλλά όχι σε στατιστικά σημαντικό βαθμό στους έγγαμους άνδρες με σταθεροποίηση της όρασης και με λιγότερες ενέσεις στο μεσοδιάστημα. Συμπεράσματα: Οι Ελληνικές εκδόσεις των ερωτηματολογίων MacDQoL, IVI και MacTSQ έδειξαν επαρκή εγκυρότητα, αξιοπιστία και ανταποκρισιμότητα, και οι κλίμακές τους είναι κατάλληλες για την αξιολόγηση των ασθενών στην Ελλάδα. Αναδείχθηκε ο σημαντικός ρόλος της ψυχικής υγείας των ασθενών ως ισχυρός προβλεπτικός παράγοντας τόσο της ποιότητας ζωής τους, όσο και του επιπέδου ικανοποίησης από τη θεραπεία.