Κινητές αξίες κατεχόμενες μέσω ενδιάμεσων προσώπων στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο

Abstract

The PhD thesis addresses the issue of the law applicable to securities held through intermediaries. A vast increase of the volume of the securities transactions led to the development of techniques, such as the immobilisation and the dematerialisation, in order to complete these transactions without the requirement of physically delivering the paper certificates. These developments gave rise to the indirect holding system of securities that has prevailed worldwide; according to this system, a series of intermediaries interpose between the issuer of the securities and the final investor and enable the replacement of the physical delivery of the certificates with book-entries to securities accounts. However, the nature of the rights that are attributed to the investors under this arrangement varies between different jurisdictions (plain personal claims, trust, securities entitlements, real rights on actual or notional pools of securities etc), and thus the question on the applicable law in relation to cross-border indirectly held securities becomes crucial. In order to determine the applicable law, it is necessary to formulate a new bilateral conflict of laws rule. The scope of this rule it is suggested not to include all forms of indirectly held securities, as supported by the prevailing view, but rather to include only the stricto sensu intermediated securities; in contrary, securities that -despite the intermediation- attribute to the investor direct rights against their issuer (lato sensu intermediated securities), shall continue to be governed by the law applicable to the direct holding system. Subsequently, the law that shall be indicated as applicable to the stricto sensu intermediated securities is examined. The two prevailing views, arguing for the application of either the law of the place of the securities account or the law chosen by the parties (investor and intermediary) under certain restrictions, are rejected. Instead, it is proposed to establish a conflicts rule that will indicate one and only applicable law for all the clients of every intermediary, a law that must be predictable and -if possible- not susceptible to changes through time. This law is proposed to be the law of the incorporation of the intermediary. In this context, the thesis refers to the Hague Convention on the Law Applicable to Certain Rights in Respect of Securities held with an Intermediary (2006), as well as to the relevant EU conflicts rules that are already in force.

Η διδακτορική διατριβή μελετά το ζήτημα του εφαρμοστέου δικαίου επί της έμμεσης κατοχής κινητών αξιών. Η δραματική αύξηση του όγκου των συναλλαγών επί χρηματοπιστωτικών τίτλων κατέστησε αναγκαία την ανάπτυξη τεχνικών, όπως η ακινητοποίηση και η αποϋλοποίηση, προκειμένου να ολοκληρώνονται οι συναλλαγές αυτές χωρίς να απαιτείται φυσική μετακίνηση των έγχαρτων τίτλων. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στην επικράτηση διεθνώς της λεγόμενης «έμμεσης κατοχής τίτλων», κατά την οποία παρεμβάλλονται μεταξύ του εκδότη των τίτλων και του τελικού επενδυτή ενδιάμεσα πρόσωπα, με τη διαμεσολάβηση των οποίων επιτυγχάνεται η αντικατάσταση της φυσικής μετακίνησης του χαρτίου από λογιστικές εγγραφές σε συλλογικούς λογαριασμούς αξιών. Η φύση όμως των δικαιωμάτων που αποκτά ο επενδυτής με τον τρόπο αυτόν διαφέρει ουσιωδώς στις διάφορες έννομες τάξεις (απλές ενοχικές αξιώσεις, trust, securities entitlements, εμπράγματα δικαιώματα επί πραγματικών ή πλασματικών συνόλων τίτλων κοκ), καθιστώντας κρίσιμο το ερώτημα περί του εφαρμοστέου δικαίου στις περιπτώσεις της διασυνοριακής έμμεσης κατοχής τίτλων. Προκειμένου να εξευρεθεί το εφαρμοστέο αυτό δίκαιο προτείνεται η διαμόρφωση ενός νέου διμερούς κανόνα σύγκρουσης. Η ρυθμιστέα σχέση του κανόνα αυτού, προτείνεται να μη περιλαμβάνει κάθε περίπτωση έμμεσης κατοχής τίτλων, όπως δέχεται η κρατούσα άποψη, αλλά μόνο τις σχέσεις γνήσιας έμμεσης κατοχής τίτλων, καθώς η μη γνήσια (ή καταχρηστική) έμμεση κατοχή, που προσδίδει στον επενδυτή άμεσα δικαιώματα έναντι του εκδότη, θα πρέπει να υπάγεται στους ήδη ισχύοντες κανόνες σύγκρουσης περί άμεσης κατοχής. Ακολούθως, προσδιορίζεται το δίκαιο που θα πρέπει να υποδειχθεί ως εφαρμοστέο στις σχέσεις γνήσιας έμμεσης κατοχής τίτλων. Οι δύο κυρίαρχες απόψεις περί εφαρμογής του δικαίου του τόπου τήρησης του λογαριασμού ή του δικαίου που επιλέγουν τα μέρη (ενδιάμεσος και επενδυτής), υπό ορισμένους περιορισμούς, απορρίπτονται. Αντ’ αυτών, υποστηρίζεται ότι ο κανόνας σύγκρουσης θα πρέπει να υποδεικνύει ως εφαρμοστέο ένα μόνο δίκαιο ανά ενδιάμεσο πρόσωπο, το οποίο να είναι εκ των προτέρων γνωστό και ει δυνατόν αμετάβλητο στο πέρασμα του χρόνου. Ως τέτοιο προτείνεται το δίκαιο της συσσωμάτωσης του ενδιάμεσου προσώπου. Η διατριβή, στο πλαίσιο της ανάλυσης των ανωτέρω ζητημάτων, αναφέρεται στη Σύμβαση της Χάγης για το εφαρμοστέο δίκαιο σε ορισμένα δικαιώματα επί τίτλων που κατέχονται από διαμεσολαβητές (2006), καθώς και στους ήδη ισχύοντες κανόνες σύγκρουσης ευρωπαϊκής προέλευσης επί του ζητήματος.